بازی مرکب کره‌ای‌ها در بازار لوازم خانگی ایران
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، محله‌ای قدیمی در قلب تهران که سال‌هاست به بورس لوازم خانگی تبدیل شده و این‌روزها پرجنب‌وجوش‌تر از همیشه نفس می‌کشد؛ سه‌راه امین‌حضور که به بازار امین‌حضور هم شهره است. نزدیک به سه سالی است که پس از خروج آمریکا از برجام، عملا واردات لوازم خانگی ممنوع است و حالا نامه رهبری مبنی‌بر ممنوعیت واردات هم خبری تازه بر التهاب این بازار پررونق است؛ حالا تعدادی از فروشندگان از ادامه پیداکردن قاچاق لوازم خانگی آن‌هم در قلپ پایتخت می‌گویند و بعضی هم معتقدند که نه‌تنها قیمت لوازام قاچاق افزایش نیافته که لوازم داخلی با رشد قیمت روبه‌رو شده‌اند و آن را به تلاش کره‌ای‌ها برای ازدست‌ندادن بازار ایران نسبت می‌دهند.
اما خریداران و بازدیدکنندگان این بازار که بیشتر جوانان در جست‌وجوی جهیزیه هستند، از گران‌شدن این لوازم گله دارند که البته روایت‌ها از این بازار قصه‌ای مفصل است؛ داستانی که از تحلیل ممنوعیت واردات آغاز می‌شود، به شوتی‌ها می‌رسد و روند قاچاق کالا از مرز تا تهران را هم دربر می‌گیرد و درنهایت با پیشنهادهای مختلف فروشندگان همراه می‌شود.
پس‌کوچه‌های قاچاق امین‌حضور
بازار لوازم‌خانگی امین‌حضور مانند هر بازار دیگری بر خیابانش جلوه آراسته‌ای دارد. پاساژهای ردیف‌شده کنار خیابان پر از لوازم‌خانگی است که بیشترشان ایرانی‌اند؛ اما در پس‌کوچه‌های این بازار مملو از باربرها و فروشندگانی است که گه‌گاهی با ترس مشغول جابه‌جاکردن کالاهای قاچاق هستند. سال 97 به دلیل خروج آمریکا از برجام شرکت‌های کره‌ای دیگر تمایلی به ارائه محصولاتشان در ایران نداشتند و شرکت‌های بزرگی مانند ال‌جی، سامسونگ و پاناسونیک یا دفاترشان را در ایران تعطیل کردند یا به حالت نیمه‌تعطیل درآورند، تولیدکنندگان داخلی هم در این بازار بدون رقیب فرصت مناسبی پیدا کردند تا محصولاتشان را به هم‌وطنان بفروشند.
همان سال 97 و بعدازآن فضایی برای ورود محصولات لوازم‌خانگی قاچاق و بدون گارانتی به وجود آمد، لابه‌لای راهروهای پاساژهای تاریک اطراف سه‌راه امین‌حضور پر بود از کالاهای قاچاق که ضمانت نداشتند و روزی نبود که پیامک‌های مربوط به فروش محصولات بانه‌ای روی تلفن همراه کسی نقش نبسته باشد.
«بازی مرکب» کره‌ای‌ها در بازار لوازم خانگی ایران
کره جنوبی زمانی که در ایران با محصولاتش جولان می‌داد و هرروز یک نوع جدید از تلویزیون، یخچال، مایکروفر و ماشین لباسشویی در همین امین‌حضور می‌آمد، سال 97 به‌گونه‌ای رفت که گویی دیگر قرار نیست برگردد اما بعد از سه سال از آن موقع اوایل سال بود که زمزمه‌های ورود مجدد لوازم‌خانگی کره‌ای به ایرانی مطرح شد. کره‌ای‌ها که نه‌ونیم میلیارد دلار به ایران بدهی داشتند و پول فروش نفت ایران را در بانک‌هایشان بلوکه کرده بودند و حتی برای این بلوکه‌کردن هزینه نگهداری هم از ایران می‌خواستند، با زمزمه‌های توافق تازه عزم خود را جزم کردند که دوباره محصولاتش را به ایران بفرستند اما در این بین برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران معتقد بودند که این شرکت‌های بزرگ علاوه بر اینکه می‌خواهند دوباره بازار ایران را به دست بگیرند، بدشان هم نمی‌آید صنعت نوپای خودکفاشده لوازم‌خانگی ایران را زمین بزنند و نامه رهبری در شهریور امسال را در همین فضا تحلیل می‌کنند؛ فرمان حکومتی ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی به‌خصوص از کره جنوبی. بعد از این فرمان به بازار تهران سری زدیم، خانواده‌ای در مغازه‌ای در حال خرید یخچال بودند، پدر خانواده گفت من برای دختر اولم یخچالی با برند ایرانی خریدم و الان نمی‌خواهم دوباره همان مارک را بخرم او ترجیح می‌داد جنس قاچاق و بدون ضمانت را بخرد اما ایرانی را نخرد.
روایت فروشندگان؛ در امین‌حضور چه می‌گذرد؟
مغازه محمد پر از محصولات ایرانی از ماشین لباسشویی تا جاروبرقی و یخچال و هر وسیله ریزودرشت مربوط به آشپزخانه است. می‌گوید که به‌عنوان فروشنده ایرانی دوست دارد از محصولات تولید کشورش حمایت کند اما انتقاداتی هم دارد: «ببینید خدمات پس از فروش محصولات ایرانی بد نیست اما فقط مدت‌زمانی که خدمات را ارائه دهند، طولانی است.
یک یخچال ایرانی که در آن خراب بود، شش ماه طول کشید تا قطعه جایگزین برایش ارسال کنند، خب شش ماه برای یخچال زمان کوتاهی نیست». فروشندگان دیگری هم انتقاداتی مشابهی را مطرح می‌کنند اما شاید باربرها و دلال‌ها اطلاعات بهتری از شرایط این‌روزهای بازار داشته باشند؛ دست‌کم خودشان که چنین چیزی می‌گویند. غفار یکی از باربرهای امین‌حضور است که اصرار دارد قاچاق همچنان با شدت بیشتری آن‌هم در تهران در جریان است: «نه محصول قاچاق کم شده نه نایاب شده فقط در این یک‌ماهه گران شد، مردم هم که با همان قدرت سابق می‌خرند.
الان محرم و صفر تمام‌شده و مردم برای عروسی‌ها و اینکه فرزندانشان را به خانه بخت بفرستند، در حال خرید هستند، هرچه مردم بیشتر خرید کنند، کاروبار ما هم بهتر است، کاروبار ما سکه است این روزها آقا. خداروشکر». جمله‌اش تمام نشده، صدایش می‌زنند و می‌گوید «وقت کاسبی شده آقا».
لوازم قاچاق چطور به تهران می‌رسد؟
«عمده کالاها از گناوه، هندیجان، بانه و مریوان می‌آمد و بیشترشان یخچال و ماشین لباسشویی و تلویزیون است»؛ اینها را فروشنده‌ای به نام کامران می‌گوید که در‌حال بررسی یک محموله تازه‌رسیده است و همین‌طور که بار را چشمی بررسی می‌کند، سخنش را ادامه می‌دهد: «قبلا فقط نیروی انتظامی بین جاده‌ها بود اما از دو، سه هفته پیش سپاه کنترل را برعهده‌گرفته. نمی‌شود گفت کالای قاچاق کم شده اما رسیدنش به تهران سخت‌تر است».
او برای مقابله با قاچاق هم پیشنهاداتی دارد: «اگر قرار باشد جلوی قاچاق را بگیرند، می‌گیرند اما انگار عزمی برای جلوگیری از ورود این کالاها به کشور نیست از آن‌طرف هم داخل کشور مشتری زیاد است، کسی نیست که کالای قاچاق بی‌گارانتی را نخواهد». این سخنان کامران البته در همین بازار هم منتقدانی دارد و برخی فروشندگان معتقدند که مقابله با قاچاق سخت یا عملا نشدنی است.
همین‌طور‌که کامران و فردی که بار قاچاق تازه را به تهران رسانده مشغول بحث درباره راه‌های مقابله با قاچاق لوازم خانگی هستند، بحث به شوتی‌ها می‌رسد. درباره نحوه همکاری فروشنده‌ها با شوتی‌ها می‌پرسم که کامران می‌گوید: «ما با شوتی‌ها دو مدل کار می‌کنیم، یکی اینکه شوتی بار را تضمین می‌کند که 10درصد قیمت کل محصول را به‌عنوان کرایه حمل بار می‌خواهد و اگر در مسیر برای محصول اتفاقی بیفتد مسئولیت آن با همان راننده است. حالت دیگر هم وجود دارد که بدون تضمین محصول جابه‌جا می‌شود و مبلغی به‌عنوان کرایه به راننده پرداخت می‌شود».
ترس همیشگی فروشندگان لوازم خانگی
بحث شوتی‌ها بالا می‌گیرد و هرکسی توضیح تازه می‌دهد و از شرایط سخت شوتی‌ها و کوله‌برها می‌گویند که کامران از سختی کار خودش و یک ترس همیشگی این بازار می‌گوید: «هر‌از‌چند‌گاهی تعزیرات وارد بازار ما می‌شود و وای به‌روزی که کالای قاچاقی را از ما بگیرد خودش مصادره می‌شود و دو‌برابر هم جریمه می‌شویم، در این آشفته‌بازار کافی است که خرید ما از قبل باشد؛ یعنی مثلا من یک ماشین لباسشویی داشته باشم که برای خرید دو سال گذشته بوده، حق ندارم به این قیمت بفروشم. خلاصه بگویم درزمانی که در بازار شایعه می‌شود که تعزیرات آمده ما به کت‌شلواری جماعت جنس نمی‌فروشیم».
گوشه خیابان فروشنده‌ای ایستاده و با دو خانم درباره تلویزیون صحبت می‌کند. می‌گوید «اسم این تلویزیون خارجیه ولی تولید داخله. تو همین اصفهان خودمان دارد تولید می‌شه». نامش محمدابراهیم است و پرسش تمام‌نشده پشت‌سر هم توضیح می‌دهد: «در کشور امکان تولید برخی از کالاها را نداریم و چون واردات ممنوع شده بسیاری از شرکت‌ها همین کالاهای بی‌کیفیت را به مردم می‌فروشند، مردم هم چاره‌ای ندارند». بحثش به کالای قاچاق که می‌رسد، کمی تن صدایش را پایین می‌آورد و در قامت یک کارشناس ادامه می‌دهد: «ببین آن‌قدر کالای تقلبی در بازار زیاد شده که برخی از فروشندگان هم دچار اشتباه می‌شوند، چه برسد به خریدار، از طرفی چون تمام کالاهای قاچاق بدون ضمانت شرکت است، تفکیک از روی اسم شرکت واردکننده هم امکان‌پذیر نیست».
«رشد تولید 78 درصد لوازم خانگی بعد از سال 97»
داستان بازار لوازم خانگی در ایران به‌خصوص در چندماه گذشته به قصه‌ای طولانی تبدیل شده و آن‌طور که بازدیدکنندگان و فروشندگان بازار امین‌حضور می‌گویند، پس از علنی‌شدن خبر ممنوعیت واردات، هم قیمت کالاهای قاچاق و تولیدات داخلی افزایش داشته است. این درحالی است که بحث افزایش قیمت حتی به‌صورت رسمی هم در خبرها مطرح شده بود که البته همین دیروز عضو هیئت‌مدیره اتحادیه لوازم خانگی از منتفی‌شدن افزایش قیمت خبر داد. محمدحسین رحیمی که با فارس سخن می‌گفت، دراین‌باره و در مورد نوسان قیمت لوازم خانگی در بازار و افزایش قیمت برخی تولیدات داخلی لوازم خانگی، گفت: «در‌حال‌حاضر بازار لوازم خانگی در آرامش خاصی به سر می‌برد و برخی تولیدکنندگان که قیمت محصولاتشان را افزایش داده بودند، قیمت‌ها را به حالت قبل برگردانده‌اند.
تغییر قیمت لوازم خانگی در بازار حدود یک تا 1.1 درصد بود که در سطح کلی ناچیز است. در‌عین‌حال، هیچ اتفاق مهمی در بازار لوازم خانگی نیفتاده است و کارخانه‌ها نیز در‌حال تولید و عرضه محصول به بازار هستند». این توضیحات البته با مشاهدات خبرنگار «شرق» از بازار امین‌حضور چندان همخوان نیست و در این بازار بحث افزایش قیمت دغدغه بسیاری از خریداران است و حتی فروشنده‌ها هم از آن گله دارند.
در کنار این انتقادات اما بسیاری از تولیدکنندگان و حتی کارشناسان این بازار، از آینده روشن لوازم خانگی ایران می‌گویند. برای مثال پیش‌تر حسن حسینی‌شاهرودی، دبیر‌کل انجمن لوازم‌خانگی ایران، درباره اتفاقاتی که در سال 97 و بعدازآن افتاد، گفته بود: «اتفاقی که در سال 97 افتاد و برندهای خارجی‌ای که 70 درصد بازار کشور را در اختیار داشتند با اعمال تحریم‌ها ما را ترک کردند، کشور را با چالش جدی ناشی از کمبود لوازم‌خانگی مواجه کردند و بحران ایجاد شد. این موضوع نه به‌واسطه اقدامات دولت وقت بلکه به‌واسطه تحریم‌ها و عدم تأمین ارز توسط بانک مرکزی اتفاق افتاد و شاهد افت حضور برندهای خارجی در کشور بودیم.
در سه سال گذشته صنعتگران ما اعم از متخصصان، مهندسین، کارگران و سرمایه‌گذاران وارد میدان شدند تا با عزم ملی هم کیفیت و هم کمیت را بالا ببرند و کمبود را جبران کنند؛ به‌گونه‌ای که در سال 98 تا 99 به میزان 78 درصد رشد تولید داشتیم.
همچنین نسبت به سال 97 رشد بالای 100 درصدی داشته‌ایم و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال هم صددرصد نیاز کشور را برطرف کنیم». برای صحت‌سنجی این سخنان البته نیازمند گذر زمان و بررسی رفتار تولیدکنندگان و همچنین شرایط تغییرات قیمت این محصولات ضروری هستیم؛ باید منتظر ماند و دید که آیا این انحصار بازار، زمینه‌ساز پیشرفتی چشم‌گیر در تولیدات ایرانی خواهد شد یا اینکه در نهایت ماجرا به شیوه بازار خودرو پیش خواهد رفت؟