بانی و کلاید، جانیانی که نفرت عمومی از بانک‌ها قهرمانشان کرد!

فیلم «بانی و کلاید / Bonnie and Clyde»، ساخته آرتور پن، روایتی تکان دهنده از عالم‌گیر شدن شهرت یک زوج بانک‌زن آمریکایی است که با وجود اقدامات مجرمانه‌شان، به واسطه نفرت عمومی از نظام بانک‌داری آمریکا در دوران رکود اقتصادی، از محبوب بالایی برخوردارند؛ فیلمی دیدنی که جزو مهم‌ترین آثار سینمای کلاسیک محسوب می‌شود.

به گزارش «تابناک»؛ فیلم سینمایی «بانی و کلاید / Bonnie and Clyde» به کارگردانی آرتور پن، محصول سال 1967 اثری تماشایی برآمده از یک داستان واقعی است. کلاید بارو و بانی پارکر پس از آشنایی، تیم تبهکاری تشکیل می‌دهند و از بانک‌ها سرقت می‌کنند. به دلیل رکود اقتصادی مردم از بانک‌ها ناراضی هستند، به همین علت بانی و کلاید، تیتر روزنامه‌ها شده و در بین مردم محبوب و مشهور می‌شوند.

راجر ایبرت منتقد آمریکایی درباره این فیلم می‌نویسد: ما آمریکایی‌ها گنگسترهایمان را دوست داریم. حتی امروزه، هیچ چیز به اندازه‌ی یک داستان جنایی خوب و واقعی توجه ما را به خود جلب نمی‌کند. حماسه‌ی او. جی سیمپسون (مردی که در سال 1994 مهتم به قتل همسرش بود، اما در دادگاه تبرئه شد. دادگاه او رکورددار پوشش خبری در آمریکا بود و «محاکمه‌ی قرن» نام گرفت) یک سال سوژه‌ی داغ محافل خبری بود، ولی با این حال او هنوز به پای بزرگ‌ترین‌ها نمی‌رسد.

بیشتر آمریکایی‌ها، «بیلی کید»، «جسی جیمز»، «جان دلینجر» و «بانی و کلاید» را بیشتر از روسای جمهوری می‌شناسند که در زمان حکومت آن‌ها، این یاغی‌های سرکش جولان می‌دادند. هالیوود از این فرصت استفاده کرد و خصوصا در چهار دهه‌ی پیش، فیلم‌های زیادی درباره شخصیت‌های منفی ساخت که حتی تعدادشان بیشتر از فیلم‌های با محوریت قهرمانان مثبت بود.

طبق استاندارد‌های امروزی، شاید فیلم «بانی و کلاید» بی‌مزه به نظر برسد، اما زمان اکران اولیه فیلم، آن حجم از خشونت نشان داده شده شوکه‌کننده بود (درجه بندی سنی فیلم در آن زمان «M» بود که معادل درجه‌ی سنی «R» امروز است.

شاید اگر بانی و کلاید امروزه درجه بندی می‌شد، به سختی «زیر 13 سال» را کسب می‌کرد؛ همانند «تولد یک ملت» یا «همشهری کین» این یک محصول سینمایی جریان‌ساز بود؛ فیلمی که چنان شوک قدرتمندی به مخاطبین و فیلمسازان وارد کرد که از دستیابی هالیوود به این ژانر مات و مبهوت بودند. بانی و کلاید فرزندان بی‌شماری دارد: فیلم‌هایی چون «زمین‌های لم‌یزرع»، «تلما و لوییز» و «جاده‌ای به سوی تباهی» به این اثر «آرتور پن» مدیونند. اگر خط سیر داستانی «بانی و کلاید» برای تماشاگران امروز آشنا به نظر برسد، به خاطر این است که بسیاری از این فیلم الهام گرفته‌اند.

بانی و کلاید حقایق تاریخی، حداقل شناخته‌شده‌ها را به سخره می‌گیرد. خیال‌پردازی فیلم درباره‌ی این زوج دیدنی است، اما سعی دارد از آنان افسانه‌زدایی کند. رابطه‌ی بین این دو به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رابطه‌های عاشقانه‌ی قرن بیستم عنوان می‌شود (حقایق حاکی از آن است که این‌گونه نبوده، بانی و کلاید ممکن است معشوقه نبوده باشند) و همانند رابین‌هود و یارانش، با «گروه بارو (گروهی تبهکاری که بانی و کلاید اعضای آن بودند)» قهرمانانه برخورد می‌شود. صحنه‌ای در فیلم وجود دارد که آن‌ها طی یک دزدی از بانک، نمی‌پذیرند که از مردی سالخورده پول بگیرند. هدف آن‌ها بانک و تاسیسات نمایندگی بانک‌هاست. همچنین فیلم، عظمت واهی ترسیم‌شده از این زوج را زدوده و آن‌ها را همانند انسانی معمولی نمایش داده است.

چه کسی می‌دانست که «کلاید» ناتوانی جنسی دارد؟

فیلم با پیوند نام‌های بانی و کلاید آغاز می‌شود. یک روز در قلب دوران رکود اقتصادی در شهری از تگزاس، زنی جوان و ناامید به نام «بانی پارکر (فی داناوی)» از پنجره‌ی اتاق خوابش مردی را می‌بیند که مخفیانه در حال دزدیدن ماشین مادر اوست. بانی به حیاط رفته و با این غریبه جذاب «کلاید بارو (وارن بیتی)» مواجه می‌شود و پس از گذشت چند دقیقه از ملاقاتشان، بانی مرد را با یک سرقت مسلحانه محک می‌زند (حتی هنوز اسم همدیگر را نمی‌دانند) و البته کلاید نیز می‌پذیرد. بعد از گذشت اندکی، این دو می‌گریزند در حالی که از آینده‌ی پر جرم و جنایت خود باخبر نیستند. اولین اقدام دستبرد به بانک این دو به طرز مضحکی ناامیدکننده است وقت کاری بانک به اتمام رسیده و پولی برای سرقت نیست اما آن‌ها دست از کار نمی‌کشند.

سپس به واسطه‌ی یک کارمند بی‌هدف پمپ بنزین به نام «سی. دبلیو ماس (مایکل جی. پولارد)» که بعدتر راننده‌ی گریز این گروه می‌شود، نه تنها برای دزدی بلکه برای قتل نیز تحت تعقیب قرار می‌گیرند. با اضافه‌شدن «باک (جین هکمن)» برادر کلاید، و همسر عصبی‌اش بلانش (استلا پارسونس)»، «گروه بارو» تکمیل و برای مدتی، این پنج نفر مجرمان مشهوری می‌شوند به نحوی که سرقت از هر بانکی به آنان نسبت داده می‌شود، به این ترتیب نیرو‌های قانون متحد شده و یک به یک اعضای این باند را سرنگون می‌کنند.

«بانی و کلاید» بر اساس روش سنتی سه‌پرده‌ای نوشته شده است. ابتدا ما اصول و جوهره‌ی تشکیل گروه را مشاهده می‌کنیم. سپس دوران اوج «گروه بارو» از جمله سرقت از بانک، ستیزه و ناسازگاری با هم، دست به سر کردن پلیس، تحقیر یک رنجر بیچاره تگزاسی و رسیدگی به وضع مادر بانی. پرده‌ی سوم سقوط «گروه بارو» را بازگو می‌کند: مرگ باک، حبس بلانش، خیانت اجباری سی. دبلیو و کمین‌گاهی که قانون‌شکنی مجرمانه‌ی بانی و کلاید را پایان می‌بخشد (فیلم این کمین‌گاه را همانند کشتار طراحی شده‌ای ارائه داده و ذکر این نکته که قهرمانان داستان از خطر خود غافل بوده‌اند. حقایق نشان می‌دهد که بانی و کلاید هنگام مرگ کاملا مجهز و آماده بوده‌اند).

فیلم «بانی و کلاید» دارای دیدگاه متمایزی است. نما‌های ابتدایی، جنسیت و حرارت را همراه کلوزآپ‌هایی از بانی عریان نمایش داده و بر رنگ‌های گرم تاکید دارد. بعدتر صحنه‌ی ملاقات گروه با مادر بانی به شکل قهوه‌ای رنگ است که زمان گذشته را القا می‌کند. همچنین نمای عریضی از گذر ابر‌ها که خبر از تاریکی نابودکننده برای بانی و کلاید می‌دهد. فیلم حقایق تاریخی راجع به بانی و کلاید را چندان جدی نمی‌گیرد.

«بانی و کلاید» برای بیشتر عوامل ساختش مانند یک سکوی پرتاب بود. این فیلم، «فی داناوی» را از گمنامی به یک ستاره تبدیل کرد. تصویرسازی او از بانی به عنوان زن ناامید جذابی که از سرقت و آدمکشی برای ارضای خواسته‌های نفسانی خود استفاده می‌کرد، توجه تهیه‌کنندگان هالیوود را به سمت خود متمرکز کرد. همچنین این فیلم شهرتی برای «جین هکمن» دست و پا کرد که تا آن زمان به عنوان یک بازیگر گمنام درجه دو مشغول بود.

هرچند «وارن بیتی» قبل از «بانی و کلاید» شناخته شده بود، می‌توان نقش کلاید جذاب و دیوانه را جزو بهترین نقش‌آفرینی‌های او دانست، که کاملا با شهرت پشت‌صحنه‌ی بیتی به عنوان مرد محبوب زنان در تضاد بود. «استلا پارسونس» تنها اسکار (به عنوان نقش مکمل) خود را با این فیلم برنده شد. یکی از معدود کسانی که جهشی در حرفه‌اش پدیدار نشد، سازنده‌ی فیلم یعنی آرتور پن بود. بعد از «بانی و کلاید»، پن تنها یک فیلم خاطره‌انگیز دیگر ساخت که آن هم «بزرگ مرد کوچک (1970)» با بازی داستین هافمن بود.

«بانی و کلاید» در ابتدای اکران موفق نبود. هنگامی که در آگوست 1967 اکران گشت، با نقد‌های منفی منتقدان و واکنش سرد مخاطبان رو به رو شد. فیلم وقتی که موج دومی از منتقدان آن را یک شاهکار پیشگامانه خواندند، جان دوباره‌ای گرفت. پس از اتمام حاشیه‌ها، «بانی و کلاید» یک موفقیت تجاری و هنری بود. سود زیادی کرد و نامزدی ده جایزه اسکار را درو کرد (که در آخر برنده دو جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین فیلمبرداری شد). بعد از گذشت چندین سال، شهرت این فیلم افزایش یافت. چند دهه بعد، از آن به عنوان یک اثر سینمایی پیشگامانه نام برده شد. فرمولی که این فیلم بنا کرد، بارها در سال‌های بعد استفاده شد.

همان گونه که امروز دیده می‌شود، عده‌ای که به تاریخ سینما می‌نگرند، معتقدند که «بانی و کلاید» اثری پیشگام است؛ اما حتی برای بیننده‌ای که از اهمیت این فیلم بر صنعت سینما باخبر نیست، بی‌پروایی، سبک سرزنده، بازیگری ماندگار، خشونت، کمدی، تراژدی و عشق برجستهی فیلم، عیان و قابل تشخیص است. حتی برای آن‌هایی که اطلاعات تاریخی ندارند، «بانی و کلاید» یک اثر تمام‌قد و بزرگ است.