بحران پوستر در جشنواره‌های فیلم و تئاتر فجر / هویت بصری فستیوالهای بزرگ جهانی چگونه شکل می‌گیرد؟

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، چهل و سومین دوره جشنواره بین المللی فجر کمتر از یک ماه دیگر آغاز خواهد شد درحالی تا امروز هنوز پوستری برای جشنواره تئاتر و فیلم معرفی نشده است و تنها سخن از حاشیه های طراحی پوستر در اصحاب رسانه و صفحات مجازی بیان می‌شود.

 این پوستر سر دراز دارد! 

پوستر جشنواره چهل و سوم فیلم فجر روز چهارشنبه 5 دی ماه رونمایی شد و به دلیل نقدها و حواشی بسیار دبیرخانه جشنواره تصمیم به اصلاح و رونمایی دوباره پوستر در تاریخی دیگر گرفت. پس از حذف پوستر قبلی جشنواره فیلم فجر نوبت به جشنواره تئاتر فجر رسید.

نشست خبری چهل و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر صبح شنبه 15 دی ماه در تالار وحدت برگزار شد و درحالی که مقرر شده بود از پوستر جشنواره تئاتر رونمایی شود، مهدی گواهی مدیر هنری جشنواره در این نشست خبری گفت: حساسیت‌های بسیاری در خصوص پوستر اجرا‌ها وجود دارد. قرار بود طبق خبری که اعلام شد از پوستر رونمایی شود، اما این نشست به دلایل فنی و غیر فنی به تعویق افتاد. تلاش این است که با وجود حساسیت‌ها و ملاحضات این بار زیبایی شناسی را مورد توجه قرار دهیم.

فجرامروز ویترینی ندارد

پوستر به‌عنوان یک از عناصر اساسی در جشنواره‌ها، نقش مهمی در جلب توجه مخاطبان و معرفی آثار دارند و در معتبرترین و بزرگ‌ترین رویداد سینمایی ایران، جشنواره بین المللی فجر، پوسترها به‌عنوان ویترینی برای نمایش هویت فیلم‌ها، و فرهنگ سینمایی کشور عمل می‌کنند؛ نخستین اهمیت پوسترها در جشنواره‌ها، ایجاد هویت بصری برای آن رویداد است، و می‌تواند به‌طور خلاصه اهداف و آرمان‌های جشنواره را بیان کند و از سویی با طراحی خلاقانه و جذاب کنجکاوی بینندگان را برانگیزد.

پوستر از نگاه بازاریابی وجامعه شناسی و فرهنگی نیز می‌تواند نقطه قوت یک جشنواره لقب بگیرد و فضای یک دوره را جهت دهی کند و سوال اینجاست فجر قصد نمایش چه چیزی را به مخاطبان خود دارد؟

در پنجم دی ماه 1403 اهالی رسانه و مسئولان جشنواره گرد هم آمدند تا مراسم رونمایی پوستر را برگزار کنند. بر روی یک بوم نقاشی چوبی تخته ای قرار گرفته بود و همه به انتظار پرده برداری از آن نشسته بودند، پرده برداشته شد و هویت فجر بازگو شد.

جشنواره فجر جشنواره ای هنری است و از پوستر آن نیز انتظاری به جز رخ نمایی هنر نمی‌رود، اینکه تصمیم گیرندگان قصد بیان شعاری سیاسی از جنس وفاق را با بیانی اشتباه در جشنواره ای هنری داشتند سوالی است که هنوز پاسخی ندارد.

سیمرغ چی کمتر از خرس و پلنگ دارد؟

بهمن شیرمحمدی فعال در حوزه گرافیک در ارتباط با این پوستر گفت: (یکی از مشکلات اساسی که در این سال‌ها در حوزه طراحی پوستر جشنواره‌های فیلم ایران مشاهده می‌شود، چرخش پوستر‌ها بین چند نفر خاص است. در هر نسل از گرافیست‌ها، حداقل پنج طراح با سطح جهانی وجود داشته‌اند، اما متأسفانه طراحی پوستر جشنواره فیلم فجر بیشتر بین چند نفر خاص دست‌به‌دست می‌شود. این باعث شده تنوع و نوآوری در این زمینه به‌شدت کاهش یابد.

مدیران فرهنگی باید افق دید خود را وسیع‌تر کنند و به نسل‌های جدید گرافیست‌ها و طراحان فرصت دهند که خود را نشان دهند. وقتی چنین مدیرانی در تصمیم‌گیری‌های مهم در حوزه طراحی دخیل نمی‌شوند، نتیجه‌اش چیزی جز تکرار و افت کیفیت نخواهد بود. طراحی پوستر جشنواره باید فرصتی برای نوآوری و ارائه آثار جدید باشد، نه اینکه هر سال یک طرح مشابه یا ضعیف‌تر از سال قبل ارائه شود.)

نگاهی به هویت بصری جشنواره‌های بزرگ جهانی 

پس از پرداختن به نحوه انتخاب گرافیست اولین قدم تغییر سیاست گذاری های هویت بصری جشنواره است. پوستر، هویتی بصری است که روایتگر اهداف، ارزش‌ها و جذابیت‌های آن رویداد سینمایی به شمار می‌رود. این قواعد به صورت کلی در دنیا نیز انجام می‌شود. پوستر‌های کن معمولاً شامل تصاویر ساده و نمادینند که حس شکوه و کلاسیک بودن سینما را منتقل می‌کنند. در جشنواره فیلم ونیز، از تصاویری مرتبط با شهر ونیز و فضای سینمایی‌اش استفاده می‌شود.

جشنواره فیلم ساندنس بزرگ‌ترین جشنواره فیلم مستقل در آمریکا، به‌دلیل ماهیت مستقل خود، پوستر‌هایی با طرح‌های خلاقانه و گاهی مینیمالیستی ارائه می‌دهد. جشنواره فیلم لوکارنو در سوئیس، چهارمین جشنواره معتبر فیلم اروپاست. استفاده از تصویر «پلنگ» به‌عنوان نماد اصلی جشنواره، عنصر ثابت در طراحی پوستر‌های این رویداد است. امثال این رویدادهای جهانی و طراحی های هدف مند آنها کم نیست و حالا اینجا سیمرغ ایرانی جای خود را به شعاری سیاسی داده است.

امسال هم گذشت!

در فاصله یک ماه مانده به جشنواره فجر تغییر سیاست گذاری های طراحی پوستر ها غیر ممکن است و معضل امروز آبرو بر است، تکلیف هویت بصری جشنواره فیلم و تئاتر فجرروشن نیست! مدیران و مسئولان وعده طراحی دوباره داده اند و اگر همچون نشست خبری جشنواره تئاتر مشکلات فنی و غیر فنی گریبان گیر پوستر ها نشود بزودی در نشست های آینده فجر پوستر های خودرا خواهد شناخت.

خبرنگار: امیر حسین پورزاد