بررسی ادعای رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره جایگاه اقتصادی ایران
اقتصادنیوز: «ایران نوزدهمین اقتصاد دنیا شد»؛ دو روز پیش رئیس سازمان برنامه و بودجه در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) این جمله را نوشت و اعلام کرد، تولید ناخالص داخلی ایران به 81/1 تریلیون دلار رسیده است.
به گزارش اقتصادنیوز روزنامه هم میهن در این باره نوشت: منظور در شرایطی اقتصاد ایران را نوزدهمین اقتصاد دنیا معرفی می‌کند که به عقیده کارشناسان این تنها یک بازی با آمار است. اینکه آیا اقتصاد ایران در شرایطی که سال‌هاست در بالاترین سطح دچار تحریم است و به تازگی از شرایط کرونایی خارج شده، می‌تواند رتبه نوزدهم دنیا باشد؟ را بسیاری از افرادی که این توئیت رئیس سازمان برنامه و بودجه را خوانده بودند، از خود پرسیدند و زیر همان توئیت برای او کامنت گذاشتند.
یک نفر نوشته بود: «دلار رو چند حساب می‌کنی؟ ظاهراً با قیمت گوجه توی محله احمدی‌نژاد در دوران ریاست‌جمهوری‌اش یکیه»، دیگری نوشته بود: «یک نهاد معتبر را معرفی کنید که این شاخص را مبنای اصلی مقایسه اندازه اقتصاد کشورها قرار دهد. چرا از شاخص‌های قیمت جاری و ثابت استفاده نمی‌کنید؟! به نفع‌تان نیست؟» یا «خودت می‌دانی که ادعای پیشی گرفتن از استرالیا و اتریش و نروژ و امارات را کسی نمی‌پذیرد. ولی می‌گویی و فکر نمی‌کنی که زیادند کسانی که بدانند برابری قدرت خرید، سرانه‌اش مهم است و نه سر جمع آن.» یک نفر هم نوشته بود: «یعنی هر ایرانی 22000 دلار سرانه. خداکند منظورش گول زدن ما باشد. اگر رئیس سازمان برنامه و بودجه بخواهد خودش را گول بزند، فاجعه خواهد بود.»
همین شد که منظور را وادار به توضیح کرد و او در رشته‌توئیتی موضوع این رتبه‌بندی را اینگونه توضیح داد: «ضمن تشکر از کامنت‌های ذیل این پست توضیحاً عرض می‌کنم این رتبه‌بندی توسط نهادهای بین‌المللی براساس نرخ ارز مرجع موسوم به نرخ برابری قدرت خرید صورت گرفته است. این نرخ ارز متفاوت از نرخ ارز اعلامی از سوی کشورها است و توسط نهادهای بین‌المللی محاسبه می‌شود.»منظور همچنین نوشت: «برای محاسبه این شاخص، یک سبد کالای مشخص بر حسب پول ملی دو کشور ارزش‌گذاری می‌شود. نسبت این دو ارزش به یکدیگر، نرخ ارز بر حسب برابری قدرت خرید را نشان می‌دهد. در کشورهایی مثل ایران که یارانه گسترده‌ای پرداخت می‌شود، این نرخ بسیار کمتر از نرخ ارز اعلامی توسط بانک مرکزی است.» «تولید ناخالص داخلی» (GDP) یا کل ارزش پولی کالاها و خدمات تولیدشده در یک کشور، یکی از مهمترین معیارهای سنجش اقتصاد آن کشور محسوب می‌شود و براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول که در ابتدای سال جدید میلادی (2024) منتشر شده است، ایالات متحده، چین، ژاپن، آلمان و هند، پنج اقتصاد بزرگ دنیا از لحاظ تولید ناخالص داخلی هستند.
تولید ناخالص داخلی ایالات‌متحده به‌عنوان کشور اول این جدول، 26 هزار و 954 میلیارد دلار، نرخ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی6/1درصد و تولید ناخالص داخلی براساس سرانه کشور 80 هزار و 410 دلار است. همچنین به ترتیب تولید ناخالص داخلی چین 17 هزار و 786 میلیارد دلار، آلمان چهار هزار و 430 میلیارد دلار، ژاپن چهار هزار و 231 میلیارد دلار و هند سه هزار و 730 میلیارد دلار است.
البته امکان اینکه ارزها در هر کشور دستکاری شود نمی‌توان مقایسه تولید ناخالص داخلی اسمی کشورها را معیار درستی برای رتبه‌بندی اقتصاد کشورهای جهان دانست و تولید ناخالص داخلی براساس (PPP) یا برابری قدرت خرید که اساس آن یک سبد کالا است مقیاس عادلانه‌تری محسوب می‌شود. ایران از جمله کشورهایی است که در آن به مردم یارانه پرداخت می‌شود که به همین دلیل نرخ ارز براساس برابری قدرت خرید بسیار کمتر از نرخ ارز اعلامی توسط بانک مرکزی است. داوود منظور نیز بر همین اساس رتبه جهانی اقتصاد ایران را نوزدهم اعلام کرده است. نکته اما اینجاست که آیا با دادن چنین آمارهایی و همچنین وعده رسیدن به سطح 5/2 تریلیون دلار در پنج سال آینده، چهره واقعی اقتصاد کشور و وضعیت معیشت مردم به خوبی نشان داده می‌شود؟
ایران در 10 سال گذشته با تحریم‌های شدید بین‌المللی و آمریکا روبه‌رو است و همین فروش نفت را به سطح پایینی رسانده است که نتیجه آن را در سبد خانوار مردم ایران می‌توان به خوبی دید. همچنین از ابتدای سال 1399 اقتصاد کشور به دلیل اپیدمی کرونا همانند دیگر کشورهای جهان به تعطیلی ناخواسته رسید که هنوز عوارض آن گریبان‌گیر کشور است.
با این حال اما ابراهیم رئیسی در مراسم راهپیمایی 22 بهمن از رشد چهار درصدی اقتصاد در دو سال اول دولت خود گفت. او در حالی از اصلاح نظام بانکی، اصلاح نظام مالیاتی، شفاف‌سازی، چابک‌سازی دولت، اصلاح فرآیندهای اداری و حذف ساختارهای فسادزا از سوی دولت سیزدهم برای اصلاح نظام اقتصادی کشور گفته که نرخ بازار ارز از سال 1400 که او به پاستور رفته، نزدیک به دو برابر شده است و همین قدرت خرید مردم را به شدت کاهش داده و افزایش برخی یارانه‌ها به بخشی از اقشار جامعه نیز نتوانسته سطح رفاه مردم را متعادل کند. رئیسی همچنین در حالی از رشد تولید، کاهش تورم، افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی گفته که براساس گزارش مرکز آمار ایران، در دی‌ماه امسال، تورم نقطه‌به‌نقطه خانوارهای کشور، 5/38 درصد بوده است. به این معنی که هر خانوار به صورت میانگین 5/38 درصد بیشتر از دی‌ماه سال گذشته برای خرید یک مجموعه کالاها و خدمات یکسان هزینه کرده است. همچنین براساس همین گزارش، در دی‌ماه امسال یعنی کمتر از 25 روز پیش، نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به 6/43 درصد رسیده که نسبت به آذرماه یعنی یک ماه قبل از آن تنها 8/0درصد کاهش یافته است.
دولت ابراهیم رئیسی در برنامه هفتم توسعه از رشد 8 درصدی اقتصاد در پنج سال آینده گفته و رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در همین زمان وعده افزایش تولید ناخالص داخلی به سطح 5/2تریلیون دلار را داده است. در دنیای سیاست رسیدن به سال 1407 که احتمالاً با دولت دوم رئیسی مصادف باشد، زمان طولانی نیست اما باید دید ابراهیم رئیسی و داوود منظور در آن زمان این سخنان خود را به یاد خواهند آورد؟
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید