بررسی ایمنی و بهداشت در کشاورزی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، طاهره چامه؛ کشاورزی از شغل های پرخطر در دنیا محسوب می شود، شاغلین این بخش در معرض انواع حوادث و بیماری ها قرار دارند. از عواملی که ایمنی و سلامت کشاورزان را تهدید میکند، نهاده ها و ماشین آلات صنعتی و سموم شیمیایی میباشد. امروزه توسعه مکانیزاسون علیرغم کاهش مشکلات زراعی و افزایش تولید، صدمات شغلی متعددی را برای کشاورزان ایجاد کرده است. بنابراین شناخت عوامل ایجاد خطر در مشاغل و بهسازی محیط کار برای پیشگیری از حوادث و بیماری ها از وظایف عمده مسئولان ایمنی کشاورزی و همچنین دست اندرکاران بهداشت است. مسائل ایمنی و بهداشتی در کشاورزی به ترویج و توسع کشاورزی پایدار کمک می کند. همچنین با توجه به نقش آموزش در ارتقای ایمنی و سلامت کشاورزان ضرورت دارد دوره های آموزش ایمنی و سلامت بطور گسترده و با کیفیت در رابطه با سموم شیمیایی و ماشین آلات برای کشاورزان برگزار گردد. از اینرو، ضروری است زمینه های لازم برای بهبود وضعیت ایمنی و بهداشت حرفه ای کشاورزان فراهم شود.

بخش کشاورزی به دلیل جایگاه ویژه در اقتصاد کشور و امنیت غذایی و نیز به واسطه بهره مندی از سیاستهای حمایتی دولت نیازمند نگرشی جدید است. ایمنی و بهداشت کشاورز بر اساس مزیت نسبی آن از جمله مسائلی است که باید مد نظر جامعه کشاورزی قرار گیرد. حرفه کشاورزی به واسطه قرار داشتن در معرض انواع آسیب ها، حوادث و بیماری ها، به عنوان یکی از پرخطرترین مشاغل در دنیا شناخته شده است. امروزه نیمی از نیروی کار در دنیا در بخشکشاورزی مشغول بهکار هستند، با توجه به گسترش روز افزرون صنایع در دنیا، آسیب های مربوط به کشاورزی هم رو به افزایش است. بر اساس برآورد سازمان بین المللی کار، سالانه 170000 نفر از کشاورزان در اثر حوادث ناشی از کار مانند مسمومیت های حاد شغلی و کار با ماشین آلات کشته می شوند. این بدان معناست که ریسک مرگ در کشاورزی دو برابر سایر مشاغل است و شغل کشاورزی بعد از کار در معادن و صنایع راه و ساختمان سومین شغل پر مخاطره در دنیا محسوب میشود.

در گذشته کشاورزی سنتی با مشقات فراوانی همراه بوده است. اما به مرور زمان، فناوری سختی کار را کاهش داد، ولی حوادث و عوامل زیانآور شغلی فراوانی به همراه داشته است. از آنجایی که کار کشاورزی در فضای آزاد و در تماس نزدیک با عوامل محیطی انجام میشود، همچنین بخاطر دشواری و ماهیت فیزیکی فعالیت های کشاورزی، کشاورزان بیشتر در معرض خطرات و حوادث قرار گرفته و بیشتر مستعد آسیبهای شغلی هستند. به طوری که طبق آمار منتشر شده در ایالات متحده آسیب های شغلی هر ساله 19 درصد افزایش داشته است. از این رو، بررسی عوامل تهدیدکننده سلامت کشاورزان از عوامل ضروری به نظر میرسد. یکی از عواملی که سلامت کشاورزان را تهدید میکند، سموم شیمیایی هستند که لازم است کشاورزان برای مقابله با عوارض و بیماریهای ناشی از آن اقدامات و رفتارهای پیشگیرانه و ایمن انجام دهند. از طرف دیگر تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی مهمترین منشا حوادث و صدمات منجر به مرگ کشاورزان هستند. از بین ماشین های کشاورزی، تراکتورها سهم عمدهای در ایجاد حوادث دارند.

امروزه تغییر در شیوهی عملیات کشاورزی، تنوع استفاده از انواع ماشین آلات و ارتقاء ضریب مکانیزاسیون، عوامل زیان آور شغلی را با وجود کم کردن دشواریهای زراعت، افزایش داده است. آنچه مسلم است تولید محصولات کشاورزی به توان جسمی کشاورزان بستگی دارد، بنابراین، زمانی که کشاورزان از سلامت جسمانی برخوردار نباشند، قادر نخواهند بود به بهرهوری و محصول مطلوب دست یابند. بنابراین بالا بردن سطح سلامت و بهداشت کشاورزان، موجب افزایش توان افراد و در نتیجه افزایش تولید و رشد اقتصادی خواهد شد. آنچه مسلم است، منابع انسانی سالم و بهرهور، هسته مرکزی توسعه پایدار کشاورزی به شمار میرود، و تا زمانی که کشاورزان از سلامت جسمانی و روان شناختی برخوردار نباشند، نمی توانند به تولید و بهرهوری مناسب دست یابند.

به عبارت دیگر، تولید محصول سالم، حاصل تلاش کشاورز سالم و پویا بوده و توجه به سلامت و ایمنی شغلی میتواند به طور مستقیم منجر به افزایش سطح عملکرد و سودآوری فعالیت های شغلی شود. از طرف دیگر در صنعت کشاورزی، هم زنان و هم مردان مشغول به کار و فعالیت های کشاورزی هستند و با انواع دستگاهها، ماشین آلات و تراکتورها برخورد دارند، ولی میزان بالایی از صدمات و مرگ و میرها معمولا گریبانگیر مردان است، همچنین محققین یادآور شدهاند که مردان نسبت به زنان تمایل کمتری به اتخاذ تدابیر ایمنی پیشگیرانه دارند. در بخش کشاورزی سهم زنان در جهان4/35 درصد نیروی کار است، با توجه به نقش دو گانه آنها در خانواده و اقتصاد نگرانی های زیادی در خصوص مشکلات ایمنی و بهداشت شغلی زنان وجود دارد. محیط کار کشاورزی مانند سایر فعالیت های تولیدی دارای عوامل زیان آور کاری میباشد که سلامت شاغلین این بخش را به خطر میاندازد.

در همین راستا با توجه به افزایش جمعیت جهانی و ضرورت تأمین غذای کافی و سالم برای جامعه، باید کشاورزان و خانوادههای آنها از سلامت لازم برخوردار باشند. چنین وضعیتی متخصصان بهداشت کار را ناگزیر میسازد بخش بزرگی از چالش خود را معطوف ارتقای فرهنگ بهداشت و ایمنی کشاورزان نمایند. علیرغم آنکه موضوع ایمنی و سلامت کشاورزان در کشور ما از اهمیت فراوانی برخوردار است، اما متأسفانه در مورد ادراک و نگرش کارشناسان کشاورزی نسبت به ایمنی و سلامت کشاورزان هیچ مطالعه، منتشر شدهای یافت نشده و تحقیقات موجود یا به طور محدود آگاهیهای ایمنی و سلامت کشاورزان را بررسی کردهاند و یا به مطالعه وضعیت نگرش و فرهنگ ایمنی کارکنان و کارشناسان سایر بخشهای خدماتی، صنعتی و اقتصادی پرداخته اند. به نظر میرسد که درک و شناخت خطرات شغلی در کشاورزی و رفتار ایمنی کشاورزان در برابر این خطرات و نیز تعیین عوامل تأثیرگذار بر بهبود رفتار ایمنی شغلی آنان، برای برنامه ریزی و دخالت پیشگیرانه جهت کاهش آسیبهای شغلی و مسائل سلامتی کشاورزان بسیار ضروری میباشد.

پیشنهاد

خطر ماشین آلات همیشه وجود دارد و نمیتوان فقط به صحیح کار کردن آن ها اعتماد کرد. بنابراین سازندگان ماشینها میتوانند از طریق طراحی ایمن تا حد امکان خطرات را کاهش دهند و محافظها بهترین وسیله برای پیشگیری از حوادث میباشند، بنابراین به منظور کاهش ریسک کار با تراکتور، کارخانه های تولیدکننده موظف به نصب تجهیزات محافظت از راننده و کمربند ایمنی هستند. از طرف دیگر دولتها باید برای تحقیقات و آموزش ایمنی و سایر برنامههای پیشگیرینانه، سرمایهگذاری بیشتری نمایند.

در این راستا کشاورزانی که در تماس با سموم هستند، باید با دقت تجهیزات ایمنی را پس از استفاده تمیز کنند و قبل از تماس با افراد دیگر و مناطق غیرآلوده مزرعه، خودشان را نیز به طور کامل شستشو دهند. کشاورزان باید مراقبتهای ویژهای را به منظور پیشگیری از تماس غیرعمدی هر فرد با محیط اطرافشان مانند اعضاء خانواده خود انجام دهند. بنابراین در نظر گرفتن کارهای کوچک مانند شستشوی دستها بعد از استفاده از سموم میتواند از آلودگی جلوگیری کرده و از تماس با افراد دیگر و حیوانات با خطرات سموم شیمیایی پیشگیری کرد.

طاهره چامه - فعال دانشجویی استان ایلام

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفا منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.