بررسی زمینه‌ها و دلایل نزول بلا / حکمت شیوع کرونا در دنیا چیست؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ بلاها یکی بعد از دیگری نازل می‌شوند. زمانی سیل می‌آید و خانه‌ها و ابزار و وسایل زندگی مردمی را با خود می‌برد. روز دیگر زلزله‌ای رخ می‌دهد و خانه و کاشانه عده‌ای را نابود می‌کند. وقتی هم در قالب بیماری نمود پیدا می‌کند، همه‌گیر می‌شود و تمام مردم زمین را به زانو درمی‌آورد تا نشان دهد انسانی که ادعای سفر به کره ماه دارد و ذره را شکافته و هسته اتم را هم باز می‌کند، در برابر ویروسی که با چشم هم دیده نمی‌شود، ناتوان است. عاجز است و این درماندگی و عجزی است که باید به آن اقرار کند؛ اقراری که او را به زانو درآورده و راه حل مشکل و رهایی از بلاهای پی در پی را از خالق هستی بخواهد که همان فرج و گشایش در امر حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است. تنها از این طریق است که می‌توان امیدوار بود باب رحمت به روی صالحان و مؤمنان و مردم مظلوم جهان باز شده است. در گفت‌وگویی که با حجت‌الاسلام صادق ایرانشاهی، استاد حوزه و محقق علوم اسلامی و شیعی انجام داده ایم و به بررسی گوشه‌ای از دلایل و حکمت بلاهای طبیعی و رواج بیماری‌هایی مانند کرونا که این روزها انسان را به زانو درآورده، پرداخته ایم. آن طور که این پژوهشگر دینی توضیح می‌دهد، امام صادق علیه السلام در بیاناتی که در برابر مفضل داشته‌اند، فرمودند: «نمیبینی که جهان هستی از آن بلاهای بزرگ در امان است و تنها گاه به این درد و بلاهای آسان گرفتار میشود؟ این برای آن است که مردم ادب شوند و استقامت یابند. این بلاها همیشه ادامه ندارد، بلکه آن زمانی که مردم ناامید میشوند برطرف میگردند. وقوع آن‌ها برای مردم درس عبرت و موعظه و رفتن و برداشتن آن‌ها نیز رحمت و لطف الهی است.» بر اساس این روایت، هر نوع سختی و بیماری و رنج که اتفاق می‌افتد مثل سیل و زلزله و بیماری‌ها و یا انواع فقر و تنگدستی که از اراده انسان خارج است، به این دلیل است که اراده و استقامت مردم تقویت شود. در عین حال همه متوجه شوند که از خودشان توانی ندارند، بلکه هر چه که هست اراده و عزم الهی است. مانند همین بیماری کرونا که این روزها همه انسان‌های روی زمین را مستأصل کرده است. آن هم ویروسی که حتی با چشم دیده نمی‌شود ولی انسان با این ادعا که در علم بسیار پیشرفت کرده و به کره ماه سفر می‌کند و هسته اتم را می‌شکافد، در مقابل این ویروس بسیار کوچک درمانده و عاجز شده است. این مسئله نشان‌دهنده قدرت خدای متعال است و این که انسان همیشه و در همه حال به او محتاج است. حکمت وجود بلا در زندگی برای دانستن حکمت بلاهایی که بر زندگی انسان‌ها وارد می‌شود و ازجمله بیماری کرونا، خوب است گفتگو را با این سؤال شروع کنیم که چرا خداوندی که منشاء رحمانیت است، به زندگی ما بلا و بیماری را وارد می‌کند؟ رحمانیت خدای متعال با اجرای امور دنیایی و وارد شدن بلا و مصیبت و سختی در زندگی انسان‌ها منافاتی ندارد. درست که خدای متعال نسبت به همه بنده‌های خودش مهربان است و هیچ وقت انسان را تنها رها نمی‌کند، اما این امر اقتضا نمی‌کند ما همیشه در رفاه و آسایش باشیم. چرا نمی‌شود همیشه با خوشی زندگی کنیم؟ اگر انسان‌ها همیشه در خوشی و رفاه باشند طبق ذات و طینتی که دارند، فسادهای زیادی به راه می‌اندازند و آن‌قدر دچار سرمستی و کبر می‌شوند که زمین را ظلم و فساد پر می‌کند. همان طور که امروز هم مشاهده می‌کنیم بسیاری از کسانی که در رفاه و خوشی و آسایش رشد کرده‌اند، در فاسد غرق شده اند. این افراد حتی گاهی از یاد می‌برند که خودشان هم انسان هستند و پروردگاری دارند که باید تابع امر او باشند و یا وظیفه دارند که به مردم محروم و نیازمند کمک کنند و دلسوز مردم درمانده باشند. نه‌تنها این مسائل و وظیفه خودشان را از یاد برده‌اند، بلکه حتی نسبت به زندگی و آسایش دیگران دست‌درازی می‌کنند. زیاده‌خواهی‌هایی که دولت‌های امریکا و جهان غرب دارد، نمونه‌ای از این سرمستی‌هاست. آن‌ها با وجود اینکه از دارایی دنیا به قدر نیاز خود و حتی بیشتر از آن دارند، اما به همان بسنده نمی‌کنند. بلکه به کشورهای دیگر ظلم و تجاوز می‌کنند و زیاده‌خواهی‌های آن‌ها هم تمامی ندارند. این نوعی فساد است که آن‌ها را در خود غرق کرده است. بلا، نصیحت کننده مردم هشیار با این تعبیر آیا می‌توان سختی و بلا را نوعی درس عبرت برای مردم روشن‌ضمیر و هشیار دانست؟ بله. کسی که نسبت به امور دنیا و زندگی خودش آگاه باشد و با چشم باز و هشیارانه به امور نگاه کند، حتما سختی و بلا را به عنوان درس تلقی می‌کند. چنین فردی از سختی درس می‌گیرد و در مواقع نیاز دیگران به یاری آن‌ها می‌رود. چون خودش طعم سختی را چشیده، نمی تواند تحمل کند که دیگران هم در رنج باشند و او بی‌تفاوت بماند. به عبارت دیگر بلا و سختی برای چنین انسانی به منزله نصیحت و عبرت است که چشم او را در مقابل آن چیزهایی که قبل از آن نمی‌دانست و یا نسبت به آن‌ها در غفلت بود، باز می‌کند. به این صورت انسان نسبت به وظیفه‌های خودش آگاه می‌شود و آن‌ها را انجام می‌دهد. حکمت بیماری‌های فراگیر با این وجود بلا و حتی این نوع بیماری‌هایی که یافتن درمان آن‌ها طولانی است، نوعی درس برای ماست. همین طور است. کسی که از وجود سختی و بیماری به خصوص این نوع بیماری‌های همه‌گیر که انسان‌ها را به زانو درآورده، درس نمی‌گیرد و به حکمت آن فکر نمی‌کند یا آن را خالی از حکمت می‌داند، مثل بچه‌ای است که نمی‌داند داروهایی که درمان می‌کنند اما در عین حال تلخ و بدمزه هستند، چه فایده‌ای دارند. کودک وقتی داروی تلخی می‌خورد از تلخی و مزه بد آن ناراحت می‌شود و گله می‌کند و حتی سعی می‌کند از آن فرار کند. در عین حال دوست دارد همیشه بیکار باشد و مسئولیتی نداشته باشد تا مدام به خوشی و بازی مشغول باشد. اما انسان بالغ و هشیار می‌داند که همین داروهای تلخ که طعم بدی دارند، برای سلامت او مفید هستند. حکمتی دارند و با درک حکمت آن، نه تنها از آن فرار نمی‌کند، بلکه به آن فکر کرده و درس می‌گیرد. انسان هشیار مثل کودکان از حکمت‌ها فراری نیست خوش‌گذرانی را به بلایی که درک او را افزایش می‌دهد، ترجیح نمی‌دهد. بلاها همیشه ادامه ندارد وقتی تاریخ را مرور می‌کنیم، متوجه می‌شویم که در هر دوره‌ای نوعی بیماری یا بلایی در دنیا و یا در یک کشور و شهر خاص ایجاد شده، مدتی رایج بوده و از بین رفته است. دلیل این ایجاد و گذران انواع بلاها چیست؟ جواب این سؤال را خوب است در بیان ائمه اطهار علیهم السلام پیدا کنیم. امام صادق علیه السلام در بیاناتی که در برابر مفضل داشته‌اند، فرمودند: «نمیبینی که جهان هستی از آن بلاهای بزرگ در امان است و تنها گاه به این درد و بلاهای آسان گرفتار میشود؟ این برای آن است که مردم ادب شوند و استقامت یابند. این بلاها همیشه ادامه ندارد، بلکه آن زمانی که مردم ناامید میشوند برطرف میگردند. وقوع آن‌ها برای مردم درس عبرت و موعظه و رفتن و برداشتن آن‌ها نیز رحمت و لطف الهی است.» بر اساس این روایت، هر نوع سختی و بیماری و رنج که اتفاق می‌افتد مثل سیل و زلزله و بیماری‌ها و یا انواع فقر و تنگدستی که از اراده انسان خارج است، به این دلیل است که اراده و استقامت مردم تقویت شود. در عین حال همه متوجه شوند که از خودشان توانی ندارند، بلکه هر چه که هست اراده و عزم الهی است. مانند همین بیماری کرونا که این روزها همه انسان‌های روی زمین را مستأصل کرده است. آن هم ویروسی که حتی با چشم دیده نمی‌شود ولی انسان با این ادعا که در علم بسیار پیشرفت کرده و به کره ماه سفر می‌کند و هسته اتم را می‌شکافد، در مقابل این ویروس بسیار کوچک درمانده و عاجز شده است. این مسئله نشان‌دهنده قدرت خدای متعال است و این که انسان همیشه و در همه حال به او محتاج است. همچنین کلامی از حضرت عیسی علیه السلام در کتاب تحف العقول نقل شده که آن حضرت فرمودند: «کسانی که در زمان بلا بیشتر بی‌تابی می‌کنند، محبت بیشتری نسبت به دنیا دارند. اما کسانی که در مواجهه با بلا و سختی صبورتر و شکیباتر هستند، نسبت به دنیا بی‌علاقه‌تر هستند.» شیعیان بردبارترند به هر حال این بلاها و سختی‌هایی که به انسان می‌رسد، سخت و گاهی طاقت‌فرسا می‌شود. اگر دقت کنیم و توجه داشته باشیم که چه پاداش بزرگی برای صابران در این بحران‌ها و گرفتاری‌ها وجود دارد، حتما تحمل بلا و بیماری آسان می‌شود. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که فرمودند: «ما بردبار هستیم و شیعیان ما از ما بردبارتر هستند.» از آن حضرت سؤال کردند: «چگونه شیعیان از شما بردبارتر هستند؟» ایشان در جواب فرمودند: «چون ما بر آن چیزی که می‌دانیم صبر می‌کنیم و شیعیان بر آن چیزی ک نمی‌دانند صبر می‌کنند.» مفهوم این حدیث آن است که بلا و سختی در زندگی ائمه اطهار علیهم السلام هم وجود داشته. اما آن بزرگان با علم الهی که داشتند حکمت این سختی‌ها و بیماری‌ها را می‌دانستند و اگر مصیبتی هم به آن‌ها وارد می‌شد، دلیلش را به خوبی درک می‌کردند و می‌دانستند چه اندازه درجه مقام دارد. به همین دلیل به سادگی صبر می‌کردند و از این صبر خود راضی و خشنود هم بودند. اما شیعیان ایمان دارند که بلا و مصیبت حکمتی دارد اما آن حکمت را نمی‌دانند و به خوبی درک نمی‌کنند. با این وجود صبر می‌کنند. پس صبر آن‌ها بیشتر خواهد بود، چون بر چیزی استقامت و بردباری دارند که حکمتش را نمی‌دانند. از طرف دیگر ائمه اطهار علیهم السلام با علم الهی که به ایشان داده شده، هر مصیبتی را از قبل می‌شناسند و می‌دانند. به همین دلیل آماده برخورد و مواجهه با رویدادهای تلخ هستند. پس صبر برای ایشان ساده‌تر خواهد بود. اما شیعیان نمی‌دانند چه پیش می‌آید، پس صبر کردن برای کسی که از آینده خبر ندارد و بلایی ناگهان برای او به وجود می‌آید، دشوارتر خواهد بود. راه حل همه مشکلات بشر با این توضیحات راهکار اصلی حل این نوع بحران‌ها چیست؟ دقت کنید که شاید درمان و واکسن بیماری کرونا کشف شود و به کمک انسان بیاید، اما چه بسا دوباره شاهد سیل، زلزله، تجاوز، کشتار مردم مظلوم و یا حتی بیماری‌های ناشناخته دیگر باشیم. بلاها تمامی ندارد چون شفا و معدن رفع بلا را از یاد برده‌ایم. در این شرایط باید همه مردم خاضعانه و خالصانه به درگاه خدا روی بیاورند. دست از کفر و ظلم و سرکشی بردارند و فرج و گایش همه مشکلات را که همان فرج مولا و صاحب ما امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف است را از خدا بخواهند. تنها در این صورت است که نه تنها مشکلات ریز و جزئی و فردی، بلکه همه مشکلات و گرفتاری‌های عالم حل می‌شود و دست ظالمان از سر مظلومان کوتاه می‌شود. در غیر این صورت همچنان باید شاهد بلاها و گرفتاری‌های دیگری باشیم و هر روز در رنج و عذاب زندگی کنیم.