بررسی مشکلات بازار صنایع دستی؛ از کاهش گردشگران و صادرات تا افزایش هزینه های تولید و مواد اولیه

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا و به نقل از صاحب نیوز؛ اصفهان با قدمتی طولانی و برخورداری از بیشترین آثار هنری، تاریخی، معماری و صنایع دستی به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده صنایع دستی در ایران شناخته می‌شود و بازارهای آن در بیشتر مواقع سال پر از مسافران و گردشگران ایرانی و خارجی است که صنایع دستی این شهر را به‌عنوان سوغات یا برای یادگاری خریداری می‌کنند.

صنایع دستی اصفهان شامل محصولات پارچه‌ای، ظروف تزئینی، تابلو، صفحه شطرنج، مبلمان، میز و صندلی و غیره می‌شود و دست شما در این شهر برای انتخاب سوغاتی باز است علاوه بر آن در اقصی نقاط این استان، شهرستان هایی در اطراف وجود دارد که مراسمات و پوشش های مخصوص خود را دارند و گردشگران زیادی را به خود جذب می کنند، در این مورد می توان به چادر سفیدهای ورزنه یا مراسم گلابگیری کاشان و سفال شهرضا اشاره کرد.

استان اصفهان یکی از بزرگترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران محسوب می شود ولی متاسفانه چندسالی است دستخوش رکود قرار گرفته و هنرمندان در این عرصه را از خود شاکی ساخته است، هنرمندانی که عمر خود را در این زمینه گذاشتند و حال به جای اینکه شرایط بر وفق مرادشان باشد برای آنان تأسف بر جای گذاشته است.

از سال 95 رکود به جان بازار صنایع دستی افتاد، آنها در حال به چنگ و دندان کشیدن هنرشان بودند تا اینکه در سال 98 کرونا بر پیکر کم جان صنایع دستی زخم عمیق تری وارد کرد و نفس فعالان صنعت صنایع دستی را به شماره انداخت و در نهایت باعث شد تعداد کثیری از هنرمندان از حوزه شغلی خود بیرون روند.

دولت تسهیلات حمایتی را برای تنها برخی از هنرمندان در نظر گرفت ولی این تسهیلات برایشان کاری از پیش نبرد چرا که این مشکل باید از ریشه حل می شد و با دادن درصد کمی از تسهیلات هیچ گره ای از کار هیچ کارگاه صنایع دستی باز نمی شد، برای بررسی مشکلات این هنرمندان صاحب نیوز میزگردی با حضور محمد کریمی سرپرست کارگاه فیروزه کوبی و مدرس، حسین میرزاییان سرپرست کارگاه پلی استر پاشی و مجید قهرمانی سرپرست کارگاه قلمزنی برگزار کرد که در ادامه می خوانید:

مشکلات صنایع دستی از چه زمانی شروع شد؟

محمد کریمی: تا قبل از سال 95 از وضعیت بازار بسیار راضی بودیم و می توان گفت در آن زمان در اوج فراوانی کار بودیم ولی از بعد از آن تا کنون می توان گفت به صورت نزولی بازار افت کرد، ایرادی که در زمان فراوانی به صنایع دستی وارد می شد این بود که افراد نامتخصص در این حیطه مشغول به کار شدند و در بازار ظروف صنایع دستی کم کیفیت عرضه شد.

مجید قهرمانی: از زمانی که صادرات صنایع دستی بخاطر گیر و دارهای گمرکی و افزایش نرخ دلار با مشکل مواجه شد شاهد آن بودیم که سفارش ها به شهرهای اطراف و مخصوصا تهران کم شد چرا که دلالان تهرانی اجناس را از کارگاه های اصفهان خریداری کرده و سپس به کشورهای عربی، روسیه، ترکیه و غیره صادر می کردند و ناگفته نماند سود کلانی از این صادرات عاید آن ها می شد ایراد آن موقع را در این می بینم که زحمت را کارگاه دار می کشید و سود را دلال می خورد چرا که اجناس ما را با چک مدت دار می خریدند ولی به صورت نقدی و ارز خارجی می فروختند.

حسین میرزاییان: حدود 6 سال است شروع به کار کردم، وضعیت تولید و فروش صنایع‌دستی قبل از شیوع کرونا هم چندان قابل قبول نبود و بسیاری از تولیدکنندگان روستایی که به آنها کار می رساندم و مزدشان را بصورت کارمزدی حساب می کردم از کاهش سفارش ها شدیداً گله داشتند اما ما به آینده صنایع دستی خوشبین بودیم تا اینکه کرونا ضربه دوم را وارد کرد و کمر هنرمندان را خم کرد.

علت کم شدن فروش صنایع‌دستی را چه می دانید؟

محمد کریمی: از زمانی که حضور توریست و گردشگران در کشور کم شد ما اقدام به صادرات صنایع دستی به کشورهای دیگر کردیم تا جبران شود، ولی صادرات قطع و گردشگر نیز خیلی کم تر شد، به همین جهت صنایع دستی هم با مشکل فروش روبرو شد.

مجید قهرمانی: متاسفانه مردم شهرستان اصفهان و شهرهای دیگر کشور که برای گردش به این شهر می آیند آنگونه که باید خرید صنایع دستی انجام نمی دهند در صورتی که من می بینم در بازار لباس هزینه های گزافی می کنند و هیچ اعتراضی ندارند ولی به صنایع دستی که می رسند ناله گران بودن سر می دهند، به نظر من ناآشنا بودن مردم با صنایع دستی یکی از علل کم استقبالی است.

حسین میرزائیان: تهیه مواد اولیه مورد نیاز تولید از مهمترین چالش‌هایی است که مانع رونق تولید و فروش صنایع دستی شده است ما خودمان نیز گاهی بابت خرید مواد اولیه تحت فشار قیمت ها قرار می گیریم و از افزایش قیمت ها گوشمان سوت می کشد ولی از سر ناچاری مجبور به خرید هستیم در صورتی که چون این محصول در لیست اولویت ها قرار ندارد، کسی مجبور به خریدش نیست.

گرانی تمام کشور را دربر گرفته و طبیعی است صنایع دستی نیز قیمتش بالا رود، تمام مواد اولیه صنایع دستی در کشور خودمان تولید می شود و تنها درصد کمی از آن از خارج وارد می شود ولی ما مدتی است شاهد افزایش قیمت غیرعادی مواد اولیه هستیم و این موضوع از دست هنرمندان خارج است چرا که نظارت مسئولان را می طلبد.

*چه انتظاری از مسئولان دارید تا به فروش صنایع‌دستی کمک کند؟

محمد کریمی: در حال حاضر بهترین کار را صادرات صنایع‌دستی می بینم چرا که اگر محصولات ما به دلار یا ارزهای دیگر بخرند قیمت زیادی برایشان نیست و بهتر است این کار توسط کارگاه داران انجام شود تا افزایش قیمت بی رویه به دست دلالان انجام نشود، پیشنهادم این است که یک اپلیکیشن مانند دیجی کالا یا باسلام طراحی کنند و آن را بین المللی کنند تا هنرمندان در آن اپ به صادرات صنایع دستی بپردازند.

مجید قهرمانی: من نظرم این است که اقدام به فروش صنایع دستی در کشور خودمان بکنیم، باید یک فرهنگسازی ایجاد شود تا مردم یاد بگیرند همانگونه که برای لباس و زیورآلات ارزش قائل می شوند برای صنایع دستی شهر و کشورشان نیز ارزش قائل شوند، حمایت از خرید کالای داخلی روی صنایع دستی نیز اعمال شود و در فضای مجازی از بلاگرها می توان در این زمینه بهره برد.

حسین میرزائیان: پشتیبانی و حمایت در حوزه تهیه مواد اولیه و فروش که باید وجود داشته باشد، مشکل همیشگی فعالان این حوزه است پیشنهاد می کنم برای فعالان این حوزه بن یا امتیاز دیگری در نظر گرفته شود تا علاوه بر اینکه خرید مواد اولیه برایمان مقرون به صرفه تر شود، به هنرمندان به یک میزان مواد اولیه برسد و یک تنظیم بازاری انجام شود ابنگونه قیمت ها را کاهش دهند تا مردم خودمان نیز وسع خرید پیدا کنند.

*پیش بینی شما در مورد وضعیت بازار شب عید امسال چگونه است؟

محمد کریمی: از سالی که آب زاینده رود خشک شد شاهد کم شدن توریست و به دنبال آن رکود اقتصادی در اصفهان بودیم، امسال نیز رودخانه خشک است فقط می توانم بگویم امیدوارم فروش خوبی بواسطه گردشگران داشته باشیم ولی با مشکلات اقتصادی که در کشور حکمفرماست و امسال شدید تر نیز شد، بعید می دانم.

مجید قهرمانی: فروش امسال ما کمی و فقط کمی بهتر از سال گذشته بود و این موضوع مرا امیدوار می کند که وضعیت اقتصادی مردم با این همه مشکلات، شاید بهتر شده باشد مطمئنم کسانی که حداقل شبی یک میلیون تومان برای اقامت در یک شب هتل یا ویلا هزینه می کنند به راحتی می توانند صنایع دستی نیز خریداری کرده و به سوغات ببرند.

حسین میرزائیان: از آنجایی که حتی اوضاع گز فروشی های اصفهان نیز خراب است و آمار به ما رسیده که از شدت نفروختن گزهایشان، تاریخ آنها گذشته و کارتن کارتن آن ها را سوزاندند امیدی ندارم، هر چند می دانم گردشگران زیادی به اصفهان می آیند ولی مانند سال های قبل است و بازار فقط با دوهفته جان نمی گیرد.

*چه پیشنهادی برای گردشگران در نظر دارید تا برای خرید علاقه نشان دهند و صنایع دستی بخرند؟

محمد کریمی: همیشه شاهد بودیم که توریست ها با دیدن مراحل انجام صنایع دستی به وجد می آیند بنابراین توصیه می کنم حتما مستندات یا گزارش های متنی و تصویری تهیه ظروف صنایع دستی را همانگونه که ساعت ها در اینستاگرام می چرخند تا یک مانتو یا لباس مورد علاقه شان را بیایند، در اینترنت مشاهده و یکی را برای خرید انتخاب کنند.

مجید قهرمانی: صنایع دستی ما نیازی به تبلیغ یا بزرگنمایی ندارد تا به چشم بیاید چرا که اصفهان را مهد صنایع دستی می نامند و خودبخود ظروف و لباس های سنتی و صنایع‌دستی جذاب و چشم نواز هستند، گردشگران فقط بسنجند و ببینند کالایی که گران تلقی کرده و آن را بهانه نخریدن می کنند، با پول بک مانتو چقدر فرق دارد و کدام ماندگارتر است.

حسین میرزائیان: از گردشگران عزیز می خواهم که ارزش صنایع دستی را بدانند و آن را بواسطه قیمتش بی ارزش نبینند، هر چند نسبت به کاری که انجام می شود ناچیز است، قبل از خرید، سری به کارگاه های صنایع دستی بزنند تا متوجه شوند ما چگونه یک ظرف کدر را به این ظروف چشم نواز تبدیل می کنیم، علاوه برآن با چه خطراتی حین کار مواجه می شویم کوره دادن گاهی بدن را می سوزاند، قلم زنی گاهی انگشت را می کوبد، قیرکاری گاهی دست را میسوزاند، پلی استر پاشی به ریه ها آسیب می رساند و غیره و بعد تصمیم به بی ارزش کردن و نادیده گرفتن این اثرهای هنری بکنند.

محمد کریمی: متاسفانه از قدیم الایام برخی از کاسبان صنایع‌دستی در محوطه بازارهای اصلی مانند میدان نقش جهان، کالاهای خود را اصل و کیفیت خوب معرفی می کنند تا بتوانند با چرب زبانی کالاهای خود را گزاف تر بفروشند، این عمل آنان باعث می شود گردشگر نسبت به خرید صنایع دستی بی اعتماد شده و آنگونه که باید و شاید خرید دلچسبی انجام دهد، توصیه ای ندارم ولی خواهش می کنم با چکش زیر پای خودمان را نکوبیم.

مجید قهرمانی: پیشنهاد می کنم فریب برند ها و اینکه یک صنایع دستی نام گذاری شده بخرید تا مطمئن شوید اصل خریده اید را نخورید و بدانید این ظروف زحمت دست هنرمندان هستند و برند کردن آن صرفا جهت خالی کردن جیب شما عزیزان است و در حال حاضر هیچ تقلبی در صنایع دستی رخ نمی دهد تنها کیفیت ها کم و زیاد است که آن را نیز فقط افراد آموزش دیده متوجه می شوند.

حسین میرزائیان: با کمی تحقیق و بررسی اینترنتی از سایت های معتبر در حد اینکه کمی متوجه کیفیت کار شوید، می توانید زمینه بدست بیاورید ولی با مشاهده چند سایت فکر نکنید استاد بررسی کیفیت کار ها می شوید، کیفیت حرف اول هنر را می زند و تشخیص این موضوع، کار هر کسی نیست ضمن اینکه گردشگر می خواهد متناسب با سلیقه اش خرید کند و صرفا کیفیت مطرح نیست.

***

به نظر می رسد مشکلات حوزه صنایع دستی، از کاهش بازار فروش و افزایش هزینه تولید و ماده اولیه تا عدم اقبال مردم به این تولیدات، مشکلاتی است که با ورود مسئولان اجرایی به ویژه مسئولان میراث فرهنگی قابل مرتفع شدن باشد؛ به ویژه اینکه این صنایع نقش تعیین کننده ای در اشتغال زایی بازی می کنند و می توان با کم ترین سرمایه گذاری مادی بیشترین بهره وری در اشتغال را برای آن متصور شد.

اگرچه اقدامات مقطعی مانند بازگشایی زاینده رود و نیز واکسیناسیون گسترده و کاهش ابتلا به کرونا و رونش گردشگری داخلی شوک های مثبتی به بازار این صنایع وارد کرده است اما برنامه ریزی میان مدت و بلند مدت مسئولان میراث این بازار را به رونق سابق برمی گرداند.

انتهای پیام /