بزرگ سازی «سانسور پایتخت»؛ هم از آخور هم از توبره؟

عصر ایران؛ نهال موسوی - این نوشتار به هیج وجه در توجیه سانسور یا خدای نکرده دفاع از آن نیست و نگارنده بر این اعتقاد است هر گونه دخل و تصرف در اثر هنری محکوم است. از طرفی دیگر یکی از علاقمندان سریال پایتخت این مطلب را نوشته است که بیشتر نقد یک رویکرد است، رویکردی که خود سریال پایتخت در نقد آن تلاش می‌کند!

در چند شب گذشته بعد از پخش هر قسمت عوامل اصلی سریال در صفحه‌های اینستاگرامشان مطالبی مبنی بر سانسور این سریال منتشر می‌کنند و گله‌مند و شاکی هستند که باز هم سانسور کردند!

بعد از پخش قسمت پنجم احمد مهرانفر (ارسطو) نوشت: «امان از سانسور با این وجود ما باز هم در خانه می‌مانیم» و بهرام افشاری (بهتاش فریبا) هم با نوشتن: «لطفا خواهشا انقدر سانسور نکنید، من دیگه رد دادم» اعتراض خود را اعلام کرد. بعد از پخش قسمت هشتم محسن تنابنده (نویسنده و بازیگر نقش نقی معمولی) در یک پست اینستاگرامی اعلام کرد: «میان پایتخت ما و پایتختی که می بینید تفاوت از زمین تا آسمان است. حتی نسخه سانسور شده رو هم سانسور می‌کنن.» احمد مهرانفر در یک اقدام عجیب و نادر متن فیلمنامه سریال را منتشر کرد و نوشت: «نگران ارسطو نباشید بزودی حالش خوب می شود البته اگر سانسورچی ها بگذارند، پیام های بازرگانی را پخش کردند تا یک صفحه از گفتگوی این سکانس را که قبلا تصویب شده بود حذف کنند، نگران چه هستید؟ این حرفها را که مردم هزاران بار گفته‌اند و شنیده‌اند».

در فصل پنجم (سال 1397) هم تنابنده اعتراضاتی مبنی بر سانسور داشت، بخشی از قسمت سوم سریال نوروزی «پایتخت5» که شخصیت «ارسطو» با بازی احمد مهران‌فر شادی و پایکوبی می‌کند، در بازپخش حذف شد، محسن تنابنده با انتشار تصویری در صفحه شخصی اینستاگرم خود از صداوسیما خواست تا به مردم احترام بگذارد. نوشت: «لطفا سانسور نکنید. لطفا به مردم احترام بگذارید.»

اما او بعدتر در مصاحبه‌ای با روزنامه شرق در فرودین 1397 گفت: «به دلیل نوع قصه‌ای که داشتیم، به سراغ سازمان اوج رفتیم و انصافا هیچ گروهی در کار ما دخالت نکرد که به قصه سریال سمت و سوی دیگری بدهد؛ هر چند که بر اساس فشارهایی که دلواپسان داشتند، بخش‌هایی از سریال سانسور شد اما فشاری از جانب تلویزیون و اوج روی ما نبود.»

سیروس مقدم (کارگردان) در مصاحبه‌ای با ایسنا در تاریخ 22 فروردین 1397 درباره اعتراض برخی از بازیگران سریال مبنی بر حذف بخش‌هایی از سریال «پایتخت 5»، به صراحت اعلام می‌کند که: «امکان ندارد قسمتی از سریال بدون هماهنگی روی آنتن برود یا از پخش حذف شود؛ یعنی امکان ندارد سانسور و ممیزی اتفاق افتاده باشد که من در جریان آن نباشم؛ البته به جز یک مورد که آن حذف رقص «ارسطو» در مراسم ختنه‌سورون «بهروز» بود که در بازپخش حذف شد و من نیز به این موضوع اعتراض کردم و دیگر تکرار نشد.»

همچنین می‌گوید: «مطمئن باشید که در سایر موارد عنوان شده که تصمیم نهایی را بنده گرفتم. در «پایتخت»‌های دیگر نیز این حرف‌ها مطرح شد، ولی به جرأت می‌گویم که «پایتخت 5» کمترین سانسورها و ممیزی‌ها را داشته است. به این علت که تلویزیون، دوستان پخش و موسسه «اوج» این سریال را دوست داشتند و پای کار ایستادند تا سریال با کمترین آسیب روی آنتن برود. اگر بخش‌هایی از سریال حذف شده بنا به مصالحی بوده که بنده به تشخیص خودم اجازه حذف دادم؛ البته این بخش‌ها و موارد بسیار جزئی بودند.»

در اردیبهشت سال 93 سیروس مقدم و محسن تنابنده با «تجربه» مصاحبه کردند. سیروس مقدم در آن مصاحبه گفت: «همیشه گفته ام اگر شما بلد باشید هیچ خط قرمزی وجود نخواهد داشت.»

اما اتفاقی که باعث شده تا در این موضوع درنگی کنیم این تناقض و پارادوکس عجیب و غریب عوامل سریال پایتخت و صدا وسیما است! نوعی پوپولیسم نگران کننده، که برخی از عوامل سریال پایتخت و خود تلویزیون به شکلی از آن دارند بهره می‌برند، شاید هم باید گفت دارند سو استفاده می‌کنند! آنهم در بوق و کرنا کردن «سانسور پایتخت!»

پوریا ذوالفقاری (منتقد سینما) در صفحه اینستاگرامش نوشت: «هیولای سانسور آن بود که امثال فرزانه تاییدی را دق مرگ کرد، بیضایی را کوچاند، تقوایی را به انزوا راند، عرصه‌ی فرهنگ را خالی کرد تا جولانگاه متوسط‌ها شود. حالا حذف چند قطعه از پروژه‌ی تمام شده‌ی پیمانکار به دست رئیس او دیگر این قدر مظلوم نمایی ندارد. سانسور اگر نبود خیلی چیزها نبودند. پول‌تان را بگیرید و خدا را شکر کنید که سانسور هست.»

دور نرویم مورد ناصر ملک مطیعی را یادمان هست که در 2 برنامه تلویزیونی «من و شما» و «دورهمی» حضور پیدا کرد، برنامه‌ها ضبط شدند و تبلیغات فراوانی هم انجام گرفت، اما ساعاتی قبل از پخش هر 2 برنامه را متوقف کردند و چه ناامیدی در آن هنرمند و بسیاری از طرفدارانش ایجاد کرد.

در همین چند روزگذشته مصاحبه‌ای از سیاوش فردین، فرزند مرحوم محمدعلی فردین در گفت‌وگو با روزنامه ایران ورزشی منتشر شده است، که درباره ممنوع التصویری و اجازه فعالیت پدرشان (فردین) به تفصیل حرف زده شده است.

در جایی از او پرسیده می‌شود: نظر مرحوم فردین درباره سینمای بعد از انقلاب چطور بود؟ پسر فردین جواب می‌دهد: «او دیگر خیلی فیلم نگاه نمی‌کرد. ما خودمان هم سینما داشتیم سینمای خودمان هم برای فیلم دیدن نمی‌رفت. با این حال معمولا از همه تعریف می‌کردند و سعیشان این بود که موج و انرژی مثبت به آن‌ها بدهد.»

حال با چنینن اتفاقاتی در سینما و تلویزیون ایران واقعا این جو سانسور، سانسور ایجاد کردن‌های پایتختی‌ها به شوخی بیشتر شبیه است، یک نوع لوس بازی است، شما هر شب یک ساعت آنتن دارید و در این میان چند دیالوگ از یک سکانس حذف شده است این مسئله را چنان با آب و تاب بر سر هر کوی و برزن داد زدن واقعا تعجب براگیز است! اساسا یا نمی‌دانید سانسور چیست یا...

چه بخواهیم و چه نخواهیم همواره سانسور و ممنوع التصویری در تلویزیون ما باعث محبوبیت و پرطرفدارتر شدن شخص یا برنامه مورد غضب بوده است، مانند مهران مدیری، رضا رشیدپور، فاطمه معتمدآریا، فرزاد حسنی و... که اتفاقا دوباره بعد از مدتی با عزت و احترام بیشتر برگشته‌اند.

شاید یکی از راه‌های ادامه کار همین معترض بودن همیشگی به سانسور تلویزیون است که دوستان پایتختی اتخاذ کرده‌اند و البته تا به الان هم جواب گرفته‌اند! هم در جامعه در قامت مظلوم ظاهر می‌شوند و هم از عکس العمل جامعه نسبت به این اتفاقت میزان محبوبیتشان را به تلویزیون دوباره یادآوری می‌کنند! و فرار داد بعدی و...

در مثل مناقشه نیست اما با احترام به عوامل پایتخت باید گفت این بزرگ سازی «سانسور پایتخت» یک نوعی هم از آخور خوردن است و هم از توبره. فارغ از اینکه در جامعه همیشه چشم‌هایی و گوش‌هایی هست که می‌بینند و می‌شنوند.

______________________________________________

بیشتر بخوانید: 

یک عمر قرنطینه!

توهین به همه‌چیز و همه‌کس؛ از مهران مدیری تا قم و آریا عظیمی‌نژاد!

فنون وقت کشی: سریال‌های «وسترن» تماشا کنیم