«بومگرد»، مسابقه مسئولیت‌پذیری در گردشگری + تصاویر
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، فصل دوم مستندمسابقه «بومگرد» از محصولات سازمان هنری رسانه‌ای اوج که در موسسه اوما فیلم تولید شده، در نوروز سال 1401 روی آنتن شبکه یک سیما رفته است. فصل اول این مجموعه که در شمال کشور و حوالی شهر لنگرود تصویربرداری شده بود، تابستان سال 1399 پخش شد. حالا فصل دوم آن با وقفه‌ای شش‌ماهه، طبیعت و زیبایی‌های شهرستان میناب و بنادر جاسک و هرمز در استان هرمزگان را به قاب تلویزیون آورده است.
بومگرد به تهیه‌کنندگی سیدجمال عودسیمین و طراحی و کارگردانی تورج کلانتری و امیر منیری، موضوع پیامدهای اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی بوم‌گردی و گردشگری را محور یک مسابقه خانوادگی قرار داده است. در این مستندمسابقه، سه خانواده متناسب با زیست‌بوم انتخابی، در چند قسمت به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. مجری هم «سوسن پرور» است که البته برخی معتقدند حضور این بازیگر تلویزیون به دلیل اینکه انرژی لازم برای اجرا را ندارد، از جذابیت و صمیمیت برنامه کاسته است.
از سوی عوامل تولید «بومگرد» سه محور بنیادین برای این برنامه تعریف شده که عبارت‌اند از: گردشگری با محوریت بوم‌گردی و اقتضائات فرهنگی هر منطقه، اشتغال و کسب و کار روستایی با در نظر گرفتن ظرفیت‌های مغفول و در آخر، ارزش‌بخشی به سنت‌ها و آداب و رسوم هر منطقه و هویت‌بخشی به هر بوم و قومیت.
از بین مواردی که می‌توانست سوژه یک مستندمسابقه خانوادگی باشد، «بومگرد» روی محیط زیست و گردشگری به عنوان دو موضوع مهم تمرکز کرده است؛ موضوعاتی که هم با زیست و علائق عمومی مردم ارتباطی وثیق دارد و هم دغدغه فعالان این عرصه و مدیران مرتبط محسوب می‌شود.
«سوسن پرور» مجری مستندمسابقه بومگرد
* نسبت مستقیم گردشگری و آلودگی محیط زیست
به موازات افزایش سفرهای داخلی به صورت تورهای گردشگری یا خانوادگی در سال‌های اخیر، معضلاتی همچون آلودگی محیط زیست (در اشکال مختلف) و تعارض فرهنگی میان گردشگران و محیط میزبان به مسئله‌ای قابل‌توجه برای متولیان این حوزه تبدیل شده است. تقویت راهکارهای پیشین یا تعریف سازوکارهای نظارتی و قانونی جدید برای جلوگیری از بروز مشکل در این زمینه نیز با توجه به گستردگی و تنوع افراد درگیر در بحث گردشگری نتایج چندانی نداشته است.
در این بین اقدامات فرهنگی هم معمولاً به شیوه‌های تکراری مثل نصب پارچه‌نوشته در اماکن گردشگری، برگزاری مسابقات فرهنگی در ایام پرسفر سال، پخش آیتم‌های کوتاه نمایشی از صداوسیما، توزیع بروشور، نایلون زباله در اماکن هدف و در نهایت پویش‌های مختلف در فضای مجازی محدود شده است. این درحالی است که آسیب‌های زیستی و فرهنگی به مناطق گردشگری روستایی و عشایری با عمق و گستره‌ای بسیار بیشتر از این راهکارهای مرسوم، در حال وقوع است.
در این سال‌ها، معضلات زیست‌محیطی مثل تولید زباله یا ساخت و ساز بی‌رویه در حاشیه رودها و جنگل‌ها، آلودگی رودها و دریاها، خشکسالی و بیابان‌زایی، سوزاندن درختان برای تولید زغال و مهاجرت از روستا به شهر محور فیلم‌ها و مجموعه‌های مستند فراوانی شده که برخی از آنها از کیفیت فنی و هنری قابل‌توجهی نیز برخوردار بوده‌اند. اما تعبیه این گونه مضامین در قالب مستندمسابقه و تزریق عنصر رقابت به آن، اتفاقی است که در «بومگرد» رقم خورده و آن را تا حدودی متفاوت کرده است. ضمن این که درگیر شدن خانواده‌ها با اهمیت حفظ فرهنگ میزبان و تقویت کسب و کار روستایی با شیوه‌های جذاب و کم‌هزینه، در این مستندمسابقه دنبال می‌شود.
* دغدغه‌ای به نام «بوم‌گردی مسئولانه»
شاید تعبیر «بوم‌گردی مسئولانه» که تورج کلانتری کارگردان «بومگرد» در گفت‌و‌گویی رسانه‌ای برای معرفی این مجموعه عنوان کرده است، گویای دغدغه‌مندی این مستندمسابقه باشد. «بوم‌گردی مسئولانه» به ظرفیت‌ها و محدودیت‌های منطقه میزبان در گردشگری توجه دارد. به عبارت دیگر اگر گردشگران برای یک یا چند روز به یک روستا یا مکان بکر می روند، باید به گونه‌ای عمل کنند که برای ساکنان آنجا مزیت مالی داشته باشند، ضمن حفظ آموزه‌های فرهنگی و محیط‌زیستی، به کسب و کار اهالی آن منطقه کمک کرده و بستر مشارکت بیشتر اهالی و گردشگران بعدی در پیشبرد امور را نیز فراهم کنند.
درک درست تفاوت‌های فرهنگی و پرهیز از تحقیر مولفه‌های هویتی، تاریخی و بومی ساکنان از یک سو و تحمیل‌نکردن آموزهای فرهنگی مهمانان از سوی دیگر، نکاتی است که در «بومگرد» دنبال می‌شود. نقطه قوت دیگر این مستندمسابقه آنجاست که خود اهالی هم در این روند مشارکت دارند و صرفاً تماشگر نیستند.
انتخاب شهر میناب و دو بندر جاسک و هرمز که از مناطق کم‌برخوردار جنوب کشور محسوب می‌شوند، از نقاط قوت فصل دوم «بومگرد» است. انتخابی که می‌تواند دایره وسعت دید مردم علاقه‌مند به گردشگری و متولیان این عرصه را گسترش دهد و در بلندمدت به شکوفایی ظرفیت‌های بکر اقتصاد گردشگری در آن منطقه بیفزاید. هرچند مطالبه این امر صرفاً از یک برنامه تلویزیونی توقع زیادی است.
