بیش از سه هزار نشریه علمی معتبر شناسایی شد

محمدجواد دهقانی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا اظهار داشت: از آنجا که نشریات کم اعتبار، نامعتبر و جعلی یکی از چالش های ارتباط علمی در دنیای امروز است و تاثیر منفی و مستقیمی بر کیفیت پژوهش و مرجعیت علمی کشور دارد، مسوولیت شناسایی نشریات و ناشران کم اعتبار، نامعتبر و جعلی، طبق معیارها و شاخص های علمی مصوب از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) واگذار شد.

وی دلیل دیگر واگذاری این مسوولیت را حساسیت جامعه علمی عنوان کرد و افزود: حساسیت های موجود در سطح دانشگاه ها و موسسات پژوهشی در خصوص کیفیت تولیدات علمی و اولویت های این حوزه در پیشبرد اهداف کلان علم و فناوری، همچنین نقشه جامع علمی کشور دلیل دیگر برای واگذاری این مسوولیت است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام به ماموریت این پایگاه اشاره و خاطرنشان کرد: یکی از ماموریت ها و وظایف اساسی این پایگاه ثبت و ارزش گذاری کمی، کیفی همچنین رتبه بندی نشریات و سایر تولیدات علمی در زیرمجموعه های پایگاه پس از طی مراحل ارزیابی است.

دهقانی افزود: از آنجا که یکی از مهم ترین شاخص های علمی کشور، معتبر بودن محل انتشار یافته های علمی در مجلات بین المللی است، برنامه کیفی سازی نشریات علمی نمایه شده در این پایگاه در اولین شورای راهبری ISC در اواخر سال 1393 با اصلاح آیین نامه نمایه سازی نشریه آغاز شد.

این مسوول در وزارت علوم با توجه به نتایج به دست آمده، گفت: در این کیفی سازی، حدود 750 نشریه از لیست موجود در پایگاه خارج و آمار سه هزار و 800 نشریه موجود به حدود سه هزار و 50 نشریه کاهش یافت.

دهقانی به ارایه آمار دیگری پرداخت و ادامه داد: در سال 1398، تعداد هزار و 9 عنوان نشریه دربردارنده مقالات پژوهشگران کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی و دارای ضریب تأثیر بین 3 تا 4، شناسایی و اطلاعات کتاب شناختی شان استخراج شد.

وی اظهار داشت: نشریات ناشران معتبر همانند Springer (843 عنوان)، Press Cell (6 عنوان)، IEEE (130 عنوان) و نمایه Nature (82 عنوان) نیز شناسایی و اطلاعات کتاب شناختی این نشریات استخراج شد است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام درباره درخواست های دریافت شده به منظور نمایه سازی نشریات، گفت: از ابتدای سال 1398 تعداد 364 درخواست به منظور نمایه سازی نشریه از کشورهای مختلف دنیا دریافت شد یا مورد بررسی استنادی قرار گرفت؛ از این تعداد با نمایه سازی 307 نشریه موافقت نشد.

دهقانی ادامه داد: به طور خاص تعداد 226 نشریه شرایط اولیه برای ورود به فرایند ارزیابی را نداشت و 81 مورد نیز موفق به کسب امتیاز لازم نشد، در نتیجه با نمایه سازی آنها در کمیته ارزیابی شورای راهبری پایگاه استنادی علوم جهان اسلام موافقت به عمل نیامد.

وی به آمارهای ارایه شده اشاره و خاطرنشان کرد: در مجموع از 364 نشریه دریافت شده در سال 1398 نمایه سازی تعداد 50 نشریه مورد تایید قرار گرفت و به فهرست نشریات اولیه ISC اضافه شد. بر این اساس نرخ پذیرش نشریه جهت نمایه سازی نشریه در ISC در سال 1398 برابر با 7.13درصد بوده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) به منظور صرفه جویی در وقت، افزایش دقت پژوهشگران همچنین جلوگیری از پراکندگی اطلاعات موجود در فهرست های اعلام شده توسط دیگر دانشگاه ها و مراجع علمی، نسبت به ادغام و یکپارچه کردن فهرست های موجود بر اساس شاخص ها و معیارهای پژوهشی نشریات علمی، در قالب فهرستی واحد اقدام کرد.

دهقانی اظهار داشت: مسوولیت روزآمد سازی و پایش تمام این امور به صورت مداوم بر عهده پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) است و نشریات و ناشران باید برای جلوگیری از ورود به فهرست نشریات کم اعتبار، نامعتبر و جعلی، نسبت به رعایت معیار ها و ضوابط تعیین شده از سوی ISC اهتمام ورزند.

وی تاکید کرد: شاخص های علمی شناسایی ناشران و نشریات کم اعتبار و نامعتبر با هدف هدایت پژوهشگران به سمت انتشار کارهای علمی در مجلات معتبر بین المللی، تهیه و در قالب فهرستی در سامانه ای مجزا تحت عنوان فهرست نشریات کم اعتبار، جعلی و نامعتبر ارایه شد، به طوری که در حال حاضر این فهرست شامل سه هزار و 164 نشریه کم اعتبار و نامعتبر است که به طور مستمر با ذکر تاریخ به روز رسانی خواهد شد.

به گزارش ایرنا، معیارها و شاخص های مهم تعیین نشریات کم اعتبار، نامعتبر و جعلی به شرح زیر است.

دهقانی همچنین به ارائه لیستی از رایج ترین دلایل کاهش اعتبار نشریات علمی اشاره کرد.

• پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
• وزارت علوم تحقیقات و فناوری
• پژوهشگر