بیژن عبدالکریمی: نسل جدید، بی‌تاریخ است و با میراث تاریخی ایران پیوند ندارد
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، چرا تاریخ خواندن و توجه به سنت‌های فرهنگی خودمان از ضروری‌ترین مسائل است؟ آشنایی نسل جوان با گذشته سرزمین خود چه سودی برای آنان دارد؟ در مقابل عدم توجه نسل جدید به تاریخ و وقایع گذشته در دراز مدت چه نتایج و ثمراتی را می‌تواند برای کشور داشته باشد؟
برای دریافت پاسخ این سؤالات و اساساً اهمیت تاریخ، به ویژه تاریخ معاصر کشورمان با بیژن عبدالکریمی، فیلسوف، مترجم، مؤلف و استاد دانشگاه در حاشیه سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران گفت‌وگو کردیم.
شاهد دومین گسست تمدنی در تاریخ ایران هستیم
عبدالکریمی در ابتدا گفت: ما در حال حاضر شاهد دومین گسست تمدنی در کشور هستیم. به عبارتی اگر دو قرن پیش و در صدر مشروطه، در مواجهه با عالم مدرن اولین گسست تمدنی را تجربه کردیم و بخشی از جامعه از فرهنگ، سنت و تاریخ خود دور شده و معتقد بود از سر تا پا باید غربی شد، در نیم‌قرن اخیر شاهد دومین شکاف تمدنی در ایران هستیم. یعنی اگر در گذشته بین ما و دوران معاصر، مدرنیته حائل بود، امروزه جهان پست‌مدرن هم حائلی بین و ما و تاریخ معاصرمان است.
گسست تمدنی چه فرقی با تفاوت نسلی دارد؟
وی افزود: این گسست تمدنی را نباید به یک تفاوت نسلی تقلیل داد. تفاوت نسلی مقوله‌ای جامعه‌شناختی است که به شکل طبیعی سِیر خود را دارد؛ اما آنچه من از آن به عنوان گسست تمدنی در بین نسل جدید یاد می‌کنم، چیزی فراتر از این تفاوت نسلی است. بالتبع بین هر نسلی تفاوت‌هایی وجود دارد. به تعبیر مرحوم علی شریعتی ما با یک مقوله کرونولوژیک (گاه‌شماری) مواجه نیستیم، بلکه مسأله ما آنتولوژیک (هستی‌شناسی) است. او در جای دیگر می‌گوید که «بین من و پدرم 30 سال فاصله است، اما بین من و پسرم 30 هزار سال!» این بدان معناست که زمان‌ها و فاصله‌های تاریخی را با فاصله‌های تقویمی یکی نباید کرد.
نسل جدید «بی‌تاریخ است»
این استاد مطالعات حوزه اندیشه ادامه داد: نکته دوم در این راستا آن است که موضوع گسست تمدنی را نباید امر سیاسی اجتماعی صرف دانست. بدترین نوع مواجهه با شکافِ نسلی این است که موضع سیاسی، پلیسی و امنیتی داشته باشیم و حقیقت این شکاف را درک نکنیم. ما شاهد ظهور ایران جدیدی هستیم، فارغ از این که خوب یا بد باشد. نسل جدید در ایران ویژگی‌هایی دارد و یکی از آن ویژگی‌ها «بی‌تاریخی» است؛ به عبارتی این نسل با سنت و میراث تاریخی ایران پیوند ندارد و از طرفی هم برای خود آینده و اتوپیایی را متصور نیست؛ در نتیجه به شدت غرق در زمان حال است. در هیچ دوره از تاریخ به انداره امروز، روزمرگی و «در حال زندگی کردن» بر زیست افراد غلبه نکرده بود.
نسلی که خطر امنیتی برای کشور دارد
عبدالکریمی اشاره کرد: این نسل حتی ما را با مسائل امنیتی مواجه خواهد کرد و از این بُعد هم خطرناک خواهد بود؛ چرا که بخش قابل توجهی از آنان تعلق خاطری به این خاک ندارند که بخواهند از آن دفاع کرده یا برای آن تلاشی کنند. شاید اسم چنین موضوعی را دیگر گسست نباید گذاشت، بلکه نوعی خودزنی و نفرت از خود است! من یکی از عوامل این پدیده نامطلوب را ایدئولوژی‌زدگی پساانقلاب می‌دانم که «تاریخ» را به مثابه یک منبع معرفتی و شناخت از مردم گرفت و در مقابل هم نسل جدید دست به تاریخ‌سازی زد.
انقلابی‌ها این سخن مرا پذیرا باشند
مؤلف کتاب «آینده روحانیت و جهان معاصر» گفت: نتیجه تاریخ‌سازی‌های برآمده از سیاست‌زدگی ما این شد که نسل جدید تمام افتخارات و عظمت‌های ما را زیر سؤال می‌برد. انکار دفاع مقدس، زیرسؤال بردن شهدا، تطهیر پهلوی‌ها، وکالت به رضا پهلوی، شعار «رضا شاه روحت شاد» و... نتیجه برخورد ایدئولوژی‌زده پساانقلابی با تاریخ است. من می‌پذیرم که شرایط جهانی در این امر بی‌تأثیر نبوده اما به قول شریعتی «استحمار کهنه» زمینه‌ساز «استعمار نو» می‌شود. عدم مواجهه فلسفی و حکمی به موضوعات تاریخی و اجتماعی موجب شد نسل جدید در دامان غرب بیفتد. من از بچه‌های گفتمان انقلاب اسلامی می‌خواهم که این سخن مرا پذیرا باشند. سیاسی برخورد کردن با تاریخ و عدم ارتباط با نسل جدید امری است محکوم!
نقد را از خود شروع کنیم
عبدالکریمی در انتها بیان داشت: توصیه من این است که اگر قرار باشد بی‌توجهی نسل جدید به تاریخ را به نقد بکشیم باید در ابتدا نوعی آسیب‌شناسی را در رفتار خود لحاظ کنیم. در ابتدا باید تاریخ را به عنوان یک منبع معرفت به رسمیت بشناسیم و مواجهه ما با آن نه از سر تولید تاریخ، بلکه برای بازخوانی و عبرت باشد. استفاده از تاریخ به عنوان یک ابزار برای توجیه حال یعنی بی‌توجهی به خسارات و نتایج زیان‌بار چنین روشی در درازمدت که قوه حاکم باید به این موضوع دقت کند. من به نسل جوان پیشنهاد می‌کنم که کتاب جدیدم را با عنوان «غروب زیست‌جهان ایرانی در گفت‌وگو با نسل‌های جدید بی‌تاریخ» که امیدوارم به نمایشگاه کتاب امسال برسد، مطالعه کنند.
پایان پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنیدنمایشگاه کتاب
بیژن عبدالکریمی تاریخ تاریخ ایران این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است