تاثیر صنعت پتروپالایشگاه بر آینده اقتصادی و سیاسی کشور / خنثی سازی یا دور زدن تحریم؛ مساله نفت این است

فروش با واسطه نفت خام در قالب سیاست دور زدن تحریم ها نمی تواند در طولانی مدت منافع اقتصادی و سیاسی کشور را تامین نماید. توسعه صنعت پتروپالایشگاهی و پارک های شیمیایی ضمن ایجاد ارزش افزوده چند برابری نسبت به خام فروشی موجب خنثی سازی تحریم و در نهایت آزاد شدن معاملات تجاری نفت ایران صرف نظر از بازی های سیاسی خواهد شد.

به گزارش تابناک اقتصادی؛ تجربه موفق خودکفایی در تولید بنزین با افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس موجب خنثی سازی تحریم بین المللی فروش بنزین به ایران و در نتیجه لغو آن شد. البته این تجربه در بسیاری از عرصه های علمی و فناوری در تعامل و تقابل با بسیاری از کشور ها از جمله استکبار جهانی به رهبری آمریکا و غرب صادق می باشد. اخیرا در ماجرای نیاز کشور به واکسن کرونا نیز زمانی شرایط برای واردات گسترده واکسن به کشور فراهم شد که ظرفیت تولید داخلی آن ایجاد شده بود.

بنابراین تقویت هر چند محدود نقاط ضعف داخلی در عرصه های مختلف می تواند با تغییر بازی از میدان سیاسی به اقتصادی شرایط استفاده از تجارت بین المللی را فراهم کند. توسعه صنعت پتروپالایشگاهی به میزان ظرفیت تولید نفت خام در کشور می تواند نیاز ایران به صادرات آن را برای تامین بودجه کشور به طور کامل برطرف کند.

اهمیت اقتصادی و سیاسی صنعت پتروپالایشگاه

صنعت پتروپالایشگاه در واقع ترکیب دو صنعت بزرگ پالایشگاهی و پتروشیمیایی با هدف کاهش هزینه های تولید و مدیریت یکپارچه فرایندها برای ایجاد شرایط تولید بهینه محصولات متناسب با نیاز بازار می باشد. حذف شدن هزینه های حمل و انتقال خوراک از پالایشگاه تا پتروشیمی و همچنین قابلیت تولید محصولات متنوع با ارزش افزوده چند برابری متناسب با نیاز بازار موجب شده تا بیشتر کشورهای پیشرفته و در حال توسعه در دنیا به سمت توسعه این صنعت حرکت کنند. با توجه به اینکه صادرات محصولات پتروشیمیایی به نسبت نفت خام در زمان تحریم های بین المللی آسان‌تر می‌باشد، بنابراین توسعه این صنعت برای ایران از اهمیت بیشتری برخوردار است.

بنابراین توسعه ظرفیت صنعت پتروپالایشگاهی با ایجاد درآمد پایدار برای دولت و قطع وابستگی کشور به صادرات نفت خام موجب خنثی سازی اهرم تحریم و ایجاد شرایط صادرات گسترده در منطقه خواهد شد. از طرف دیگر طبع وابستگی ایجاد شده به محصولات پتروپالایشگاهی ایران در کشورهای خریدار، جایگاه و نفوذ سیاسی ایران در منطقه و جهان بیش‌تر میشود.

حباب زدایی و تثبیت بازار سرمایه

یکی از مشکلات اصلی بازار بورس در کشور کوچک بودن حجم بازار در مقابل نقدینگی سرگردان موجود می باشد. در طول چندین سال گذشته بسیار اتفاق افتاده است که سهام عرضه شده شرکت های بزرگ در مدت زمان کوتاهی به طور کامل توسط مردم خریداری شده تا جایی که مدیریت بازار بورس برای اجرای عدالت در توزیع مجبور به ایجاد دستور العمل‌ها و محدودیت هایی برای نحوه خرید سهام شده اند. در واقع این موضوع ناشی از عدم عرضه متناسب با تقاضای بازار بوده که هنگام ورود نقدینگی مردمی منجر به ایجاد ارزش غیرواقعی یا همان حباب در آن حوزه اقتصادی می‌گردد.

نیاز طرح های برگزیده پتروپالایشگاهی به جذب حجم بالایی از سرمایه مردمی از طریق بورس شرایط عمق بخشی به بازار سرمایه را فراهم کرده و جلوی تلاطم و تشکیل حباب در بازار را می گیرد. استفاده بهینه از نقدینگی با کمترین آثار تورمی در جامعه موجب حذف بازی‌های خرید و فروش‌های لحظه ای و پدیده نوسان گیری می‌شود. بی‌شک با ایجاد آرامش در بازار سرمایه شرکت‌ها می توانند با اطمینان خاطر بیشتری از سرمایه جذب شده در بورس برای توسعه و پیشبرد فعالیت‌های اقتصادی استفاده کنند.

وضعیت فعلی صنعت پالایشی در کشور

بر اساس آمار های منتشر شده از وزارت نفت در سال 99 ایران توانسته است 15 میلیارد دلار از محل صادرات فراورده های پتروشیمیایی و پالایشی درآمد کسب کند. 1.4 میلیارد دلار از این درآمد ها در سال گذشته ناشی از صادرات بنزین مازاد به خاطر شرایط کرونایی در کشور بوده است.

بازگشت شرایط زندگی و فعالیت‌های اقتصادی با تداوم واکسیناسیون عمومی موجب افزایش تقاضای برای بنزین تا نزدیکی سقف توان تولید متوسط کشور یعنی 107 میلیون لیتر در روز شده است. البته در مورد گازوئیل خبرها حاکی از تجاوز تقاضای بازار از توان تولید متوسط 113 میلیون لیتر در روز و اقدام وزارت نفت به واردات آن طی دو ماه گذشته می باشد.

در صورت بی توجهی به توسعه صنعت پتروپالایشگاه در ایران علاوه بر از دست دادن منافع اقتصادی ناشی از ایجاد ارزش افزوده، می بایست سالانه حداقل 3 میلیارد دلار صرف هزینه واردات تنها بنزین برای تامین کمبود تولید بشود.

اهمیت و دستاورد های تحقق طرح های برگزیده پتروپالایشگاهی در سیاست‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران به قدری مهم است که رهبر معظم انقلاب در دیدار بهمن ماه سال جاری خود با تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی برای سومین بار به این موضوع پرداختند. ایشان با توصیه بر تکمیل زنجیره ارزش در صنایع مختلف از جمله صنعت نفت خواستاری پیگیری این طرح ها شدند.

بنابراین لازم است تا مجلس شورای اسلامی با تکیه بر نقش نظارتی خود بر عملکرد دولت پیگیری های لازم را به صورت قانونی مطالبه کرده و در صورت نیاز موانع قانونی را برطرف کند. همچنین از دولت سیزدهم انتظار می رود که با سرعت و جدیت بیشتری بر اساس آیین نامه اجرایی قانون جدید که در دی ماه سال جاری به تصویب هیات وزیران رسید، فرایند های اجرایی را به پیش ببرد.