تبیین شرط اجتهاد برای منتخبان مجلس خبرگان
به گزارش مشرق، احمدحسین شریفی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم با انتشار مطلبی در کانال خود در ایتا به این پرسش پاسخ داد که، آیا «اجتهاد» را از شرایط لازم اعضای مجلس خبرگان می دانید و چرا کارشناسان رشته های دیگر نمی توانندعضو این مجلس باشند؟
عاقلانه‌ترین راه برای شناخت خبره‌ترین شیمیدان کشور چیست؟ آیا اگر برویم از کشاورزان و بازاریان و کارگران و سیاست‌مداران و قهرمانان ورزشی و مانند آنان بخواهیم که بهترین شیمیدان کشور را به ما معرفی کنند، کاری عاقلانه کرده‌ایم؟ تردیدی نیست که پاسخ منفی است. این روش نه تنها غیرعاقلانه بوده و لذا نتیجه آن نیز فاقد ارزش و اعتبار علمی است؛ بلکه اساساً اگر مخاطبان ما هوشمند باشند، پاسخ ما را نخواهند داد و ما را حواله می‌دهند به خبرگان و کارشناسان مربوط. به نظر می‌رسد یکی از عاقلانه‌ترین راه‌ها این است که از شیمیدانان جویا شویم تا برجسته‌ترین استاد شیمی کشور را به ما معرفی کنند. برای این کار چند راه وجود دارد:
نخست اینکه از شیمیدانان هر منطقه‌ای بخواهیم که بهترین‌های منطقه‌ی خودرا گزینش کنند و سپس گزینش شده‌های هر منطقه‌ای گرد هم آمده واز میان خود بهترین‌ها را انتخاب نمایند و باز هم به همین ترتیب تابهترین‌ِ بهترین‌ها انتخاب شود.
راه دیگر این است که با توجه به شناخت اجمالی مردمان هر منطقه‌ای از شیمیدانان منطقه خود، شیمیدانان منتخب و مورد اعتماد عموم مردم شناسایی شده و آنها راگرد هم آوریم تا بهترین شیمیدان کشور را انتخاب نمایند.
در تعیین و تشخیص رهبر نیز مسأله به همین شکل است. وظیفه‌ی اصلی مجلس خبرگان تشخیص فقیه واجدشرایط و معرفی او به عنوان رهبر جمهوری اسلامی است و به حکم عقل کسانی صلاحیت شرکت و عضویت در مجلس خبرگان رهبری را دارند که رهبرشناس باشند. و اصولاً زمانی می‌توان به نتیجه رأی کارشناسی آنان اطمینان یافت که واقعاً کارشناس باشند و یا آنکه مردم آنان را کارشناس مربوط به این حوزه‌ی خاص بدانند.
اکنون باید دید که شرایط و ویژگی‌های رهبر چیست. بر اساس اصل یکصد و نهم قانون اساسی، شرایط و صفات رهبر عبارت‌اند از:
- صلاحیت علمی لازم برای افتا در ابواب مختلف فقه؛
- عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلام؛
- بینش صحیح سیاسی واجتماعی، تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافی برای رهبری.
البته در میان این شرایط سه‌گانه، برخی از آنها مانند توانایی فقهی و بینش سیاسی از اهمیت بیشتری برخوردارند. چنانکه در ادامه‌ی اصل مزبور آمده است «در صورت تعدد واجدین شرایط فوق، شخصی که دارای بینش فقهی و سیاسی قوی‌تر باشد مقدم است.»
با توجه به این اصل دانسته می‌شود که صفات رهبر در اجتهاد خلاصه نمی‌شود؛ بلکه عدالت و تقوا و همچنین بینش سیاسی و اجتماعی و مدیریت و تدبیر و امثال آن نیز از شرایط و صفات لازم برای تصدی مقام رهبری است. بنابراین، شخصی می‌تواند واجد شرایط عضویت در مجلسی باشد که کار آن تعیین رهبری است که دست‌کم خودش حد نصابی از همه صفات و ویژگی‌های رهبری را داشته باشد؛ یعنی افزون بر اجتهاد باید حد نصاب قابل قبولی از سایر صفات رهبری را نیز داشته باشد. و گرنه اگر کسی فقط واجد قوه‌ی اجتهاد باشد، اما از آگاهی لازم در عرصه‌ی سیاست و مسائل اجتماعی و فرهنگی و مدیریتی بی‌بهره باشد، چنین فردی نیز صلاحیت نامزدی مجلس خبرگان را ندارد و همین طور است اگر کسی واجد آگاهی‌های سیاسی یا مدیریتی باشد، اما از اجتهاد لازم در مسائل دینی بی‌بهره باشد، چنین شخصی نیز هرگز نمی‌تواند رهبرشناس و ولی‌شناس مطمئنی باشد.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.