تجمع زیستی سموم و تهدید سلامت نسل آینده

یک کارشناس حوزه سلامت گفت: استدلال هایی مانند مصرف پایین محصولات آلوده به سموم پرخطر تاثیری در سلامت انسان ندارد، اشتباه است.

به گزارشخبرنگار مهر، در پرونده «سلامت غذایی» مهر به تأثیر سموم بر بدن و تضمین سلامت انسان در میان مدت و بلندمدت پرداخته است. به گفته کارشناسان حوزه سلامت تأثیر سموم انباشت شده در محصولات در نسل‌های آینده نمود بیشتری خواهند داشت. علی اعظم سلگی، متخصص حوزه سلامت و ایمنی در دانشگاه تهران درباره تأثیر سموم کشاورزی بر سلامت انسان به مهر گفت: امروز میوه‌ها، چه میوه‌های تازه و چه میوه‌هایی که در ادامه به عنوان خشکبار در سایر فصول مورد استفاده قرار می‌گیرد با معضلی به نام سموم انباشت شده رو به رو هستیم. بقای آنها در این محصولات عوارض و پیامدهایی در آینده خواهند داشت.

وی افزود: ممکن است آثار برخی از این سموم با شست و شو اصولی از بین برود یا کمتر شود یا حتی با جدا کردن پوست، خطر رفع شود. اما به هر حال برخی سموم حالت جذب پیدا کرده و نوع سموم و نحوه استفاده از آن به گونه‌ای است که سموم در بافت محصول کشاورزی انباشت شده و با مصرف آنها در بدن انسان تاثیرش را می‌گذارد.

او یادآور شد: در این باره می‌توان به انواع سرطان‌ها اشاره کرد که سلامت انسان و جامعه را با خطر جدی رو به رو کرده است. تغییرات ژنتیکی هم دور از ذهن نبوده زیرا عوارض بسیار از سموم برای انسان ناشناخته است.

این کارشناس حوزه سلامت ادامه داد: مسئله مهم تجمع پذیری زیستی سموم است. هنگامی که این سموم وارد بدن می‌شوند، دفع و کاهش آنها انجام نشده و به لحاظ زیستی انباشت می‌شوند. این امر می‌تواند ابعاد مختلفی در حوزه سلامت موجودات از جمله انسان داشته باشد.

اعظم سلگی با بیان اینکه تغییرات ژنتیکی پیامدی است که در آینده جامعه را درگیر می‌کند، نسبت به آن تذکر جدی داد.

تأثیر میلی گرمی آفت کش‌ها

اعظم سلگی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان گفت مصرف پایین محصولی آلوده به سموم پرخطر تأثیری در سلامت انسان نخواهد داشت، گفت: در بحث ابعاد سلامت چنین استدلال‌هایی محلی از اعراب ندارد. پیامدهای مصرف به گونه‌ای نیست که با دوز خاص اثرگذار و با میزان دیگر اثری نداشته باشد.

متخصص حوزه سلامت و ایمنی در دانشگاه تهران گفت: در حوزه سموم موضوع میلی گرم و اثر آن مورد بحث است. عمدتاً پیامدها مزمن و در طول زمان پدیدار می‌شود. شکل گیری انواع سرطان طی دهه‌های آینده نسل‌ها را گرفتار خواهد کرد. بنابراین مصرف پایین و عدم تأثیر این سموم استدلال‌های غلطی است که از سوی برخی افراد غیرکارشناس مطرح می‌شود.

مصداق‌های سموم و سلامت

اعظم سلگی در اشاره به مصداق‌های سموم گفت: در حال حاضر آفلاتوکسین که در لبنیات و شیر وجود دارد و ناشی از عدم نگهداری اصولی نان‌های خشک است؛ یکی از این مصداق هاست.

او تصریح کرد: بازیافت نان‌های کپک زده آلوده به این سم و مصرف آن در تغذیه دام در نهایت به شیر و لبنیات منتقل شده و در بدن انسان تأثیر منفی دارد.

این متخصص حوزه سلامت اظهار کرد: بیماری سرطان در مصرف افلاتوکسین بسیار جدی است اگر رصد شود تحقیقات زیادی در دانشگاه‌های مختلف انجام شده و نتایج از پیامد جدی این سم در لبنیات حکایت دارد. همچنین اینکه در کشور چقدر با این موضوع رو به رو هستیم قابل توجه است.

وظیفه مردم و مسئولان

اعظم سلگی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه کاهش اثر سموم بخشی مربوط به مردم و بخشی هم متوجه مسئولان است، گفت: سازمان غذا و دارو باید سامانه‌ای را برای پیگیری میزان سموم موجود در محصولات خوراکی و غذایی ایجاد کند. اگر محصولی به دلیل سموم از کشوری برگشت می‌شود همین سموم برای جامعه ایرانی هم مضر است. به عنوان مثال هنگامی که کلوچه تولیدی ایران از آلمان به دلیل برخی ملاحظات بهداشتی و سموم برگشت می‌شود (چون برخی اقلام خوراکی در صنایع غذایی مانند میوه و صیفی جات هم دچار این چالش هستند) مصرف آن برای ایرانیان هم تأثیر منفی دارد. در این باره ممکن است آرد یا ماده اولیه فراورده غذایی دارای سموم باشد.

وی خاطرنشان کرد: نهادهای متولی سلامت تمام کشورها به ارزیابی محصولات وارداتی پرداخته و محموله‌های مشکوک را برگشت می‌زنند.

او گفت: صحبت کارشناسان سلامت این است که همان پایش و ردیابی که در کشورهای دیگر برای اهمیت سلامت جامعه شأن به طور جدی انجام می‌شود برای داخل هم باید جدی گرفته شوند.

متخصص حوزه سلامت و ایمنی در دانشگاه تهران با بیان اینکه در تولید و توزیع محصولات کشاورزی و غذایی، باغی و کارخانه‌ای باید سازکاری برای رصد موضوع سموم و سلامت محصولات وجود داشته باشد، گفت: در این راستا ضروری است سامانه‌های سلامت محور جدی گرفته شوند.

مطالعات و داده‌های پراکنده

اعظم سلگی درباره آنچه در کشورهای دیگر برای تضمین سلامت افراد در حوزه مواد غذایی در حال انجام است، گفت: مرکز مطالعات کشورها، این موارد را در محصولات کشاورزی و مواد غذایی ردیابی کرده و سپس با تحقیق و پژوهش تضمین سلامت را در این محصولات مطالعه می‌کنند. البته در حوزه تحقیق و پژوهش، داده‌های زیادی از سوی اساتید و دانشجویان در ایران به دست آمده اما این داده‌ها پراکنده بوده و به رویه‌های سلامت محور تبدیل نمی‌شود.

او گفت: کشورها توسعه یافته مطالعات را تبدیل به دانش کرده و در ادامه نمود آن را در بازارشان شاهد هستیم.

او اظهار کرد: در حال حاضر ایران بازار یا تجارت مبتنی بر سلامت ندارد. در بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی روی موضوع سلامت محوری محصولات و اینکه کدام از اقلام کشاورزی و کارخانه‌ای ارگانیک محور و محصولات سبز هستند کار می‌کنند در حالی که تنها نشان سیب سلامت یا پروانه بهداشت روی محصولات دیده می‌شود.

محصولات وارداتی و سلامت آنها

این کارشناس حوزه سلامت با اشاره به محصولات وارداتی و سلامت آنها ادامه داد: تهدیدهای هر محصولی باید مورد بررسی قرار گیرد مثلاً سم آرسنیک برنج‌های وارداتی از هند و پاکستان باید مورد ارزیابی دقیقی قرار گیرند. چند درصد برنج‌هایی که وارد کشور می‌شود کنترل سلامت دارند؟ نمی‌گوییم انجام نمی‌شود و فقط در مقام پرسشگر در این باره سوال می‌کنم. در انواع اقلام خوراکی وارداتی کشورهایی که شبهاتی درباره سلامت محصولاتشان مطرح است چقدر دقت نظر وجود دارد. مثلاً در حوزه سلامت، کشور پاکستان چقدر به ایران شباهت دارد و چقدر به کشوری مانند آلمان؟

اعظم سلگی در پایان یادآور شد: پایش محصولات غذایی برای حفظ و تضمین سلامت جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است اگر بخواهیم نسلی قوی داشته باشیم.