ترجمه دو زبانه دیوان حافظ منتشر شد

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، کتاب «دیوان حافظ بالعربیه شعرا»(از فارسی به عربی) با ترجمه نادر نظام طهرانی استاد گروه زبان و ابیات عرب دانشگاه علامه طباطبایی و ویراستاری سعید واعظ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه و طرح جلد «قباد شیوا» منتشر شد.

ترجمه دیوان حافظ را نشر آوای خاور در 1040 صفحه (دوزبانه؛ فارسی - عربی) در قطع وزیری منتشر کرده است.

نادر نظام طهرانی مترجم اثر، در سال 1311 (از خانواده‌ای ایرانی الاصل) در دمشق متولد شد، تحصیلات ابتدایی را در مدرسه «المحسنیه» دمشق و متوسطه را در «اسعد عبدالله» به پایان رساند در همین دوران وی در انجمن‌های شعر دمشق شرکت کرده و شعر می‌سرود و از نزدیک با شاعران معروف سوریه دیدار می‌کرد.

اولین اشعار عربی او در هفده‌سالگی (1328) در روزنامه‌های دمشق منتشر شد. وی دوره کارشناسی را در رشته زبان و ادبیات عرب از دانشگاه سوریه (دمشق اکنون) به سال 1336 به پایان برد. در طی سی و دو سالی که این مترجم در مشق (سوریه) زندگی می‌کرد با تدریس و شعر و شاعری همراه بود و نتیجه علاقه فراوان و ذوق و استعداد شاعری وی باعث شد تا اولین مجموعه شعری‌اش به سال 1340 یعنی در بیست‌و‌نه سالگی در دمشق به نام «اللحن الخالد» منتشر شود.

ارتباط او با شاعران بزرگ سوریه نیز از دیگر ویژگی‌های این دوره از زندگی مترجم در دمشق است که خود نشان از ذوق شعری ایشان دارد. پس از بازگشت به ایران رشته قبلی را ادامه داده و در سال 1349 تحصیلات خود را در مقطع دکترا در دانشگاه تهران به پایان رساند.

تأسیس گروه‌های متعدد زبان و ادبیات عرب در چندین شهر ایران از کارهای وی بود و باعث گسترش این رشته دانشگاهی شد. وی در بیش از ده دانشگاه گروه زبان و ادبیات عربی، در مقاطع تحصیلی کارشناسی تا دکترا تأسیس کرد. ده‌ها اثر در زمینه‌های درسی و دانشگاهی در رشته عربی از جمله متون نظم و نثر عربی، تاریخ ادبیات عربی، نقد عربی، عروض، تاریخ ادبیات فارسی به عربی از سوی نشر دانشگاهی علامه و انتشارات سمت منتشر شده است. مجموعه شعری دیگری به نام «نفحات شعریه» از این مترجم در سال 1386 منتشر شد.

ترجمه غزلیات حافظ به شعر عربی با بازنشستگی او از دانشگاه علامه طباطبائی (با عنوان استاد گروه ادبیات عرب) شروع شد؛ ذوق شعری، علاقه به حافظ، دغدغه معرفی و شناساندن آثار ارزشمند زبان فارسی به کشورهای عرب‌زبان همگی دست به‌دست هم داد تا کار ترجمه شروع شود و چنین ترجمه‌ای شاعرانه را به جامعه فرهنگی ایران و جهان عرب عرضه دارد.

دلیل جذابیت این ترجمه این است که، روبه‌روی هر غزل فارسی، ترجمه همان غزل به شعر عربی قرار دارد به عبارت دیگر معادل هر بیت شعر فارسی، یک بیت شعر عربی قرار دارد.

در این اثر، صورت و معنا رعایت شده است بدین‌گونه که مترجم، شاعر علاوه بر صورت که در واقع برای هر بیت فارسی، یک بیت عربی سروده و قافیه‌ها در تمام غزل‌ها یکسان مراعات شده، قافیه‌ها و ردیف‌ها در ترجمه به شعر عربی، در این اثر دیده می‌شود.

از نظر معنا نیز مترجم با توجه به مضامینی که در شعر وجود دارد اثر را به شعر عربی برگردانده و انتقال معنی به شیوه‌ای شایسته انجام داده اگرچه اهل فن خود آگاه به دشواری‌های چنین کار سترگی هستند و ترجمه‌ای این چنینی را جز با داشتن آگاهی و تسلط به دو زبان مبداء و مقصد و ذوق و استعداد شعری در آن یارای انجام نیست و متصور نیز نمی‌توان بود.

مترجم با توجه به شرح حافظ‌شناسان بر دیوان حافظ و قدرت شاعری خویش و آشنایی به ویژگی‌های زبانی و فرهنگی زبان مبدأ و مقصد، به ترجمه‌ای روان، نافذ و موزون و تأثیرگذار دست یافته ست. این اثر در هزار و 40 صفحه روانه بازار کتاب شده است.

در ادامه نمونه‌هایی از ترجمه اشعار می آید،

غزل 79

دیدی که یار جز سر جور و ستم نداشت بشکست عهد، و ز غم ما هیچ غم نداشت

یا رب مگیر ار چه دل چون کبوترم افکند و کشت و حرمت صید حرم نداشت

أ رأیت لا یرضی الحبیب سوی بجور أو بظلم لم یلتزم عهدا ولا من غمنا أمسی بغم

صاد الحبیب فؤادی کحمام لم یرحم سامحه یا ربی و ان لم یرع للحرم الذمم

غزل 26

دل و دینم شد و دلبر به ملامت برخاست گفت با ما منشین کز تو سلامت برخاست

که شنیدی که درین بزم، دمی خوش بنشست که نه در آخر صحبت، به ندامت برخاست

طار دینی و فؤادی، و حبیبی فی ملامه قائلا اذهب و دعنا قد تجاوزت السلامه

هل جری أن ذاق طیب العیش شخص فی حتفانا دون أن یشکو هما من حدیثی و ندامه

انتهای پیام /