تشدید بحران آب | وضعیت خطرناک شد
باتوجه کاهش بارش ها، کارشناسان محیط زیست اعلام کرده اند که بحران آب تشدید پیدا کرده است.
ایران وارد چهارمین سال خشکسالی شده است و کمبود بارش ها، این بحران را تشدید کرد.
تفاوت قابل‌توجه در وضعیت بارش و ذخایر آبی استان‌های مختلف، نشان دهنده نابرابری در توزیع منابع آب در سطح کشور است؛ این نابرابری، لزوم اتخاذ رویکرد‌های متفاوت در مدیریت منابع آب برای مناطق مختلف را برجسته می‌کند.
خشکسالی در بسیاری از مناطق، به ویژه در شرق و جنوب کشور، وضعیت را بحرانی تر کرده است. در این میان، استان سیستان و بلوچستان با کاهش 56 درصدی ذخایر چاه نیمه ها، در شرایط بسیار نامساعدی قرار دارد. همچنین به‌رغم تخصیص 74 درصد از اعتبارات مصوب به بخش آب، چالش های جدی در تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت پیش روی کشور احساس می‌شود.
براساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس، بحران آب در ایران که طی سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اصلی کشور تبدیل شده، در زمستان 1402 نیز همچنان ادامه داشته است. این گزارش منتشر شده از سوی وزارت نیرو، تصویری نگران کننده از وضعیت منابع آبی کشور ارائه می‌دهد که نشان دهنده لزوم اتخاذ تدابیر جدی و فوری برای مدیریت این بحران است.
داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد، میانگین بارش کل کشور در سه‌ماهه زمستان سال 1402 به 91.2 میلی‌متر رسیده که نسبت به زمستان سال قبل 11درصد و نسبت به میانگین بارش بلندمدت فصل زمستان 8 درصد کاهش داشته و این کاهش بارش در حالی رخ داده که کشور پیش از این نیز با کمبود منابع آبی مواجه بوده است.
نکته قابل‌توجه این است که وضعیت بارش در استان‌های مختلف کشور یکسان نبوده است. طبق گزارش، در 19 استان میزان بارش بیشتر از میانگین بارش بلندمدت و در سایر استان‌ها کمتر از میانگین بارش بلندمدت بوده است. این تفاوت در میزان بارش‌ها، چالش‌های متفاوتی را برای مدیریت منابع آب در مناطق مختلف کشور ایجاد می‌کند.
علاوه بر کاهش بارش‌ها، افزایش دما نیز مشکلات را تشدید کرده است. در فصل زمستان سال 1402، میانگین دمای کل کشور 1.7 درجه سانتی گراد بالاتر از میانگین بلندمدت بوده است. این افزایش دما در تمامی استان‌های کشور مشاهده شده؛ اما شدت آن در مناطق مختلف، متفاوت بوده است. بیشترین افزایش دما در مناطق مرکزی، جنوب و جنوب شرق کشور گزارش شده است.
براساس شاخص SPEI (شاخص بارش - تبخیر و تعرق استاندارد)، در سه‌ماهه زمستان سال 1402، مناطق وسیعی از شرق، شمال شرق، بخش‌هایی از جنوب شرق و عمده مناطق جنوبی کشور با خشکسالی خفیف تا متوسط مواجه بوده اند. وضعیت در برخی مناطق حادتر بوده است. به‌عنوان مثال، بخش‌های عمده‌ای از استان‌های فارس و شمال هرمزگان با خشکسالی شدید و خیلی شدید مواجه بوده‌اند.
این شرایط می‌تواند تاثیرات جدی بر کشاورزی، منابع آب و حتی شرایط زیست محیطی این مناطق داشته باشد. البته در این میان، برخی مناطق نیز شرایط مطلوب تری را تجربه کرده‌اند. شمال غرب، غرب و بخش‌هایی از مرکز کشور و شرق و جنوب استان سیستان وبلوچستان با ترسالی متوسط تا شدید مواجه بوده اند.
یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی وضعیت منابع آب کشور، میزان ذخایر سدهاست. طبق گزارش، حجم آب موجود در مخازن سد‌ها در 6 ماه منتهی به اسفندماه، حدود 23 میلیارد مترمکعب بوده که تنها 47 درصد از ظرفیت کل سد‌ها را تشکیل می‌دهد. این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته 10 درصد کاهش نشان می‌دهد.
