تشریح نحوه صدور مجوز کارگزاری‌های ادبی

اسماعیل جانعلی‌پور، مدیر کل مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های فرهنگی در نشست خبری صدور مجوز کارگزاری‌های ادبی که امروز (دوشنبه، چهاردهم اسفند) برگزار شد، با بیان اینکه یکی از فعالیت‌های ما سیاستگذاری و تعریف عملیات در صنوف فرهنگی است، گفت: شاید عنوان دیگر مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌ها فرهنگی، اداره مجامع، اصناف و فعالیت‌های فرهنگی باشد که بتوانیم هم با صنوف در سیاست‌گذاری عملیات همکاری کنیم و هم به آن‌ها کمک کنیم.

یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این نشست درباره «صدور مجوز کارگزاری‌های ادبی» اظهار کرد: کارگزاری ادبی، بنگاه ادبی و یا آژانس ادبی اسم‌های مختلف یکی از حلقه‌های مهم حوزه نشر در کشور‌های مختلف دنیاست که در کشور ما تعریف حقوقی مشخصی برایش وجود نداشته است، اما برخی تحت این عنوان فعالیت می‌کردند که عمده‌ترین فعالیت‌شان معطوف به حضور در نمایشگاه‌های خارجی و متصل کردن نشر ایران با بازار‌های نشر کشور‌های دیگر بود یا بالعکس، ایجاد ارتباط و پیوند نویسندگان خارجی با ناشران داخل کشور.

او با اشاره به تعریف سنتی از آژانش‌های ادبی یعنی مجموعه‌ای که ارتباط ناشران و نویسندگان را با بازار کتاب خارج از کشور برقرار می‌کند، گفت: قابلیت‌هایی که آژانس‌ها یا کارگزاران ادبی در دنیا دارند، فراتر از این فعالیت است. تدارک و تنظیم رابطه بین پدیدآورندگان و ناشران در ابعاد مختلف حقوقی و مالی از وظایف کارگزاران ادبی است؛ در واقع نویسنده و پدیدآورنده با کارگزار ادبی طرف می‌شود، اثرش را با قرارداد‌های مشخص در اختیار او می‌گذارد و آن کارگزار با ناشران و تولیدکنندگان محصولات فرهنگی و نمایشی و مترجمان و ناشران کشور‌های دیگر و بازار‌های توزیع کشور‌های دیگر، باشگاه‌های مشتری و آژانس‌های تبلیغاتی و هرجای دیگری که بتوانند از این محتوا استفاده کنند و بتوانند بفروشند، با توافق صاحب اثر بهره‌برداری می‌کند؛ در واقع کارگزار ادبی مجموعه توانمندی است که از محتوای تولیدشده حداکثر استفاده تجاری را در قالب‌های مختلف دارد.

او ادامه داد: این مجموعه‌ها باید توانمندی حقوقی، توانمندی آموزشی، توانمندی تبلیغاتی و توانمندی سرمایه‌گذاری داشته باشند و بتوانند از محتوا بهره‌های مختلفی بگیرند. در صنعت نشر ما چنین مجموعه‌هایی تقریبا وجود ندارند و آنچه به عنوان آژانس ادبی شناخته می‌شود، جا‌هایی است که عمدتا ارتباط نشر ما را با خارج کشور تنظیم می‌کند.

احمدوند خاطرنشان کرد: این اقدام در ابتدا برای ساماندهی کسانی که الان در این زمینه فعالیت می‌کنند و کمک به آن‌ها برای نظم و نظام و پشتیبانی بهتر و حمایت بیشتر آن‌ها صورت گرفته است. همچنین برای توسعه این مفهوم و ایجاد امکان برای افرادی که واجد چنین شرایطی هستند که وارد بازار تولید محتوا در کشور شوند. در معاونت فرهنگی تصمیم گرفته شده این موسسات رسما مجوز دریافت کنند و بتوانند فعالیت خود را انجام دهند.

او سپس بیان کرد: کل مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های فرهنگی ساز و کار آن را تدارک دیده است و کسانی که تقاضا دارند به درگاهی که معرفی می‌شود، مراجعه کنند و درخواست خود را ثبت کنند و مدارک‌شان بررسی و مجوز موسسه صادر می‌شود. امیدواریم این موسسات بتوانند پس از دریافت مجوز، هویت صنفی در قالب انجمن فرهنگی شکل دهند و ما هم کمک می‌کنیم تا بتوانند منسجم‌تر فعالیت‌های خود را پیش ببرند.

معاون فرهنگی وزارت ارشاد تأکید کرد: معتقدیم ارزش محتوای تولیدشده در کشور بیش از آنچه است که ما بهره می‌بریم، به نوعی مواد خام است که در فرآوری‌های آن‌ها کم‌توانیم. ما محتوای خوب، اما خامی در اختیار داریم که باید برای فرآوری کردن‌شان توانمند شویم که هم اقتصادی باشند و هم در حوزه فرهنگ کمک‌کار مجموعه‌های مختلف باشند. امیدواریم با کمک رسانه‌ها و معرفی ظرفیت‌ها این زمینه ایجاد شود تا در سال‌های آینده کارگزاران ادبی توانمند در کشور داشته باشیم که بتوانند نشر کشور را پشتیبانی کنند. یکی از خلأ‌های نشر این است که ناشران با پدیدآورندگان به صورت مستقیم مرتبط هستند که این باید به عهده کارگزاران ادبی باشد؛ شناخت و ارزیابی بازار و تشخیص تولید محتوای بازار و تنظیم قرارداد‌های قابل دفاع و تضمین‌کننده حقوق پدیدآورنده از کار‌های کارگزاران ادبی است.

احمدوند در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه فعالیت‌های آژانس‌های ادبی کمرنگ‌تر شده است، گفت: بازار محتوای کشور ما بازار سنتی است و علاقه به سرمایه‌گذاری در آن پایین است. بازار 12 هزار میلیارد تومانی نشر، اما ارزشش را دارد و بسیاری از این محصولات می‌تواند به محصولات دیگر تبدیل شود، که البته معمولا بهره‌اش به پدیدآورنده نمی‌رسد، چون ساز و کار حقوقی و قانونی برایش نیست. اگر این نظام درست طراحی شود، حتما این بازار ارزش اقتصادی قابل توجهی دارد و ممکن است عده‌ای به سرمایه‌گذاری علاقه‌مند شوند. چیز دیگری که برای حمایت از این کارگزاران تعبیه شده، حضور جدی و رسمی‌شان در نمایشگاه‌های داخل و خارج از کشور، کمک گرفتن از آن‌ها در طراحی سیاست‌های تولید محتوا در وزارتخانه، کمک کردن در تولیدات حوزه‌های سینمایی و تئاتر و... و اتصال به همه مجموعه‌های کاری است که در وزارتخانه می‌تواند صورت بگیرد.

او درباره ملاک‌های دریافت مجوز برای آژانش‌های ادبی نیز گفت: سابقه فرهنگی افراد، داشتن اسناد حقوقی متناسب، ارائه قرارداد و توانمندی مالی قابل اعتنا نیاز است. در این زمینه باید با وسواس و سختگیری عمل کنیم تا کارگزار ادبی شایسته داشته باشیم.

به گفته او، صدور مجوز برای کارگزاری‌های ادبی به لحاظ داشتن رسمیت حقوقی است و آن‌ها می‌توانند با کسانی که منع قانونی در کشور نداشته باشند، کار کنند. او همچنین یادآور شد: کارگزارانی می‌توانند از گرنت استفاده کنند که مجوز داشته باشند.

احمدوند در بخش دیگری از سخنان خود گفت: کارگزارانی که مجوز دریافت می‌کنند می‌توانند از حمایت‌هایی در حوزه مالیاتی و بیمه بهره‌مند شوند.