تصاویری جالب از سوگلی‌های دربار احمد شاه
در آلبوم عکس‌های متعلق به نصرت‌الدوله فیروز (از رجال بانفوذ سیاسی در دوران قاجار) تصاویری از زنانی دیده می‌شود که مربوط به سوگلی‌های دربار احمدشاه و برادرش محمدحسن میرزا هستند.
احمد شاه آخرین پادشاه سلسله قاجار بود که در سال 1288 شمسی در 12 سالگی به سلطنت رسید و در سال 1304 با رای مجلس شورای ملی از سلطنت خلع شد. چون احمدشاه در زمان رسیدن به سلطنت فرزندی نداشت، برادر کوچکترش محمد حسن میرزا به ولیعهدی او انتخاب شد.
محمد حسن میرزا در دوران سلطنت برادرش مدتی عهده‌دار حکومت آذربایجان بود و در تبریز اقامت می‌کرد، اما بعد از قیام شیخ محمد خیابانی به تهران برگشت. احمد شاه در سال 1302 و دو سال قبل از پایان رسمی سلطنتش ایران را به مقصد فرانسه ترک کرد، اما محمد حسن میرزا تا سال 1304 در ایران ماند و بعد از انتقال رسمی قدرت به رضا خان، به اروپا تبعید شد.
احمد شاه و برادرش هر کدام پنج بار ازدواج کردند، اما ظاهرا به غیر از این همسران عقدی و رسمی، سوگلی‌ها و همسران صیغه‌ای هم در دربار آخرین پادشاه و آخرین ولیعهد قاجار کم نبودند. تاج‌الملوک آیرملو در خاطرات خود درباره ورود به اندرونی کاخ گلستان و تخلیه بازماندگان قاجار می‌گوید: «محمدحسن میرزا همسر عقدی خود را طلاق گفته و حالیه زن عقدی نداشت. اما وقتی به اندرون رفتیم ملاحظه کردیم بالغ بر 18 زن صیغه‌ای محمدحسن میرزا هستند که بزرگترین آن‌ها 14 سال سن داشت و از اهالی امامه شمال تهران بود.... عده‌ای از زن‌های سلطان احمدشاه هم در آن محل حضور داشتند.... زنان احمدشاه و محمد حسن میرزا که عموما صیغه‌ای بودند سراسیمه از این اتاق به آن اتاق می‌رفتند و در صندوق‌ها را می‌گشودند و هر چه می‌توانستند برمی‌داشتند».
در آلبوم عکس‌های متعلق به نصرت‌الدوله فیروز (از رجال بانفوذ سیاسی در دوران قاجار) تصاویری از زنانی دیده می‌شود که بر اساس نوشته‌های کنار عکس‌ها، مربوط به سوگلی‌های دربار احمدشاه و برادرش محمدحسن میرزا هستند. عکس‌هایی که در اینجا می‌بینید هیچکدام مربوط به همسران رسمی این دو نفر نیستند.
1. نوشته حاشیه عکس: «سوگلی سلطان احمد شاه قاجار»
2. نوشته‌های حاشیه: «معصومه دست‌پا گنده»؛ «معصومه خانم سوگلی سلطان احمدشاه»
3. نوشته حاشیه: «نگار خانم [از] سوگلی‌های دربار» (یک نسخه دیگر از همین عکس در آلبوم فیروز موجود است که در کنار آن نوشته شده: «نگار خانم، رقاص ولیعهد»)
4. نوشته حاشیه: «نگارخانم»
5. نوشته حاشیه: «دختر جهودی می‌باشد که محمدحسن میرزا موقع گردش در تبریز دیده، به وسیله مقتدرالسلطنه خواستگاری کردند [و] به عنوان پرستاری به حرمخانه خود آورد که در سر این دختر، اهل تبریز قیام [کردند] و بازار بسته [شد] تا اینکه شبانه دختر را از حرمخانه مخفیانه فراری داده و در منزل یکی از نوکران ولیعهد پنهان نمودند و به اهل بازار اعلام گردید که ولیعهد دختر جهود را از حرمخانه خارج کرد تا اینکه بازار را باز نمودند».
6. نوشته حاشیه: «مرزیه [مرضیه] خانم؛ یکی از دلباخته‌های ولیعهد»
7. نوشته حاشیه: «دختر ارمنی که به نام آیری بالون معروف [بوده] یعنی طیاره؛ شمشیر خود را ولیعهد محمدحسن میرزا در شب نمایش در صحنه آرامیان به کمر این بسته»
8. نوشته حاشیه: «رقاصه حرمخانه محمدحسن میرزا ولیعهد تبریز که شب و روز به عیاشی مشغول [و] از مملکت بی‌اطلاع بوده، یک وقت خبر دادند که رضاخان شاه شده شما تشریف ببرید؛ آن وقت از خواب بیدار شده، از ایران اخراج نمودند».
