تعاملات ایران و آژانس در 6 ماه گذشته

به گزارش مشرق، روابط و تعاملات جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال 1399 دستخوش تحولاتی بود؛ از جمله دو بار سفر مدیرکل آژانس به تهران، تصویب قطعنامه در شورای حکام و توقف صدور قطعنامه‌ای دیگر و همچنین توقف نظارت‌های فراپادمانی و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی.

از روز دوشنبه 22 شهریور ماه قرار است بار دیگر نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برگزار شود و عنوان شده که «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، وضعیت همکاری ایران با این نهاد را در این نشست که بین روزهای 13 تا 17 سپتامبر (22 تا 26 شهریور) برگزار خواهد شد، ارائه خواهد داد.

پیش از این هم شبکه آمریکایی «بلومبرگ» به نقل از چند مقام گزارش داد که «رافائل گروسی» به دنبال ملاقات با «محمد اسلامی» رئیس جدید سازمان انرژی اتمی ایران پیش از این نشست است و این مقامات گفتند «او می‌خواهد تمایل تهران برای بازگرداندن دسترسی گسترده به ناظران آژانس - که در اعتراض به تحریم‌های آمریکا متوقف شده است - و همکاری ایران با بازرسان بین‌المللی را بسنجد.»

* روابط ایران و آژانس بسیار فنی و محترمانه است و مفاهمه درست و عمیقی بین دو طرف وجود دارد

در همین خصوص «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه 15 شهریور ماه در پاسخ به سؤالی درباره سفر احتمالی گروسی به ایران و اجلاس پیش روی شورای حکام آژانس با بیان این‌که اجلاس پیش روی شورای حکام یک نشست عادی است، افزود: هیچ طرفی اشتباه محاسباتی نکند و به سمتی نرود که مذاکرات وین تحت تاثیر قرار بگیرد. استفاده سیاسی از بستر فنی آژانس پاسخ متفاوتی را از ایران در پی خواهد داشت. روابط ایران و آژانس بسیار فنی و محترمانه است و مفاهمه درست و عمیقی بین دو طرف وجود دارد و امیدواریم بقیه دخالتی در این مفاهمه نکنند. درباره سفر گروسی شنیدیم و مطمئن نیستم این سفر برنامه‌ریزی شده یا خیر و باید از سازمان انرژی اتمی سؤال کنید.

خطیب‌زاده گفت که روابط در سطوح بسیار خوبی بین دو طرف در موضوعات فنی ادامه دارد و سؤالات مطرح شده پاسخ داده شده و گفت‌وگوها بین ایران و آژانس به صورت منظم ادامه دارد.

یک روز بعد سه‌شنبه 16 شهریور ماه «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود مدعی شد: «من به طور فزاینده‌ای نگران هستم که مسائل مربوط به سایت‌های اعلام نشده، حل نشده باقی بماند و ایران باید آنها را هر چه سریعتر حل کند».

روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال نیز خبر داد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه در دو گزارش محرمانه اعلام کرده است که ایران دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سایت‌های مرتبط هسته‌ای را مسدود کرده و به توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهد.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یکی از این گزارش‌های فصلی خود به طور فزاینده‌ای ابراز نگرانی کرد که حتی پس از دو سال، موضوعات پادمانی در ارتباط با چهار سایت در ایران که به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام نشده بود، حل نشده باقی مانده است. گروسی در دومین گزارش گفت که ایران باید موضوعات مهم در ارتباط با سایت‌ها که شامل سوالاتی درباره موقعیت چهارم بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آن بازدید نکرده را بدون تاخیر بیشتر، حل کند.

* ذخایر اورانیوم 60 درصد غنی‌سازی شده ایران به 10 کیلوگرم رسیده

آسوشیتدپرس نیز با اشاره به این گزارش نوشت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برآورد می‌کند ذخایر اورانیوم 60 درصد غنی‌سازی شده ایران به 10 کیلوگرم رسیده که این میزان در ماه می 7.6 کیلوگرم بوده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین برآورد کرده که ذخایر اورانیوم 20 درصد غنی‌سازی شده ایران به 84.3 کیلوگرم رسیده باشد که سه ماه پیش این میزان 62.3 کیلوگرم بوده است.

* چهار موضوع پادمانی بین ایران و آژانس وجود دارد

«کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز 16 شهریور ماه، در واکنش به انتشار گزارشات برجامی و پادمانی مدیرکل آژانس، گفت: تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از جمله غنی‌سازی در سطوح مختلف و تولید فلز اورانیوم، در چارچوب حقوق هسته‌ای ایران تحت معاهده عدم اشاعه صورت می‌گیرد و کاملا هم راستا با تعهدات پادمانی ایران انجام می‌شود. از آنجا که سایر طرف‌ها به تعهدات خود تحت توافق هسته‌ای (برجام) در حوزه رفع تحریم عمل نکردند و سیاست اعمال تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا نیز ادامه دارد، هیچکس نمی‌تواند توقف این فعالیت‌ها را در چارچوب این توافق از ایران طلب کند.

نماینده دائم کشورمان در همین زمینه، از اقدام مدیرکل در گزارش موضوع مربوط به ثبت داده‌های فراتر از پادمان انتقاد کرد و گفت: این اقدام فقط برای سه ماه با آژانس تفاهم شده بود و مبنای آن نیز کاملا سیاسی بوده است، موضوعی که نه حقی برای آژانس ایجاد می‌کند و نه تکلیفی برای ایران.

نماینده دائم ایران در آژانس همچنین گفت که چهار موضوع پادمانی بین ایران و آژانس وجود دارد و به این سازمان توصیه کرد که استقلال، بی‌طرفی و حرفه‌ای گری خود را حفظ کند.

غریب آبادی 18 شهریور هم در توئیتی نسبت به اقدام غیرسازنده از سوی آژانس هشدار داد و گفت: آژانس و نهادهای سیاستگذار آن نمی توانند خود را از سرنوشت تفاهم هسته ای جدا کنند و هر اقدام غیر سازنده، مخل فرآیند مذاکره خواهد بود.

خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال جمعه 19 شهریور ماه نیز اعلام کرد که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی احتمالا طی روزهای آینده به ایران سفر خواهد کرد. پس از آن بود که خبرگزاری رویترز از سفر گروسی به تهران خبر داد و بعد از آن هم کاظم غریب آبادی نماینده ایران این سفر را تأیید کرد و گفت که گروسی شنبه 20 شهریور ماه عازم تهران خواهد بود تا با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار و گفت‌وگو کند.

سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از ظهر روز یکشنبه با اسلامی دیدار و هیأت آژانس بعد از ظهر یکشنبه به وین مراجعت خواهد کرد.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه نیز سفر گروسی را در چارچوب مراودات فنی معمول بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برشمرد و گفت: امیدواریم شورای حکام تحت تاثیر برخی فشارها، اقدامی را صورت ندهد که مسیر همکاری معمول ایران و آژانس تخریب شود.

بالاخره این دیدار پیش از ظهر روز یکشنبه انجام شد و گروسی و اسلامی به مدت 2 ساعت پشت درهای بسته به گفت‌وگو نشستند و بعد از آن به میان خبرنگاران آمدند و به تشریح گفت‌وگوها پرداختند.

رئیس سازمان انرژی اتمی پس از دیدار مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تهران گفت: «مذاکرات سازنده‌ای را انجام دادیم و قرار شد مدیرکل در آینده نزدیک به تهران سفر کند».

وی بیان کرد: همچنین توافق کردیم برای تعویض کارتهای حافظه دوربین‌های نظارتی، تیم فنی مربوطه بعد از توافق به ایران بیایند و بتوانند اقداماتی را که باید برای دوربین‌ها به لحاظ فنی انجام بدهند را انجام داده و کارت‌های حافظه طبق روالی که طبق پادمان است و در ایران نگهداری و پلمپ می‌شود، همان جا کارت‌های قدیمی را پلمپ می‌کنند و کارت‌های جدید حافظه را در دوربین‌ها نصب خواهند کرد که روال جاری و طبیعی در سیستم نظارتی آژانس است.

گروسی هم ضمن مثبت ارزیابی کردن دیدارش با اسلامی، بر گسترش همکاری ایران و آژانس تأکید کرد و گفت که دوباره برای گفت‌وگوی سطح بالا با مقامات ایرانی به تهران می‌آید.

در پایان نیز همانگونه که پیش از این غریب آبادی گفته بود دو طرف بیانیه مشترکی صادر کردند. طرفین تصمیم گرفتند دیدارهای متقابل را در سطوح مرتبط تداوم دهند.

در این بیانیه آمده بود: به بازرسان آژانس اجازه داده می شود تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارت‌های حافظه آن‌ها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند. چگونگی و زمان انجام این اقدام، مورد توافق دو طرف قرار گرفت.

* نیم نگاهی به مناسبات ایران و آژانس در این مدت

پس از آنکه ایران در پی خروج یکجانبه آمریکا از برجام و یک سال صبر، پنج گام را در راستای کاهش تعهدات برجامی برداشت و عملا هیچ اتفاقی در راستای اجرای تعهدات اروپایی‌ها رخ نداد، مجلس شورای اسلامی آذرماه سال گذشته (1399) طرح دوفوریتی اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران را تصویب و پس از تصویب آن در هیأت وزیران، دولت ایران در نامه‌ای آژانس بین‌المللی را از قصد خود برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارت‌های فراتر از پادمان مطلع کرد.

براساس ماده 6 این طرح، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف شد در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعاهد از جمله کشورهای 1+4 (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند.

پیش از اجرای این ماده از قانون مزبور و در روزهای آغازین اسفند ماه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران آمد. وی سوم اسفند ماه 1399 (21 فوریه 2021) ضمن دیدار و گفت‌وگو با علی‌اکبر صالحی رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی به دیدار محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه نیز رفت. در پایان این سفر نیز ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیانیه‌ای مشترک صادر کردند.

براساس این بیانیه، سازمان انرژی اتمی، آژانس را مطلع کرد که به منظور پایبندی به قانون مصوب مجلس شورای اسلامی (قانون) تحت عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» (قانون)، ایران اجرای اقدامات داوطلبانه، آنگونه که در برجام آمده است، را از 5 اسفند 1399 متوقف خواهد کرد و یک تفاهم فنی دوجانبه موقت نیز حاصل شد.

دو طرف با در نظر گرفتن موارد فوق و به منظور تداوم فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت آژانس، سازمان و آژانس نسبت به موارد زیر توافق کردند:

1. ایران به اجرای کامل و بدون محدودیت موافقتنامه جامع پادمان خود با آژانس، همانند قبل، ادامه خواهد داد.

2. یک تفاهم فنی دوجانبه موقت، سازگار با قانون، که به موجب آن آژانس به فعالیت‌های ضروری راستی آزمایی و نظارت خود (طبق فهرست فنی پیوست) برای مدت تا سه ماه ادامه خواهد داد.

3. مرور منظم این تفاهم فنی با هدف اطمینان از حصول به اهداف آن.

براساس، ضمیمه فنی تفاهم مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران برای مدت تا سه ماه اجازه داد تا دوربین‌های نصب شده در 8 تاسیسات یا ساختمان به منظور ضبط داده‌ها در محل خود حفظ و به کار خود ادامه دهد و همچنین در این مدت سوابق کامل برخی فعالیت‌ها مانند کیک زرد، آب سنگین و ماشین‌ها را حفظ کند.

در نهایت و در راستای اجرای مصوبه مجلس، همه نظارت‌های فراپادمانی از پنجم اسفند متوقف شد و سخنگوی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی هم قبل از اجرای این مصوبه اعلام کرد که اجرای قانون مجلس به منزله خروج ایران از برجام و قطع همکاری با آژانس نیست.

در این مدت و پس از تلاش سه کشور اروپایی برای تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس، ایران و آژانس توافق کردند که هیأتی به ریاست معاون مدیرکل آژانس در ماه آوریل به تهران سفر و گفت‌وگوهایی بین دو طرف انجام شود که بعدها عنوان شد این سفر به تعویق افتاده است. البته نشستی بین ایران و آژانس در اواخر فروردین ماه در وین برگزار شد.

در این مدت اتفاق خاصی رخ نداد و در حاشیه دور جدید مذاکرات وین در چارچوب کمیسیون مشترک برجام سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران دو بار با رافائل گروسی مدیرکل آژانس دیدار کرد، اولین دیدار در 19 فروردین ماه در وین انجام شد و دیدار دوم نیز پنجشنبه 16 اردیبهشت ماه.

پس از آن بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 21 اردیبهشت در گزارشی مدعی شد نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از سایت نطنز نشان می‌دهد سطح غنی‌سازی اورانیوم در این مرکز به 63 درصد رسیده است.

«سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه 22 اردیبهشت ماه با بیان این‌که از سرگیری اجرای پروتکل الحاقی مستلزم رفع تحریم‌هاست، اعلام کرد: جدی و مصمم هستیم و حتی از همین فردا آماده‌ایم که اگر تحریم‌ها به شکلی که قابل راستی آزمایی باشد، برداشته شود به اجرای کامل برجام بازگردیم.

24 اردیبهشت خبرگزاری بلومبرگ مدعی شد که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال 2020 در هر ماه، حدود سه بازدید سرزده از تاسیسات اتمی ایران داشته‌اند.

در این مدت بحث تمدید توافق ایران و آژانس مطرح بود که «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت خارجه 27 اردیبهشت با بیان این‌که توافق اولیه در وین وجود ندارد، درباره تمدید توافق ایران و آژانس گفت: صحبت‌هایی شده که فرجه‌ای داده شود، اگر مذاکرات تا آن روز در مسیر درستی قرار داشته باشد، شاید ایران این تصمیم داخلی را بگیرد؛ ولی در هر دو صورت دسترسی‌های فراپادمانی به آژانس داده نخواهد شد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 30 اردیبهشت ماه در بیانیه‌ای اعلام کرد که در حال رایزنی با ایران در خصوص تمدید توافق با آژانس است و طی روزهای آینده در این خصوص به شورای حکام اطلاع‌رسانی خواهد کرد.

سوم خرداد ماه پایان تفاهم اسفند ماه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود و در همین خصوص «کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد آژانس سوم خرداد ماه اظهار داشت: داده‌های سه ماه گذشته همچنان در اختیار سازمان انرژی است و به آژانس منتقل نمی‌شود و داده‌های یک ماه پیش روی نیز صرفا نزد ایران خواهد ماند. در رابطه با حذف یا انتقال داده‌ها، همان شرایط تفاهم مشترک سه ماهه همچنان حاکم خواهد بود.

«علی اکبر صالحی» رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی هم سوم خرداد با اشاره به پایان مهلت سه ماهه ضبط دوربین‌های مستقر آژانس و تماس تلفنی با رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی اظهار داشت: مذاکرات 1+4 که در وین در جریان است تصمیم جمهوری اسلامی ایران بر این قرار شد که تا یک ماه دیگر برنامه‌ها ضبط شود و این مصوبه، حوالی ظهر در تماسی تلفنی به جناب آقای گروسی ابلاغ شد. ما هیچ بیانیه مشترکی این بار نداریم و این تصمیم نظام را ابلاغ کردیم و امیدواریم در این فرصت داده شده مذاکرات به نتیجه مورد نظر برسد.

صالحی همچنین بیان کرد: در اظهاراتی با بیان این‌که غنی سازی 60 درصد، 20 درصد و 5 درصد همچنان ادامه دارد، گفت: میزان انباشت ذخایر اورانیوم 20 درصد ما بیش از 90 کیلوگرم است.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سوم خرداد از تمدید یک ماهه تفاهم ایران و آژانس تا 24 ژوئن (سوم تیرماه) خبر داد.

* ایران تصمیم گرفت بنا به حسن نیت خودش و یک تصمیم مستقل و نه یک تصمیم حقوقی به مدت یک ماه دیگر به ضبط این داده‌ها ادامه دهد

غریب آبادی نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 11 خرداد درباره تفاهم مشترک فنی ایران و آژانس با بیان این‌که این تفاهم سه ماهه در سوم خرداد منقضی شد، یادآور شد: تماس‌هایی بود و درخواست‌هایی از سوی آژانس و کشورهایی که در چارچوب مذاکرات برجامی در حال مذاکره با ما هستند، مطرح شد مبنی بر این‌که این تفاهم برای مدت زمان دیگری تمدید شود. این موضوع در داخل مورد بررسی قرار گرفت و جمع بندی این بود که از لحاظ حقوقی این تفاهم قابل تمدید نیست، ولی جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت بنا به حسن نیت خودش و یک تصمیم مستقل و نه یک تصمیم حقوقی به مدت یک ماه دیگر به ضبط این داده‌ها ادامه دهد.

نماینده دائم ایران در آژانس خاطرنشان کرد: این‌که بعد از یک ماه چه اتفاقی خواهد افتاد و با این داده‌ها چه کار خواهیم کرد، یک تصمیم حاکمیتی مستقل است که فاکتورهای مختلفی را در نظر خواهیم گرفت، از جمله رویکردهای آژانس و رویکردهای فنی به ویژه در مذاکراتی که در مورد موضوعات پادمانی با ما دارد و همچنین مذاکرات سیاسی در حوزه برجام.

در اواسط خرداد ماه نیز نشست شورای حکام آژانس برگزار شد و «کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 19 خرداد در گفت‌وگویی درباره نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار داشت: در این نشست دو گزارش مدیرکل آژانس درباره ایران مطرح و مورد بررسی قرار گرفت، یک گزارش درباره راستی آزمایی اجرای برجام و یک گزارش هم درباره چند موضوع پادمانی باقیمانده بین ایران و آژانس بود.

نماینده دائم ایران در آژانس 19 خرداد در پاسخ به درخواست‌ها برای توقف اقدامات جبرانی هسته‌ای، گفت: از ایران انتظار نداشته باشید در حالی که تحت تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه است، همچنان تعهدات هسته‌ایش را تحت برجام اجرا کند

گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم 26 خرداد در اظهاراتی با تأکید بر لزوم اراده سیاسی همه طرف‌ها برای احیای برجام، گفت که به منظور احیای توافق هسته‌ای، باید تا تشکیل دولت بعدی جمهوری اسلامی صبر کرد.

غریب آبادی نماینده دائم ایران در آژانس 28 خرداد از دیدار عراقچی با رافائل گروسی خبر داد و گفت که دو طرف درباره آخرین تحولات گفت‌وگوها برای احیای برجام و کمک احتمالی آژانس به این فرآیند به رایزنی پرداختند.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم 28 خرداد مدعی شد هنوز پیشنهادی از طرف ایران برای تمدید توافق فنی دریافت نکرده است. 31 خرداد مدیرکل آژانس با تأکید بر این که توافق بین آژانس و ایران یک راه‌حل دائمی و پایدار نیست، تأکید کرد که هم‌اکنون دسترسی این نهاد به تأسیسات هسته‌ای ایران بسیار محدود شده است.

دوم تیر ماه نیز اقدامی خرابکارانه در یکی از ساختمان‌های سازمان انرژی اتمی رخ داد و ناکام ماند و هیچ‌گونه خسارت مالی و جانی هم به همراه نداشت.

* هر تصمیمی که ایران بگیرد، صرفا مبنای سیاسی خواهد داشت و آژانس نمی‌تواند آن را به عنوان حقی برای خود تلقی کند

«کاظم غریب آبادی» نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جمعه شب چهارم تیر ماه در رابطه با گزارش «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس در خصوص تفاهم فنی مشترک بین دو طرف و عدم پاسخ ایران در این خصوص، اظهار داشت: هر چند تفاهم فنی مشترک سه ماهه بین آژانس و ایران صورت گرفت، اما باید توجه داشت که مبنای این تفاهم، تسهیل مذاکرات سیاسی و کمک به موفقیت آن در جهت مختصات مدنظر کشورمان بود و نه الزام ایران نسبت به اجرای خواست آژانس.

وی افزود: بر اساس تصمیم سیاسی ایران، نقش آژانس صرفا در حد یک مجری است.

غریب آبادی با اشاره به اینکه بعد از گذشت سه ماه، ایران دیگر این تفاهم را با آژانس تمدید نکرد و صرفا در چارچوب تصمیمی سیاسی به مدت یک ماه دیگر به ثبت داده‌ها ادامه داد، افزود: ادامه یا عدم ادامه این فرآیند، هیچ ارتباطی با تکالیف پادمانی ایران ندارد، چرا که ایران همچنان به اجرای تعهدات پادمانی خود ادامه می‌دهد. اگرچه مدیرکل آژانس در گزارش خود بر اهمیت حیاتی تداوم فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت در ایران و ثبت داده‌ها تاکید کرده، ولی بایستی خاطرنشان کنم که ایشان باید این تصور غلط خود را اصلاح کند که نباید ثبت داده‌ها را با این موضوع پیوند دهد.

وی، همچنین از مدیرکل درخصوص گزارش این موضوع به اعضای شورای حکام انتقاد کرد و گفت: آژانس هیچگونه وظیفه‌ای برای ارائه گزارش در مورد تفاهم منقضی شده مشترک و ثبت داده‌ها نداشته و ندارد. بدون شک، هر تصمیمی که ایران در این رابطه بگیرد، صرفا مبنای سیاسی خواهد داشت و آژانس نمی‌تواند آن را به عنوان حقی برای خود تلقی کند.

* نامه گروسی به ایران

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای اعلام کرد که «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس روز 17 ژوئن نامه‌ای به مسئولان ایرانی درباره تفاهم فنی مشترک ایران و آژانس نوشته اما «ایران به این نامه پاسخ نداده و مشخص نکرده که آیا قصد حفظ کردن توافق فعلی را دارد یا خیر.»

پنجم تیر ماه نیز نماینده ایران در آژانس با بیان این‌که اگر بحث مذاکرات در وین نبود نه تفاهم سه ماهه فنی را با آژانس داشتیم و نه تداوم یک ماهه را، گفت: ظاهرا مدیرکل اشتباه فرض کرده و برای خود حقی قائل شده که مکررا این موضوع را پیگیری می‌کند.

هفتم تیر ماه سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در اظهاراتی گفت: هنوز درباره پاک شدن اطلاعات دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصمیمی اتخاذ نشده است.

* ساخت صفحه سوخت سیلیساید

15 تیر ماه رویترز به نقل از آژانس اعلام کرد که ایران قصد دارد به تولید اورانیوم فلزی غنی شده تا خلوص 20 درصد بپردازد. همان روز کاظم غریب آبادی نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اعلام این‌که بزودی اولین صفحه سوخت سیلیساید برای استفاده در راکتور تهران ساخته می‌شود، گفت‌: این برنامه 9 روز قبل به اطلاع آژانس رسید و بلافاصله امور عملیاتی آن آغاز شد.

باز هم این موضوع واکنش سه کشور اروپایی طرف برجام را به همراه داشت و آن ها در بیانیه‌ای از تصمیم جدید ایران برای ساخت اورانیوم فلزی غنی‌شده تا 20 درصد ابراز نگرانی کردند.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه هم در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی گفت که تولید صفحه سوخت سیلیساید هیچ مغایرتی با تعهدات عدم اشاعه‌ای و پادمانی ایران ندارد و این محصول دارای مصارف صلح‌آمیز، دارویی و بشردوستانه است.

«کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز (چهارشنبه) 24 دی ماه 1399 اعلام کرده بود که فعالیت تحقیق و توسعه برای طراحی نوع ارتقا یافته سوخت راکتور تحقیقاتی تهران، آغاز شده است.

غریب آبادی با اشاره به اینکه مدیرکل آژانس با انتشار گزارشی، موضوع را به اطلاع کشورهای عضو رساند، گفت: این فعالیت در سه مرحله انجام می‌شود و در مرحله اول آن، اورانیوم فلزی با استفاده از اورانیوم طبیعی تولید می‌شود. برنامه ایران از دو سال قبل به اطلاع آژانس رسیده و این اقدام، از لحاظ فنی ایران را در ردیف کشورهای پیشرو در تولید سوخت‌های جدید قرار خواهد داد. تمامی این مراحل به اطلاع آژانس رسیده و می‌رسد و بازرسان آژانس نیز سه روز قبل، از کارخانه تولید صفحه سوخت بازدید کردند.

سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس همچنین 12 تیر ماه سفر «ماسیمو آپارو» معاون گروسی به تهران را در راستای فعالیت‌های روتین پادمانی خواند و گفت که هیچ برنامه گفت‌وگوی از پیش تعیین شده‌ای برای او در این سفر پیش بینی نشده است.

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در مصاحبه‌ای که شامگاه دوشنبه 28 تیرماه منتشر شده از توقف مذاکرات وین ابراز ناخرسندی کرد و گفت: «ما هنوز سؤالاتی داریم؛ مسائلی با ایران هستند که تلاش می‌کنیم آنها را روشن کنیم. مجبوریم صبر کنیم و کار را با تیم جدیدی که بر سر کار می‌آید از نو شروع کنیم.»

* تولید 200 گرم اورانیوم فلزی با غنای 20 درصد

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 25 مرداد در گزارشی اعلام کرد که ایران اقدام به تولید 200 گرم اورانیوم فلزی با غنای 20 درصد کرده است. این گزارش واکنش سه کشور اروپایی طرف برجام را به همراه داشت و این سه کشور از گزارش آژانس درباره غنی‌سازی ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.

خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه هم در واکنش به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: همه برنامه‌ها و اقدامات هسته‌ای ایران در انطباق کامل با معاهده ان. پی. تی و تعهدات ایران ذیل پادمان بوده و تحت نظارت آژانس و با اعلام قبلی انجام شده است.

دوم شهریور خبرنگار روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» عنوان کرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نامه‌ای به ایران خواستار دسترسی به سایت‌ها برای اطمینان از تداوم عملکرد تجهیزات نظارتی این نهاد شده است. از سوی دیگر، وبگاه شبکه خبری بلومبرگ سوم شهریور ماه اعلام کرد که آژانس در حال تدوین برنامه‌هایی برای ادامه بازرسی‌ها در ایران در حالت فرضی شکست مذاکرات برجام است.

منبع: فارس