تهدید پایتخت با 60 گسل

به گزارش مشرق، نگرانی‌ها در مورد وقوع زلزله در تهران بعد از هر زلزله بالای سه ریشتر افزایش پیدا می‌کند، دیگر همه مردم تهران می‌دانند که این شهر در منطقه فعال زلزله قرار دارد. زلزله تهران هر لحظه امکان دارد رخ دهد. برای کاهش تخریب‌های زلزله در تهران، ارگان‌های مسئول بویژه شهرداری تهران می‌توانستند اقدامات مختلفی را انجام دهند که به‌جرأت می‌توان گفت هیچ اقدام خاصی تاکنون انجام نگرفته است.

به طور مثال باید ساختمان‌های جدید طبق استانداردهای مقاومت در برابر زلزله طراحی و ساخته می‌شدند و ساخته شوند. همچنین، ساختمان‌های قدیمی نیز باید به منظور افزایش مقاومت در برابر زلزله تقویت می‌شدند و مقاوم تر.

بازنگری در قوانین ساخت و ساز نیاز بوده و است. قوانین مربوط به ساخت و ساز باید با اهداف مقابله با زلزله به‌روزرسانی می‌شدند و همچنان به روز شوند. این شامل الزامات مقاومت در برابر زلزله، نظارت مناسب بر ساخت و ساز، تأمین منابع مالی برای تقویت ساختمان‌های قدیمی و اجرای مستمر نظارت و بازرسی است.

باید آموزش و آگاهی عمومی ایجاد می‌شد و باید بشود. برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌سازی درباره رفتار صحیح در هنگام زلزله، ایمنی ساختمان‌ها و روش‌های اجرای اقدامات اضطراری باید به صورت منظم و گسترده برگزار می‌شد و باید بشود. همچنین، اطلاع‌رسانی مداوم درباره خطرات زلزله و راهکارهای پیشگیری نیز باید صورت بگیرد.

توسعه زیرساخت‌های مقاوم در برابر زلزله از مهم‌های مدیریت‌هایی بود که باید انجام می‌گرفت و باید بگیرد. تأمین منابع و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مقاوم در برابر زلزله، از جمله شبکه‌های آب، برق، گاز و ارتباطات، به منظور حفظ عملکرد این سامانه‌ها در صورت وقوع زلزله بسیار مهم است.

برنامه‌ریزی شهری برای مواجهه با زلزله در حد وسعت تهران و جمعیت این شهر نیست. برنامه‌ریزی شهری مناسب با توجه به خطرات زلزله، شامل انتخاب مناطق امن برای ساخت و ساز، احداث فضاهای باز عمومی و اضافه کردن فضاهای سبز به منظور کاهش تأثیرات زلزله است. دولت و شهرداری باید با سایر نهادها مانند آموزش و پرورش، مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها همکاری کنند تا بهبود روش‌ها و تکنولوژی‌های مقابله با زلزله را ترویج دهند و برنامه‌های ضروری را براساس تحقیقات علمی اجرا کنند.

توجه داشته باشید که این فقط چند نمونه از اقدامات ممکن است و برای بررسی دقیق‌تر و اجرای صحیح آنها، نیاز به مطالعات و پژوهش‌های بیشتر است.

60 گسل فرعی پهنه تهران را تهدید می‌کند

فریبرز ناطقی الهی، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی بیان داشت: یکی از دلایلی که مردم نسبت به هر زلزله بالای 3 ریشتر در تهران واکنش نشان می‌دهند این است که زلزله‌های پایین 3 ریشتر یا پایین‌تر از 2.5 ریشتر گزارش نمی‌شود و این در حالی است که روزانه ده‌ها زلزله پایین 3 ریشتر در تهران به وقوع می‌پیوندد.

وی افزود: این عدم گزارش زلزله‌های پایین 3 ریشتر باعث شده است تا مردم تصور کنند بعد از مدت‌ها یک زلزله 3 ریشتر اتفاق افتاده است و این نهایتاً باعث نگرانی شهروندان در تهران می‌شود.

این استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی تصریح کرد: ما در تهران روی 5 گسل و 60 گسل فرعی و زیرشاخه‌های متعددی قرار داریم که نشان می‌دهد تهران روی پهنه بسیار خطرناکی مستقر است و این هر لحظه می‌تواند خطرآفرین باشد.

ناطقی الهی اضافه کرد: زلزله 3.6 ریشتری تهران نشان می‌دهد که فعالیت پهنه تهران بیشتر شده است و گسل‌هایی که تحرک آنها منجر به زلزله‌های روزانه 2 ریشتری در تهران می‌شد اکنون زلزله‌های با قدرت 3.6 ریشتر ایجاد می‌کنند و این می‌تواند یک هشدار بسیار جدی برای مسئولان شهر تهران باشد.

وی گفت: ما باید توجه داشته باشیم که تبعات بزرگ‌تر شدن این زلزله می‌تواند بسیار گسترده‌تر باشد و این گستردگی می‌تواند در ماه‌های آینده ما را با زلزله‌های 4 و یا 5 ریشتری نیز مواجه کند.

این استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی در مورد اینکه آیا زلزله تهران قابل پیش‌بینی است یا نه، تأکید کرد: مسأله تهران حتی از وضعیت پیش‌بینی نیز عبور کرده است، زیرا هر 158 سال یک زلزله بالای 7 ریشتر در این منطقه رخ داده و در شرایط فعلی از آخرین زمان وقوع آن نزدیک به 40 سال گذشته است.

ناطقی الهی ادامه داد: برای من که سال‌ها روی مسأله زلزله کار کرده‌ام هر لحظه زلزله بالای 7 ریشتر در تهران اتفاق بیفتد باعث تعجب من نخواهد شد، چون این امر برای من به عنوان یک پژوهشگر زلزله امری قابل پیش‌بینی است.

وی اظهار داشت: طبق یک بررسی انجام شده در صورت وقوع زلزله 7 ریشتری در تهران در چند ساعت نخست 1.5 میلیون نفر کشته و نزدیک به 4.5 میلیون نفر زخمی خواهیم داشت که به علت ابعاد گسترده حادثه و عدم امکان امدادرسانی به آنها، این تعداد نیز در چند روز بعدی کشته خواهند شد.

این استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی بیان کرد: این اتفاق تمامی زیرساخت‌های تهران را نابود خواهد کرد و باعث خواهد شد تا این شهر به صورت کامل خالی از سکنه شود.

صدور مجوز ساخت روی گسل ها!

کامبد امینی‌حسینی، زمین‌شناس و رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران با اشاره به اینکه 3 گسل اصلی در پیرامون شهر تهران وجود دارد که می‌تواند هنگام وقوع زلزله خطرآفرین باشد، تصریح کرد: گسل شمال تهران، گسل مشاء و گسل ری 3 گسل اصلی در این محدوده هستند که گسل شمال تهران را می‌توان به عنوان یکی از خطرآفرین‌ترین گسل‌ها در صورت وقوع حادثه ارزیابی کرد.

وی افزود: اگر گسل شمال تهران فعال شود می‌تواند زلزله‌ای به ابعاد حدودی 7 ریشتر ایجاد کند و این مسأله با توجه به تراکم جمعیت موجود در این نقطه از تهران به دلیل برج‌سازی‌ها و افزایش روند ساخت و ساز در سال‌های اخیر می‌تواند منجر به یک واقعه هولناک با خسارات جانی بالا شود.

این زمین‌شناس بیان داشت: زلزله احتمالی به دلیل حرکت گسل جنوب تهران بر خلاف تصور عموم مردم می‌تواند منجر به زلزله‌ای در ابعاد 6.5 ریشتر شود و این مسأله به دلایل فنی و زمین‌شناسی می‌تواند کم‌خطرتر از زلزله‌ای باشد که منشأ آن گسل شمال تهران است، اما با این همه خسارات همین واقعه احتمالی نیز می‌تواند بحرانی در ابعاد ملی و منطقه‌ای محسوب شود.

رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران با اشاره به اینکه کم‌خطرترین سناریو به دلیل دوری گسل آن از شهر تهران، سناریوی وقوع زلزله به علت حرکت گسل مشاء است، اضافه کرد: این گسل می‌تواند زلزله‌ای با شدت 7 و حتی بیشتر ایجاد کند و نقاطی در شرق و شمال‌شرقی تهران را دچار حادثه و بحران کند.

امینی‌حسینی با تأکید بر اینکه ابعاد هر سه سناریو به‌قدری گسترده است که باید به صورت جدی برای مدیریت هرگونه رخداد طبیعی کاملاً آماده بود، یادآور شد: هر کدام از این سناریوها در بهترین حالت می‌تواند منجر به تخریب ده‌ها هزار واحد مسکونی و کشته‌هایی تا صدها هزار نفر شود و این یک مسأله کاملاً جدی و قابل پیش‌بینی است.

وی با اشاره به اینکه میزان افراد زخمی و آسیب‌دیده در این مسأله بالاتر از یک میلیون نفر خواهد بود، ادامه داد: در این رابطه هم مردم و هم حاکمیت وظایفی بر عهده دارند که باید به آن عمل کنند، به طور مثال دولت‌ها باید وام‌های کم‌بهره با بازپرداخت درازمدت در اختیار مردم در شهر تهران قرار دهند تا بتوانند سازه‌های قدیمی و کم‌توان خود را ترمیم یا بازسازی کنند و این مسأله نیازمند بودجه کلان و مداخله دولت و مجلس و حتی قوه قضائیه است، زیرا مردم به‌تنهایی توانایی مقابله با مسأله‌ای با این ابعاد را ندارند.

این زمین‌شناس عنوان کرد: متأسفانه برخی از جریانات در دستگاه‌های اجرایی و در شهرداری همچنان به ساخت و سازها در شمال تهران دامن می‌زنند و این مسأله در کنار بلندمرتبه‌سازی در شمال این شهر، اولین نقطه‌ای خواهد بود که در صورت وقوع زلزله از آن آسیب خواهیم دید.

برای روز احتمالی زلزله تهران چه باید کرد؟!

رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران گفت: ما نباید منتظر بمانیم و تنها زمانی که زلزله‌ای در کشورهای اطراف رخ داد و صحنه‌های وحشتناک آن را مشاهده کردیم به فکر اطلاع‌رسانی در این زمینه بیفتیم بلکه رسانه‌ها و مردم باید دائم از آن صحبت کنند و این را به یک مطالبه عمومی تبدیل کنند.

وی افزود: ما می‌توانیم با ایجاد گروه‌های داوطلب مردمی در مناطق مختلف شهر تهران و آموزش آنها برای روزهای بحرانی، تبعات و ابعاد خسارت‌های احتمالی را در آینده کاهش دهیم و در این خصوص لازم است حتماً با مؤسسات مردم‌نهاد تعامل بیشتری انجام گیرد.