توسعه مکانیزاسیون راهی برای گذر از کشاورزی سنتی به مدرن

با توجه به رشد جمعیت جهان، کاهش عرصه های کشاورزی ناشی از توسعه روستاها و شهرک سازی و محدود بودن زمین های زراعی قابل کشت، شاهد گرایش روز افزون به کشاورزی دقیق و مدرن هستیم چراکه با کشاورزی سنتی، امکان دستیابی به خودکفایی و پاسخگویی به نیاز کشور وجود ندارد.

بنابر آمار اعلامی 75 تا 80 درصد کشاورزی کشور سنتی و معیشتی و مابقی نیمه مدرن است که برای تغییر رویه به سمت کشاورزی مدرن راهی جز توسعه مکانیزاسیون و ادوات کشاورزی در بخش وجود ندارد تا با افزایش بهره وری در واحد سطح و کاهش هدررفت آب، این مهم محقق شود.

توسعه مکانیزاسیون در مزارع و باغ ها منجر به بهبود کمی و کیفی حوزه تولید، اثربخشی مناسب در حوزه آب و خاک همراه با کاهش هزینه های تولید شده است، بنابراین کشورها با فاصله گرفتن از کشاورزی سنتی و رفتن به سمت کشاورزی مدرن بدنبال افزایش عملکرد و ارتقای امنیت غذایی هستند.

ناگفته نماند خرد بودن اراضی کشاورزی از دیگر چالش های توسعه مکانیزاسیون به شمار می رود چراکه یکپارچه سازی اراضی در ارتقای افزایش بهره وری و تولید تاثیر بسزایی دارد.

در همین ارتباط محمدعلی نیکبخت وزیر جهاد کشاورزی می گوید: یکپارچه‌سازی اراضی عاملی در افزایش تولید است، از این رو باید از قطعه قطعه شدن زمین‌های کشاورزی جلوگیری شود چرا که قطعات کوچک اراضی از کارایی و مانور کمتری برای تولید برخوردارند.

نیکبخت گفت: در فرآیند سنددار شدن اراضی کشاورزی همکاری موثری با سازمان ثبت اسناد و اراضی کشور صورت گرفته و در جلسات متعدد به نقطه نظرات مشترکی دست یافته‌ایم به طوری که با درج عنوان کاربری کشاورزی و ثبت و ضبط آن در اسناد مالکیتی، امکان تغییر کاربری به صفر میل خواهد کرد.

وزیر جهاد کشاورزی گفت: چهل سال پیش جمعیت کشور 30 میلیون نفر بود که اکنون به 85 میلیون نفر رسیده است و احتمالا پس از 40 سال دیگر بالغ بر 150 میلیون نفر خواهد شد و ما باید تدارک غذای این تعداد جمعیت را با منابع پایه غیرقابل افزایش تامین کنیم پس حفظ زمین و کاربری آن اولویت وزارت جهادکشاورزی است

نیاز سالانه تراکتور 52 هزار دستگاه است

آقای کریم ذوالفقاری رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی گفت: امسال بنابر نیاز استان ها 52 هزار دستگاه تراکتور نیاز داریم، درحالیکه کارخانه تراکتورسازی به رغم رشد 2 برابری تولید در سال های اخیر تنها 50 درصد این میزان را جوابگوست.

به گفته او، طی سال های اخیر، تراکتورسازی 10 هزار دستگاه تولید داشت که خوشبختانه در شرایط کنونی سالانه به 20 تا 25 هزار دستگاه تراکتور رسیده است که بخشی از آن صادر می شود.

ذوالفقاری با بیان اینکه مکانیزاسیون کشاورزی تنها تراکتور نیست، افزود: تراکتور یک وسیله کشنده اسب بخار و تامین کننده انرژی است و به عبارتی دنباله بندها و ادوات پشت تراکتور بسته می شود و همواره تراکتور در حوزه زراعی، باغبانی، زنبورداری و دامداری به عنوان تامین کننده انرژی کارایی دارد.

رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی ادامه داد: در شرایط کنونی واردات راهکار دیگر تامین تراکتور مورد نیاز است، مشابه آن چه درخودروهای سواری اتفاق افتاد. دیدگاه بنده آن است که در کوتاه مدت راهی جز واردات وجود ندارد و همان طور که وزارت صمت در بحث خودروهای سبک به این فضا ورود کرد، باید در خصوص تراکتور هم اجرا کند. اما تراکتورسازی ایران باید ورود فناوری، تکنولوژی و مهندسی معکوس داشته باشد و همواره با ارتقای تکنولوژی، تیراژ تولید را افزایش دهد.

او افزایش تیراژ تولید در شرکت تراکتورسازی را راه دیگر تامین تراکتور مورد نیاز اعلام کرد و افزود: روش بعدی آن است که شرکت های تراکتورسازی کوچک بخش خصوصی که 2 تا 3 درصد در تولید بیشتر سهم ندارند، تقویت شوند.

ذوالفقاری با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی باید حمایت‌های لازم از کشاورز را برای خرید ماشین‌آلات مورد نیاز داشته باشد، گفت: وزارت صمت نیز باید حمایت‌های لازم از تراکتورسازی را داشته باشد تا تولیدات این بخش به سالانه 50 هزار ماشین با کیفیت بالا برسد.

او با بیان اینکه مشکل خاصی در زمینه دنباله بندها نداریم، گفت: بخش قابل توجهی از تولیدات شرکت‌های داخلی به کشورهای سوریه، عراق، افغانستان، پاکستان و حتی کشورهای آفریقایی صادر می‌شود.

رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی با بیان اینکه حداکثر عمر کمباین‌ها 10 سال است، گفت: این امر باعث شده کمباین‌های کهنه را کشاورز به هر طریق استفاده کند در حالی که بعضی کمباین‌ها بیش از 20 سال عمر دارند که باعث افزایش ریزش و افت غلات و خسارت به سیستم می‌شود.

با وجود آنکه تقویت مکانیزاسیون بدون شک در ارتقای کمی و کیفی بخش تولید و افزایش درآمدبهره برداران تاثیر بسزایی دارد، از این رو انتظار می رود که دولت با پرداخت تسهیلات کم بهره و بازپرداخت طولانی مدت در توسعه این مسیر گام بردارد.

 80 درصد کشاورزی کشور سنتی است

آقای قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: انحصاری بودن توزیع تراکتور از جمله مشکلات پیش روی کشاورزان است چراکه ظرفیت تولید تراکتور با میزان تقاضا همخوانی ندارد.

به گفته او، با انحصاری بودن توزیع تراکتور، کشاورز ناگریز به استفاده از تراکتورهای فرسوده در بخش کشاورزی است که برای رفع این چالش حمایت های دولت در بخش تسهیلات با نرخ سود مناسب و بازپرداخت طولانی مدت باید صورت گیرد، در غیراین صورت توسعه مکانیزاسیون اتفاق نمی افتد.

پیشه ور ادامه داد: هم اکنون متوسط قیمت تراکتور 600 میلیون تا یک میلیارد تومان است که کشاورز توان خرید تراکتور به این میزان را ندارد، لذا از حداقل امکانات سنتی برای تولید باید استفاده کند.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی افزود: با توجه به شرایط اقلیمی، کشاورزان در دیم زارها طی یک روز ناگریز به کشت هزار هکتار به سبب شرایط بارندگی هستند که لازمه این کار آن است که مکانیزاسیون به گونه ای باشد که از شرایط جوی حداکثر استفاده را داشته باشیم.

او با بیان اینکه 75 تا 80 درصد کشاورزی ما سنتی و معیشتی است، گفت: اتحادیه صنفی خدمات مکانیزاسیون همانند اتحادیه تاکسیرانی و کامیون داران باید ایجاد شود و به کشاورزان خدمات ارائه دهد چراکه کشاورزی که تنها 2.5 هکتار زمین دارد، نیازی نیست که یک تراکتور یا سایر ادوات کشاورزی را بخرد.

خروج از کشاورزی سنتی به سمت معیشتی راهی برای افزایش بهره وری

آقای علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: اگر خواستار کشاورزی پیشرو، کارآمد، مستمر و پایدار هستیم، تمامی جوانب باید در نظر گرفته شود که یکی از مولفه ها نیروی انسانی کارآمد است که در جوامع کشاورزی باید استفاده کنیم.

او با تاکید بر این موضوع که آموزش بهره برداران باید در دستور کار قرار گیرد، افزود: آموزش بهره برداران، استفاده از منابع پایه، استفاده از ماشین آلات و تکنولوژی های روز در بهره وری بخش کشاورزی اثر گذار است.

ایمانی ادامه داد: ابتدا معایب و مزیت های بخش کشاورزی باید هدفگذاری شود و همواره در راستای کشاورزی مدرن در صدد رفع چالش ها برآییم.

مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه کشاورزی دقیق و مدرن تنها داشتن تراکتور نیست، افزود: داشتن بسته ابزارآلات هر کدام در تولید نقش اساسی دارد. از این رو نیاز است که طی یک برنامه مدون 5 تا 10 ساله همزمان با توسعه کشاورزی دنیا، چالش ها را رفع کنیم.

او ادامه داد: با توجه به قرار گرفتن کشور در منطقه خشک و نیمه خشک و کاهش منابع آبی نسبت به دنیا و کاهش سطوح ناشی از توسعه روستاها، جاده سازی و شهرک سازی نیاز است که با تغییر در کشاورزی سنتی و معیشتی و حرکت به سمت کشاورزی صنعتی و دقیق، بهره وری در بخش کشاورزی افزایش یابد.

مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه تراکتور و ادوات کشاورزی با درآمد کشاورزان همخوانی ندارد، گفت: کشاورزی که 10 هکتار زمین دارد، برای خرید تراکتور و ادوات باید 3 میلیارد تومان هزینه کند که توان پرداخت این رقم را ندارد و از طرفی دریافت تسهیلات با سودهای بالا توجیه اقتصادی ندارد؛ بنابراین توسعه کشاورزی مدرن و پیشرفته نیازمند حمایت همه جانبه دولت است.

با توجه به اهمیت خودکفایی محصولات اساسی و شرایط اقلیمی کشور راهی جز افزایش بهره وری در واحد سطح به منظور دستیابی به بهره وری حداکثری وجود ندارد که این امر با کشاورزی معیشتی و سنتی محقق نمی شود، از این رو لازم است که با اعمال حمایت همه جانبه دولت توسعه مکانیزاسیون محقق شود تا شاهد افزایش بهره وری تولید باشیم.