تولید انرژی برق آبی ترکیه با بهای حقابه ایران

سدسازی‌های ترکیه بر رودخانه‌هایی که در تامین حقابه ایران تاثیرگذار هستند، مورد مناقشه بین کشور ما ترکیه بوده است. ترکیه علاوه بر سد‌هایی که تاکنون ساخته است 10 پروژه ابرآبی دیگر را نیز در دستور کار دارد.

سد آتاتورک که 75 درصد آب فرات را ذخیره می‌کند با ظرفیت 50 میلیاردمترمکعب، معادل 650 سد ایران و معادل نیمی از ظرفیت تمام آب‌های ایران است؛ سد ایلیسو با بیش از 10 میلیارد متر مکعب نیز مانع ورود 56 درصد آب دجله و متروکه کردن میلیون‌ها هکتار از اراضی کشاورزی عراق و سوریه می‌شود.

نادری، فعال محیط زیست در این باره گفت: بر اساس تفاهم نامه امضا شده بین کشور‌های همسایه که با رودخانه ارس هم مرز هستند، حقابه و سهم هر کشور مشخص شده که 50 درصد از آن سهم ایران و 50 درصد دیگر سهم دیگران است؛ اما ما هنوز از سهم خود به طور کامل استفاده نکردیم و بر اساس شیوه نامه‌ها این حق ایران است که هر طور که بخواهد از سهم خود استفاده کند. آنچه مهم است این است که از این حقابه در کجا، چگونه و با چه مکانیزم و هزینه‌ای استفاده شود.

او افزود: ایران به دنبال این نیست که از سهم دیگران استفاده کند و شاخص‌هایی وجود دارد که میزان استفاده از آب رودخانه ارس را برای کشور‌های همسایه مشخص می‌کند و کاملا قابل کنترل است لذا هیچ کس به دنبال استفاده از سهم دیگری نیست.

این فعال محیط زیست گفت: در سال‌های اخیر کشور ترکیه اقدام به احداث سد‌های متعدد بر رودخانه‌های مرزی بدون رعایت حقابه کشور‌های همسایه از جمله ایران، عراق و سوریه کرده که این امر اثرات مخربی بر محیط زیست، کشاورزی و حتی معیشت مردم این کشور‌ها دارد.

داپ، ابر پروژه تهدید کننده ایران

نادری ادامه داد: داپ ابر پروژه‌ای دیگر از مجموع پروژه‌های سدسازی ترکیه است که نام آن اصلا در سطح رسانه‌ها مطرح نشده است. این پروژه کاملا چراغ خاموش و محرمانه پیش می‌رود؛ پروژه‌ای که به دلیل اثرگذاری مستقیم برآورد روخانه ارس، حیات شمال غرب ایران را به‌طور جدی تهدید می‌کند.

او گفت: این پروژه برخلاف پروژه گاپ به دلیل تبعات منفی و به خصوص تبلیغاتی که علیه ترک‌ها داشت، کاملا محرمانه پیش می‌رود تا ترک‌ها درگیر فضای منفی رسانه‌ای علیه خود نشوند؛ عمق فاجعه وقتی بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم پروژه گاپ با همه مشکلات برای ایران، پروژه‌ای بود که سدهایش برق‌آبی بودند و آب ذخیره شده پشت این سد‌ها به مصرف نمی‌رسید بلکه برای تامین برق رهاسازی می‌شد.

این کارشناس گفت: اما در پروژه داپ که بر روی ارس ساخته می‌شود هدف توسعه کشاورزی و مصرف آب است و در چنین شرایطی باید که همه دستگاه‌های مسئول اجرایی و تقنینی علیه بلندپروازی‌های ترکیه واکنش مناسبی داشته باشند.

او ادامه داد: برای نمونه سد کاراکورت بر روی رودخانه مرزی ارس چهار برابر سد کرخه است و نزدیک به 60 الی 70 درصد ورودی رودخانه ارس را کاهش می‌دهد.

به گفته نادری، پروژه‌های سدسازی غیرقانونی و بدون توجه به معاهدات بین‌المللی ترکیه در آینده باعث کاهش شدید ذخیره آب سد‌های ارس، خدا آفرین و قیز قلعه سی شده و در نتیجه دشت‌های وسیع و حاصلخیز در استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل نظیر پارس‌آباد، مغان و دشت اردبیل با کمبود شدید منابع آب مواجه خواهند شد. همچنین امنیت غذایی، محیط زیست و به‌طور کل اکوسیستم حوضه رودخانه ارس دچار صدمه خواهد شد.

پیش‌تر رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس گفته بود 15 کشور همسایه داریم و در زمینه انتقال آب و حقابه با برخی از آن‌ها با چالش‌هایی مواجه هستیم. کشور ترکیه در حال احداث سد‌هایی آن هم بدون نگاه به آینده بوده و حقابه کشور‌هایی مانند عراق، سوریه و ایران را مورد توجه قرار نداده است.

پیش‌تر وزیر امور خارجه کشورمان نیز اعلام کرده بود حتی از یک قطره از سهم ملت ایران از حق‌آبه‌های تاریخی و مرزی نخواهیم گذشت.