جشنواره فجر به اصغر یوسفی‌نژاد مدیون است

مهسا بهادری: شاید نه نخل طلای کن را در دست گرفته باشد، نه روی فرش قرمز اسکار عکس انداخته باشد، اما به راحتی می‌توانست تک‌تک فیلم‌هایی که در آن موقعیت قرار دارند را نقد کند. اصغر یوسفی‌نژاد، تهیه‌کننده، کارگردانی، نویسنده و منتقد سینما که روز شنبه 12 شهریور بر اثر خونریزی مغزی به بیمارستان منتقل شد و امروز دوشنبه 22 شهریور دارفانی را وداع گفت.

جلیل اکبری صحت یکی از دوستان نزدیک این کارگردان درباره شخصیت این هنرمند و فعالیتش نکاتی را بیان می‌کند که در ادامه می‌خوانید:

تعریفی حرفه‌ای از سینما

برخی از آدم‌ها سینما را فقط یک صحنه برای نمایش بازیگران و روایت قصه می‌دانند، عده‌ای دیگر آن را محلی برای کسب درآمد؛ اما تعداد محدودی برای گفتن حرف‌های بسیار مهم از سینما استفاده می‌کنند.

اصغر یوسفی‌نژاد کارگردان و نویسنده «باران رویاها را نمی‌شوید»، «ائو» و «عروسک» در تمام آثاری که ساخته تمام تلاشش را کرده تا درباره زندگی و مفهوم انسانیت صحبت کند، تهیه کننده «ائو» و «عروسک» درباره این موضوع گفت: «برای او، سینما، فقط ساختن تصاویر متحرک یا صرفا سرهم کردن یک قصه نبود. او دوست داشت یک سه‌گانه بسازد. «ائو» درباره مرگ و «عروسک» درباره عروسی را ساخت و می‌خواست سومین فیلم را درباره تولد بسازد. آخرین مکالمه ما هم درباره همین فیلم بود که آیا شرایط فراهم می‌شود تا این فیلم را بسازیم یا خیر. چیزی که در فیلم‌های اصغر وجود داشت نشان می‌داد که انسانی بسیار منطقی و دلسوز است و در پس این تصاویر سینمایی که خلق می‌کند، دغدغه انسانی دارد.»

ممیزی و دینِ جشنواره فیلم فجر

حواشی چهلمین جشنواره فیلم فجر، پیش از شروع این رویداد آغاز شد؛ از فیلم‌هایی مانند «تفریق»، «پیر پسر» و «برادران لیلا» که انتظار می‌رفت برای حضور در جشنواره اقدام کنند و نکردند، تا فیلمی مانند «عروسک» به کارگردان اصغر یوسفی‌نژاد و تهیه‌کنندگی جلیل اکبری صحت (که پیش‌تر با نام اشتباه «قولچاق» معرفی شده بود) که به جشنواره راه پیدا نکرد.

بهروز افخمی که یکی از اعضای هیات انتخاب چهلمین جشنواره فیلم فجر است، درباره دلیل عدم راهیابی «عروسک» به مهم ترین رویداد سینمایی کشور گفت: «به ما گفتند این فیلم برای حضور در جشنواره پروانه نمایش نمی‌گیرد، چون دست روی حساسیت‌ها گذاشته و از نظر امنیتی، شاید خطرساز شود. نمی‌توان گفت که این اثر رویکرد سیاسی دارد، اما به هر حال این فیلم برای پخش شدن در جشنواره پروانه نمایش نگرفت؛ اما برای اکران در سینما، پروانه نمایش خواهد گرفت.»

خود جلیل اکبری صحت، تهیه کننده این فیلم ضمن اینکه باور دارد جشنواره فیلم فجر مدیون اصغر یوسفی‌نژاد است درباره سیاسی بودن این فیلم گفت: «آن نگاه‌های سیاسی که درباره «عروسک» می‌گویند واقعا درست نیست، چون این فیلم را با زاویه دید سیاسی و نگاه غیر سینمایی نگاه کردند. به همین دلیل برای اینکه تاثیر تلخ اتفاق «عروسک» را کم کنیم درباره فیلم بعدی صحبت می‌کردیم در حالی که فیلم دوم همچنان درگیر ممیزی بود اما همیشه با یک اشتیاق درباره آینده صحبت می‌کرد. اشتیاق با امید تفاوت دارد، شاید آدم کم امیدی بود اما همیشه برای آینده اشتیاق داشت.»

او درباره اینکه آیا قصد دارد که سه‌گانه مرحوم یوسفی‌نژاد را تکمیل کند توضیح داد: «به هیچ عنوان امکان ندارد سراغش بروم، چون سه‌گانه اصغر بود و می‌خواست حرف‌های خودش را در آن بزند. ایده‌های او کاملا متفاوت بود و کسی نمی‌تواند آن ایده‌ها را اجرایی کند. اصغر مرگ و عروسی را ساخت اما به تولد نرسید. در «عروسک» و «ائو» بخشی از زبان ترکی در این فیلم متبلور شده که هیچ کس به جز این کارگردان توانایی انجام چنین کاری را نداشت.»

بیشتر بخوایند:

اصغر یوسفی نژاد فیلمساز تبریزی درگذشت

جشنواره فجر، با نپذیرفتن فیلم «عروسک»، ضرر کرد

عارضه مغزی برنده جایزه جهانی جشنواره فجر / اصغر یوسفی نژاد به کما رفت

انسانیت برهرچیز اولویت دارد

اینکه یک انسان هم هنرمند توانمندی باشد و هم شخصیت محبوبی داشته باشد و هم انسانیت را فهمیده باشد، ویژگی‌ای است که به راحتی در هرفردی نمی‌توان پیدا کرد؛ اما اصغر یوسفی‌نژاد هر سه گزینه را داشت. فردی که انسانیت اولویتش بود و فرهنگ را چیزی جدا از آن نمی‌دید.

بزرگ‌ترین ویژگی شخصیتی این هنرمند از نظر دوستش انسانیت است، او در این‌باره گفت: «اصغر پیش از آن که یک فیلمساز باشد، یک انسان بزرگ و وارسته بود، یک نویسنده و منتقد خیلی مسلط و خوب سینما بود و تمام سال‌های عمرش را با سینما گذراند، نقدهای بسیار خوب، کتاب‌شناسی سینما را داشت که حتی ممکن است خیلی از افراد این را ندانند. ما در گذر ایام و به واسطه فعالیت در حوزه مطبوعات و سینما باهم سلام و احوالپرسی داشتیم اما ماجرای رفاقت ما زمان ساخت فیلم «ائو» بیشتر شد و به شناخت بیشتری از هم رسیدیم، آن چیزی که من از اصغر شناختم و درک کردم، اولویت انسانیت بر هرچیز دیگری بود و به صراحت می‌گویم جامعه هنری ایران یکی از بهترین متفکران هنری خود را از دست داد.»

هنرمندی که اشتیاق به زندگی در او موج می‌زد هرچند انسان چندان امیدواری نبود، اکبری صحت درباره آخرین اشتیاق این کارگردان برای ساخت فیلم سینمایی گفت: «همیشه همه حرف‌ها را باهم هماهنگ می‌کردیم، حتی مصاحبه‌هایمان را هم باهم چک می‌کردیم. دقیقا همان روزی که این اتفاق افتاد من در حیاط وزارت ارشاد ایستاده بودم و با او تماس گرفتم و اتفاقات را هماهنگ کردم، گفتم من می‌روم بالا و ممکن است هر اتفاقی بیفتد و گفت این فصل را با هم عبور می‌کنیم و این فیلم را می‌سازیم، نمی‌دانم آن اطمینان را از کجا داشت، اما دو ساعت بعد خبردار شدم که این اتفاق افتاده است. در تمام حرف‌هایش اشتیاق به زندگی و تلاش برای ادامه دادن وجود داشت. من تمام زندگی‌ام تلاش کردم آدم امیدواری باشم اما امروز ناامیدانه‌ترین روز زندگی من بود.»

اما همین هنرمند را افراد زیادی نمی‌شناختند، کسی که نگاهی متفاوت به زندگی و سینما داشت، اما اکبری صحت درباره اینکه چرا این اتفاق رخ داده گفت: «فکر می‌کنم مناسبات غلط، خود بزرگ‌بینی‌، ممیزی‌ها و سیستم غلط در سینما، منجر به بروز چنین اتفاقی شده است. شاید هیچ یک از افرادی که در بروز این واقعه موثر بودند نپذیرند که ممکن است در اتفاقی که برای اصغر یوسفی‌نژاد رخ داد دخیل باشند اما واقعا هرکس که رسید در این جام بلا یک سنگی انداخت. من حتی فکرش را هم نمی‌کردم که روح لطیف او نمی‌تواند این فشارها را تحمل کند.»

55245