جشنواره کازان از آغاز تا امروز / ترویج مهربانی و ارزش‌های اخلاقی

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، محمدامین شکاری گفت: جشنواره بین‌المللی سینمای مسلمان کازان یا به طور اختصاری (KIFMC) اولین بار در سال 2005 با نام جشنواره بین‌المللی منبر طلایی سینمای مسلمانان بنیان گذاشته شد. این رویداد که هرساله در اوایل ماه سپتامبر در شهر کازان، پایتخت یکی از جمهوری‌های کشور روسیه یعنی تاتارستان برگزار می‌شود، ویترینی برای سینمای مربوط به جهان اسلام و مسلمان به شمار می‌آید. البته جالب است بدانیم این رویداد که امروزه با شهر کازان شناخته می‌شود در ابتدا قرار بود به صورت سیار در مناطق مسلمان نشین روسیه و همینطور سایر کشور‌های جهان اسلام برگزار شود و شهر کازان تنها به عنوان نقطه شروع این فستیوال انتخاب شده بود. شکل گیری جشنواره بین المللی منبر طلایی سینمای مسلمانان توسط شورای نظارت مفتیان روسیه، مرکز فرهنگ اسلامی روسیه و وزارت فرهنگ تاتارستان شکل گرفت. اولین دوره جشنواره بین المللی منبر طلایی، در شهر کازان در بین روز‌های 5 تا 11 سپتامبر 2005 برگزار شد. در این دوره بیش از 75 فیلم از 18 کشور به نمایش درآمد. این دوره مصادف با هزارمین سالگرد تاسیس شهر کازان بود و به همین دلیل جشنی به این مناسبت برگزار شد. از کشور‌های شرکت کننده در این دوره می‌توان به ایران، ترکیه، کشور‌های آسیای مرکزی، روسیه، برخی از کشور‌های جهان عرب، کانادا و ایالات متحده اشاره کرد. ریاست هیات داوران اولین دوره فستیوال را نیز رستم ابراهیم‌بیگف نمایشنامه نویس و فیلمساز شوروی اهل کشور آذربایجان برعهده داشت. دومین و سومین دوره سال 2006 دومین دوره جشنواره با شعار «تحمل مذهبی و نزاکت سیاسی» در شهر کازان برگزار شد. در این دوره تعداد فیلم‌ها به 175 فیلم و تعداد کشور‌ها به 25 تا افزایش پیدا کرد. روند مطرح شدن جشنواره در سال‌های بعد همچنان صعودی بود در سومین دوره فستیوال که در سال 2007 برگزار شد، کاترین دونو بازیگر نامدار سینمای فرانسه در دهه‌های 60 و 70 میلادی مهمان افتخاری این جشنواره نوپا بود. تغییر نام جشنواره سال 2010 ششمین دوره فستیوال را می‌توان اولین نقطه عطف جشنواره در نظر گرفت. پس از اختلاف نظر بین مدیران جشنواره مستقر در شهر مسکو و برگزارکنندگان جشنواره در شهرِ کازان، نام رویداد تغییر پیدا کرد. از سال 2010 جشنواره بین‌المللی منبر طلایی سینمای مسلمانان به جشنواره بین‌المللی سینمای مسلمان کازان یا به صورت اختصاری جشنواره فیلم کازان تغییر نام پیدا کرد. این تصمیم به پشتیبانی رییس جمهور جمهوری تاتارستان، وزیر فرهنگ جمهوری تاتارستان و مفتی بزرگ تاتارستان اتخاذ شد. شعار و هدف جشنواره شعار کلی جشنواره فیلم کازان که منعکس کننده هدف اصلی این جشنواره است این است که «از طریق گفت‌وگوی میان فرهنگ‌ها به فرهنگِ گفتگو دست پیدا کنیم.» زودی مامیرگوف، مدیر این جشنواره زمانی درباره دستورالعمل‌های انتخاب فیلم‌ها و معیار انتخاب فیلم‌ها نیز گفته بود: «فیلم‌های این جشنواره نباید حاوی خشونت و همینطور عرفان باشند، فیلم‌های این رویداد نباید بین مردم خصومت و دشمنی ایجاد کنند، فیلم‌ها باید از ارزش‌های انسانی دفاع کنند و به نزدیک شدن انسان‌ها به یکدیگر کمک کنند». این مدیر ضمنا تصریح کرد که این جشنواره در تلاش است تا با کلیشه‌های منفی نسبت به مسلمانان مقابله کند و هدف فستیوال را «ترویج ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی جمعی و همینطور شکل‌دهی یک نگاه واقع گرایانه نسبت به مسلمانان و اسلام در روسیه و همچنین در سطح بین الملل» خواند. از دیگر اهداف جشنواره می‌توان به این موارد اشاره کرد: تبادل تجربه بین هنرمندان اهل روسیه با کشور‌های مستقلِ مشترک المنافع و همینطور دیگر کشور‌های جهان، معرفی دستاورد‌های سینماگرانی که در زمینه ترویج ارزش‌های معنوی و فرهنگی فیلم می‌سازند. معرفی بهترین فیلم‌ها با محوریت مهربانی، صلح و انصاف آن هم بدون توجه به مذهب سازنده فیلم. چه کشور‌هایی به این جشنواره می‌آیند؟ طی این نزدیک به دو دهه نمایندگانی از کشور‌های مختلف دنیا از روسیه، ایران، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، یونان، ترکیه، امارات متحده عربی، سنگاپور، تاجیکستان، هند، استونی، ازبکستان، آذربایجان و مصر گرفته تا عراق، گرجستان، ارمنستان، لتونی، بلاروس، فرانسه، استرالیا، ایالات متحده آمریکا، کانادا، برزیل، فلسطین و سوریه در جشنواره حضور داشته‌اند. کمیته داوران جشنواره را چه کسانی تشکیل می‌دهند؟ بنا به اعلام مسئولان فستیوال، کمیته انتخاب فیلم‌ها و اعضای هیات داوران توسط کارگردانان، فیلمبرداران و کارشناسان شناخته شده سینما از سراسر جهان انجام می‌گیرد. روند توسعه جشنواره بنا به اعلام وبسایت جشنواره، جامعه جهانی و کشور‌های مختلف دنیا علاقه فزاینده‌ای به حضور در فستیوال فیلم کازان ابراز داشته‌اند به طوری که سال به سال، تعداد شرکت کنندگان و فیلم‌های ارسالی در این جشنواره سیری صعودی داشته است. همانطور که اشاره شد در اولین دوره جشنواره نزدیک به 70 فیلم از 18 کشور به این فستیوال ارسال شد درحالی که این عدد در نوزدهمین دوره فستیوال به 700 فیلم از 44 کشور دنیا رسید. ضمنا باید اشاره کرد که در پنج سال گذشته، 18 قرارداد همکاری بین جشنواره فیلم کازان با جشنواره‌های بین‌المللی دیگر امضا شده است که این امر بیانگر جایگاه ویژه این فستیوال در سطح بین الملل است. از جمله این جشنواره‌ها می‌توان به جشنواره فیلم مستند کشورمان ایران اشاره کرد که نامش در کنار فستیوال‌هایی از ایتالیا، قزاقستان، مصر، نپال، ابوظبی، تونس و... دیده می‌شود. چهره‌ها در فستیوال طی این نزدیک به دو دهه مهمانان افتخاری بسیاری پا به جشنواره فیلم کازان نهاده‌اند که همانطور که در بالا اشاره شد مشهورترین آنها را می‌توان کاترین دنو بازیگر فرانسوی نامید با این حال چهره‌های برجسته دیگری نیز پا به کازان نهاده‌اند که از جمله آنها می‌توان به آدرین برودی بازیگر برنده جایزه اسکار، ایزابل آجانی هنرپیشه مطرح و صاحب سبک فرانسوی، امیر کوستوریتسا کارگردان صرب برنده نخل طلایی جشنواره کن، نیکیتا میخالکوف فیلمساز برنده جایزه اسکار اهل کشور روسیه اشاره کرد. جوایز جشنواره جوایز این جشنواره در بخش‌های مختلف اهدا و با نام منبر طلایی شناخته می‌شود. در این جشنواره همین‌طور به نفرات دوم و سوم جوایزی تحت عنوان منبر نقره‌ای و منبر برنزی اعطا می‌شود. در این فستیوال همچنین یک جایزه از سوی رییس جمهور و یک جایزه از سوی وزارت فرهنگ روسیه و تاتارستان به برگزیدگان اعطا می‌شود. در آخرین دوره جشنواره یعنی نوزدهمین دوره، رقم دریافتی نفر برگزیده فستیوال در بخش پروژه‌های بین‌الملل جایزه‌ای به ارزش 500 هزار روبل بوده است. دوره بیستم جشنواره در بیستمین دوره جشنواره در سال 2024 به مانند سال‌های گذشته سینماگر‌های ایرانی نقش پررنگی دارند، امسال چندین سینماگر ایرانی از جمله زهره زمانی، رامک امین کاظمی، نسیم سهیلی، علیرضا صمدی، احمد بهرامی، بابک خواجه‌پاشا، داریوش نجفی گل، هوشنگ گلمکانی و عباس عسکری با فیلم‌های کوتاه و بلند خود در این فستیوال حضور دارند. رویداد امسال از روز 6 سپتامبر (16 شهریور) آغاز و تا 11 سپتامبر (21 شهریور) ادامه دارد.