جمشیدوند: از 52 هزار تراکتور 40 هزار دستگاه را تراکتورسازی تولید می‌کند / کریمی: 55 درصد کل تراکتور‌ها بالای 13 سال ساخت هستند

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در سلسله جلسات هم‌نورد که با هدف گفت‌وگوی تخصصی پیرامون حل مسائل اساسی کشور به همت اندیشکده موج برگزار می‌شود، موضوع بررسی شبکه تولید و توزیع کود و تأثیر آن در بهره‌وری گندم مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این جلسه هفته دوم آذرماه در محل خانه اندیشه‌ورزان و با حضور ابوذر جمشیدوند، مدیرکل دفتر ماشین آلات کشاورزی ساختمانی و معدنی وزارت صمت، کریم ذوالفقاری، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، حمیدرضا نامی، رئیس هیئت مدیره انجمن تولید کنندگان ماشین آلات کشاورزی (اتماک)، محمدجواد مختاری، فعال مردمی در حوزه کشاورزی و بهره‌وری برگزار شد.

آیا تراکتورهای موجود پاسخگوی نیاز کشور در بهره وری محصولات کشاورزی است؟

کریم ذوالفقاری، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی در ویژه برنامه هم‌نورد هفتم گفت: من یک مقدمه و یک موخره نسبت به این سوال مطرح کنم و آن این است که ما با این که هر کشاورز ولو با یک هکتار زمین نیز یک تراکتور داشته باشد؛ اصلا موافق نیستیم و این بر اساس بهره وری نیست مضاف بر اینکه منطقی هم نیست.

وی افزود: میانگین کارکرد یک دستگاه تراکتور، در سال حدود بازه 800 تا 1200 ساعت در نظر گرفته شده. قطعا ساعت کارکرد کلیه 620 هزار دستگاه تراکتوری که در کشور داریم؛ این عدد نیست. دلیل این موضوع چند عامل است یکی از عوامل آن اجتماعی است؛ و یک عامل دیگر فرسودگیست. ما اگر سن یا سال ساخت تراکتور‌هایی که در اختیار داریم زیر 10 سال بود انتظار 1000 ساعت کار در سال از آن می‌رفت. وقتی که ما حدود 55 درصد کل تراکتور‌هایی که داریم بالای 13 سال ساخت هستند و بخش عمده‌ای از تراکتور‌هایی که داریم بالای 20 سال ساخت هستند دیگر توان 1000 ساعت کار را نمی‌توان از آن داشت.

رفع چالش‌های مکانیزاسیون با جایگزینی ماشین آلات کشاورزی فرسوده

وی ادامه داد: نکته‌ی دوم که خیلی کم به آن توجه می‌شود ما ساختار کشاورزی و روستایی کشورمان با دنیا متفاوت است. کشاورزی ما و اراضی کشاورزان قطعه قطعه و خرد است و عوامل متعددی داریم که یکی از آن قانون ارث است. عرض من این است تراکتور با زندگی اجتماعی کشاورز و روستایی عجین شده است. کریمی گفت: 10 الی 15 سال پیش در روستا بخش عمده‌ای از کار‌های کشاورز توسط چهارپایان انجام میشد. اما امروزه در روستا، بخش عمده‌ای از کار‌های یک روستایی توسط تراکتور انجام میشود؛ و روستایی زندگی در روستا را بدون داشتن تراکتور شخصی تقریبا یک زندگی پر صعوبت می‌داند.

وی افزود: در حال حاضر نیاز تراکتوری کشور، علی الرغم مخالفت‌ها و موافقت‌ها طبق اعلام کتبی بنده به آقای جمشیدوند، این است که بازار به سمت تعادل پیش رود. از حدود 25 هزار دستگاهی که در سال تولید می‌شود که بخشی از آن صادر می‌شود که من همیشه با این صادرات مخالف بودم الان هم عرض می‌کنم که در حالی که ما ضعف عرضه داریم نباید تراکتور صادر کنیم. ضمن اینکه در تعدادی از مدل‌ها حدود 300 تا 350 میلیون تومان بین کارخانه و قیمت بازار تفاوت قیمت داریم، این نشان دهنده این است که بازار عطش و نیاز دارد و این عطش بازار برای امروز و دیروز نیست؛ این یک تقاضای انباشته‌ای است که جمع شده خوشبختانه مثل تراکتور‌های باغی و سبک الان در عرضه و تقاضا، سر به سر هستیم ما انتظار تولید بیشتر در این مدل‌ها نداریم انتظار وارداتی هم نداریم بازار در برخی مدل‌ها آرام است و بعضی مدل‌ها نیز ممکن است قیمت بیرون با قیمت کارخانه هم خوانی داشته باشد. در بعضی مدل‌ها مثل تراکتور‌های زراعی با اسب بخار بالا به‌شدت تقاضای بالایی داریم. کریمی بیان کرد: از سال 1399 عملا وزارت جهاد کشاورزی هیچ دخالتی در توزیع تراکتور ندارد، شرکت تراکتور سازی مشابه سایر شرکت‌های تولید کننده خودرو یک سامانه‌ای راه اندازی کرده که کشاورز به داخل آن ثبت نام می‌کند. قطعا تقاضای انباشت شده‌ای وجود دارد که دچار تفاوت قیمت به طور فاحش شدیم. من منکر این نیستم که بخشی از این تقاضا سود طلبانه و منفعت طلبی است؛ اما عمده‌ی مشکل را ناشی از این می‌دانم که میزان عرضه را باید افزایش بدهیم؛ تا این بازار آرامش پیدا کند. کشاورزی که یک تراکتور مدل رومانی ساخت 60 دارد، اگر ساختار حاکمیت برای او شرایطی فراهم می‌کرد که امکان پذیر شود که تراکتور وی بروز شود؛ قطعا حاکمیت از مصرف سوخت این حجم تراکتور فرسوده آسیب نمی‌دید. چراکه تراکتور فرسوده ساعتی میانگین 3.5 لیتر سوخت مصرف می‌کند یعنی این مصرف سوخت برای حاکمیت بسیار خسارت سنگینی در پی دارد. ولی برای کشاورز خسارت جزئی است که می‌تواند از کنار آن به راحتی رد شود. وی گفت: ما باید شرایطی را فراهم کنیم که برای کشاورز جاذبه داشته باشد که تراکتور فرسوده اش را با همان حداقل اسب بخار جایگزین کند؛ که راحت‌تر با آن کار کرد و معطلی آن نیز کمتر شود. از سال 87 هر سال مرکز توسعه مکانیزاسیون و وزارت جهاد کشاورزی که طبق آخرین بروزرسانی در دو ماه گذشته بر روی کمباین و تراکتور انجام شده پیشنهاد اعتبارات مورد نیاز به تفکیک سال طی یک برنامه را ارائه کرده است. اما یک نکته را اضافه کنم صرف نظر از منابع اعتباری میزان عرضه و تقاضا تراکتور به بازار جوابگوی جایگزینی ماشین آلات فرسوده را نمی‌دهد. اگر رند بگوییم ما 300 هزار دستگاه تراکتور فرسوده داریم که بالای 13 سال ساخت هستند؛ که هر سال هم به این عدد اضافه می‌شود. باید یک برنامه‌ای در طی 5 سال داشته باشیم که این ماشین‌های فرسوده را حذف و جایگزین کنیم تا عوارض و تبعات سنگینی که از این موضوع را دچار می‌شویم، جبران شود. ما فقط سالی 60 هزار دستگاه تراکتور نیاز داریم که فرسوده‌ها را جایگزین کنیم. وی بیان کرد: با فرض اینکه حاکمیت مواردی همچون مشوق ها، وام ارزان قیمت و ساختار اسقاط را ایجاد کرد و این جایگزینی شروع شد، سالی 60 هزار دستگار غیر از تقاضای جدید نیاز داریم این موضوعات را به کرات به همکارانمان در وزارت صمت در یک تعامل بسیار خوب ارائه کردیم. ما به جز تامین تسهیلات دو مورد دیگر نیاز داریم، ساختار اسقاط و مصوبه پیشنهادی مان را به کمیسیون امور زیربنایی، جناب آقای قاسمی علی آبادی ارسال کردیم. اگر آن ضرایب و شاخص‌های ارائه شده از سوی ما آنجا تصویب شود. کارمان بسیار ان شاالله روان‌تر خواهد شد. کریمی افزود: امسال برای اولین بار طرح جایگزینی کمباین‌ها در 5 استان کشور شروع شده به عنوان طرح آزمایشی و 50 میلیارد تومان اعتبار مناسب تخصیص داده شده که کمباین‌ها در حال تحویل به کشاورزان است.

چالش کمبود تولید ماشین آلات کشاورزی، بالاخص تراکتور چیست؟

ابوذر جمشیدوند، مدیرکل دفتر ماشین آلات کشاورزی ساختمانی و معدنی وزارت صمت در هم‌نورد هفتم مطرح کرد: در حوزه تولید ماشین‌آلات کشاورزی به طور خاص در حوزه تراکتور در سال 1401 نسبت به سال 1400 یک رشد حدود 40 درصدی داشتیم. در حوزه تولید کمباین برنج نیز اتفاق بزرگی رقم خورد و رشد ما نزدیک به 180 درصد بود. در مجموعه‌های دیگر هم به همین شیوه وقتی که نگاه می‌کنیم در یک جا‌هایی متناسب با نیاز بازار و سیاست‌گذاری‌هایی که انجام شد، و مدیریت‌هایی که مجموعه‌های خصوصی رقم زدند اتفاقات خیلی خوبی رقم زده شد.

وی ادامه داد: مجموعه مکانیزاسیون نیز با تیم مدیریتی که الان مستقر هستند بسیار جدی پیگیری می‌کنند و دغدغه‌مند موضوعات جلو می‌رود. در کمباین غلات هم رشد 8ماهه امسال نسبت به مشابه سال قبل نزدیک به 101 درصد بود. ما هم توانستیم در این حوزه با اعطای تسهیلات این روند را رشد دهیم و وزارت جهاد هم توانست این حوزه را مدیریت کند.

چالش اصلی کمبود تولید ماشین آلات، عدم تطابق نیاز کشور با میزان ثبت شده تقاضا است

جمشیدوند گفت: چند موضوع به نظرم باید در نظر گرفته شود. در کشور ظرفیت خالی چشمگیری در تولید ماشین‌آلات کشاورزی به وجود آمده ما هم در چند سال بعد از انقلاب هم اتفاقات خیلی خوبی در این حوزه افتاد و ما نگاه می‌کنیم که تقریباً خیلی از نیاز‌های ادوات کشاورزی را در کشور می‌توانیم تولید کنیم و این یک واقعیتی است که ظرفیت بسیار خوبی در کشور به وجود آمده و امکان پاسخگویی به این نیاز وجود دارد، فناوری و دانش تولید آن را نیز داریم گرچه نیاز به به‌روزرسانی داریم. آیا ظرفیت تولید و امکان رشد آن هست؟ جمشیدوند بیان کرد: قطعاً بله کشور منابع اولیه، امکانات و خطوط تولید خوبی دارد. به هر دلیلی نتوانستیم مطابق با نیاز تولید کنیم راه واردات باز است درصورتی‌که احراز شود نیاز به واردات داریم این امر قطعاً با همکاری وزارت جهاد کشاورزی میسر است. ما در موضوع تأمین ماشین‌آلات کشاورزی چالشی نداریم و اگر واقعاً درست برای آن برنامه‌ریزی‌شده باشد و از همه مهم‌تر برای آن تسهیلات مناسبی دیده شود ما برای تأمین آن مشکلی نداریم.

وی ادامه داد: ما نیاز موجود کشور را از وزارت جهاد و مرکز توسعه مکانیزاسیون گرفتیم. چند نکته وجود دارد که اینها قابل‌تأمل است. یکی موضوع اقتصاد حوزه کشاورزی است و تسهیلاتی که باید در این حوزه داده شود. صف طولانی که در این چند سال شکل‌گرفته قریب به‌اتفاق آن موضوع تسهیلات است. وقتی نگاه می‌کنیم در این حوزه به طور محسوس‌تری رویکرد استفاده از تسهیلات هست.

وی گفت: میزان خرید از خیلی از مجموعه‌های ما به‌شدت پایین آمده و وقتی به موضوع تسهیلات، تشویقات و اقتصاد حوزه کشاورزی، نگاه می‌کنیم ناشی از یک اتفاق نامناسب در فضای اقتصاد کشور است. علاوه بر حوزه تراکتورسازی که حجم بالایی از بازار را پوشش می‌دهد. ما 6 مجموعه دیگر داریم که در حوزه تولید کار می‌کنند. اما چون قیمت آن‌ها به‌خاطر فناوری، نوع محصولات و فرایند تولیدشان کمی نسبت به تراکتورسازی بالاتر است. البته به دلیل دامنه تولید تراکتورسازی قیمت آن پایین‌تر از مجموعه‌های دیگر است. ما برنامه‌ریزی کردیم از آماری که امسال وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان نیاز کشور به ما اعلام کرده‌اند که حدود 52 هزار دستگاه است 40 هزار تراکتور را تراکتورسازی تولید کند.

چرا اقبال به سمت خرید از تراکتورسازی بالاست؟ جمشیدوند گفت: چون قیمت آن مناسب‌تر و همچنین ضریب تولید آن بیشتر است و هم در آن حوزه بیشتر فعالیت می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده این است واکنش نسبت به قیمت موضوع مهمی است. حل این چالش فقط با واردات حل نمی‌شود چرا که قیمت تمام شده ماشین‌آلات کشاورزی قطعاً برای کشاورز مهم است. کجا باید به دنبال حل مسئله بود؟ جمشیدوند اظهار کرد: ما جای دیگر باید دنبال حل مسئله بگردیم مسئله حل آن صرفاً در بحث تولید و عرضه نیست. بلکه در بحث موضوعات اقتصادی مانند جریان نقدینگی و حوزه تسهیلات باید به‌دنبال حل مسئله بود. ما می‌توانیم همین مجموعه‌هایی که در کشور به‌عنوان تولیدکننده ماشین‌آلات کشاورزی داریم فعال‌تر کنیم. ما متناسب با نیاز و خریدی که صورت‌گرفته در سال گذشته حدود 32 هزار دستگاه بود و امسال هم جریان تولیدمان نسبت به سال گذشته 20 درصد رشد داشته. وی گفت: در حوزه تراکتور ما تعدادی که تولید کردیم بر مبنای عملکرد 8ماهه امسال نسبت به سال گذشته 20 درصد است ظرفیت تولید 8ماهه 23500 دستگاه در حوزه تراکتور بوده که تا آبان‌ماه امسال 23267 دستگاه تولید داشتیم. کمباین برنج هم تا الان نیازی که به ما اعلام کردند 1500 دستگاه بوده و تولید ما نیز 1408 عدد است. البته نیازی هم که به ما اعلام می‌شود باید پشتوانه آن ثبت خرید باشد. ما در حوزه کمباین غلات که اتفاق خیلی خوبی افتاده تا الان هم 501 دستگاه تحویل داده شده. به نظر شما مشکل کمبود ماشین‌آلات کشاورزی، بالاخص تراکتور صادرات است؟ جمشیدوند بیان کرد: مشکل، صادرات ماشین‌آلات کشاورزی نیست. در مسئله صادرات رویکردمان این است که برای تأمین عرضه، رشد تولید و رشد کیفیت مجموعه‌هایی که امکان صادرات دارند، بخش صادرات فعال شود. صادرات باعث می‌شود که با کشور‌های دیگر امکان ارتقای دانش فنی و فناوری را داشته باشیم و فکر نمی‌کنم در این حوزه دچار چالش جدی باشیم. مشکل اصلی کمبود تولید نسبت به اعلام نیاز توسط مرکز توسعه مکانیزاسیون چیست؟ جمشیدوند گفت: الان 90 درصد ظرفیت داریم که نیاز کشور را در داخل پاسخگو باشیم؛ اما اگر تقاضا مطابق با نیاز سفارش‌گذاری شود ما امکان پاسخ را داریم. مشکل ما در حوزه اختلاف میزان تقاضا و نیاز کشور است.