جهش تولید با تامین مالی کشاورزی قراردادی / اعتبارات بانکی در مسیر تقویت امنیت غذایی صرف می‌شود

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ همین چند ماه پیش بود که در تمام کشور‌های جهان از جمله ایران زنگ خطر بحران تامین گندم به صدا در آمد تا باری دیگر به همگان یاددآوری کند محصولات کشاورزی مثل باقی کالا‌ها و خدمات نیستند که با کمبودشان فقط قیمت افزایش پیدا کند بلکه کالا‌های استراتژیکی هستند که هرگونه نقص در عرضه آن‌ها به هر دلیلی می‌تواند امنیت غذایی را تهدید کرده و به بحران‌های اجتماعی ختم شود. اگر کشاورزان کشوری با پهنه سرزمینی گسترده و خاکی حاصلخیز مثل ایران بخواهند محصولات استراتژیک مورد نیاز را کشت کنند دو عامل دسترسی به آب و منابع مالی محدودشان می‌کند. درواقع آن‌ها از حیث منابع مالی با دو محدودیت مواجه هستند اولا آن‌ها می‌خواهند مطمئن باشند هنگامی که محصول کشت شد کالای وارداتی به تولید آن‌ها ترجیح داده نشود که مجبور باشند یا قیمت را کاهش دهند یا تولیدات را امحاء کنند و دوما مانند دیگر کسب و کار‌ها بتوانند از زمان شروع کشت محصولات تا زمان فروش و وصول درآمد نهایی منبع درآمدی داشته باشند. برای این دو معضل تا کنون راهکار خرید تضمینی محصولات کشاورزی و ارائه تسهیلات بانکی در نظر گرفته شده بود. از آنجا که ارائه تسهیلات کشاورزی منابع بانکی مرکزی را در گیر می‌کرد و همچنین ریسک انحراف منابع درباره آن مطرح بود، بانک مرکزی راهکار تامین مالی زنجیره‌ای کشاورزی قراردادی را مطرح کرد. زنجیره کشاورزی قراردادی تامین مالی خواهد شد  تامین مالی زنجیره‌ای طی یک سال گذشته به عنوان یکی از روش‌های تامین مالی جدید معرفی شد است. این شیوه جدید ابتدای امر در برخی صنایع به صورت آزمایشی اجراء شد و با توجه به اثرات مثبتی که داشت به زمینه کشاورزی هم تسری پیدا کرد. در این روش ابزاری منتشر می‌شود و در اختیار فروشنده مواد اولیه قرار می‌گیرد که او نیز می‌تواند این ابزار را در زنجیره برای تامین مواد اولیه خود به گردش در بیاورد یا تا سررسید صبر کند و در آن زمان وجه را از بانک دریافت کند. دارنده این اوراق همچنین می‌تواند هر زمان که خواست در بازار ثانویه‌ای که برای آن اوراق در نظر گرفته شده ابزار مورد نظر را عرضه کند. این روش تقاضای منابع بانکی را کاهش داده، سهولت دسترسی به منابع را برای تولیدکنندگان افزایش داده و مانع از انحراف منابع بانکی می‌شود. تامین مالی زنجیره‌ای کشاورزی قراردادی چگونه کار می‌کند؟ در ابتدا کشاورز با مجری طرح که می‌تواند شامل شرکت تعاونی روستایی یا شرکت مدیریت زنجیره تامین یا کارخانه‌های صنایع غذایی باشد، قرارداد امضا می‌کند. بعد از انعقاد قرارداد و ثبت آن در سامانه مورد تایید وزارت جهاد کشاورزی، مجری طرح به بانک و نهاد‌های تضمین معرفی شده تا ارزیابی طرح و اعتبارسنجی مشتریان صورت گیرد. در مرحله نهایی نیز پرداخت تسهیلات به مجری طرح یا پرداخت مستقیم به کشاورز صورت خواهد گرفت. اجرایی شدن این سطح از طرح تامین مالی زنجیره‌ای کمک می‌کند تا کارآیی منابع تخصیص‌یافته در شبکه بانکی به‌شدت ارتقا یابد، همچنین کشاورز نیز تضمین خواهد داشت که محصولش از قبل در چارچوب قراردادی مشخص خریداری شده و پیش از تحویل محصول تامین مالی شود. بانک مرکزی به منظور بهبود روش‌های تأمین مالی سرمایه در گردش زنجیره‌های تأمین در بخش کشاورزی و حمایت از تولیدات کشاورزی و اشتغال روستایی 16 شهریور ماه ابلاغیه‌ای صادر کرد و اعلام کرد بانک‌ها و موسسات اعتباری باید 20 درصد تسهیلات پرداختی به بخش کشاورزی را در قالب تامین مالی زنجیره‌ای و کشاورزی قراردادی با اولویت بخش خصوصی و حمایت از تولیدات دانش بنیان و صادرات محور (با اولویت رعایت الگوی کشت بهینه ملی - منطقه ای) و بدون تحمیل بار مالی اضافی به منابع بانکی دنبال کنند. طی سال گذشته شبکه بانکی در مجموع حدود 200 هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش کشاورزی پرداخت کرده است که از این میزان 70 درصد آن مربوط به سرمایه در گردش کشاورزان و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی بوده است. به عبارتی منابع تمرکز کمتری بر روی موضوع نوآوری، طرح‌های توسعه‌ای و بهره برداری از ایده‌های دانش بنیان داشته اند. تحول نظام حمایت مالی از بخش کشاورزی یا همان تمرکز نظام بانکی بر تامین مالی زنجیره‌ای کشاورزی قراردادی می‌تواند باعث شود طرح‌ها در فرآیند شفاف‌تری تامین مالی شده، منابع موجود در بخش کشاورزی با کارایی بیشتر تخصیص یابند، اشتغال روستایی با روش‌های نوین تامین مالی شده، هزینه تولید محصولات کشاورزی کاهش یافته و امنیت غذایی کشور در زمینه تامین محصولات کشاورزی استراتژیک تضمین شود.