جهش در ترانزیت کشور با تکمیل شاخه غربی کریدور ریلی شمال - جنوب / ضرورت تامین مالی مردمی با شرکت سهامی عام پروژه محور
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، در اواخر سال 1397، مسیر ریلی قزوین - رشت به بهره برداری رسید. این مسیر ریلی، بخشی از طرح راه آهن قزوین - رشت - بندر انزلی و قزوین - رشت - آستارا بود که با تکمیل آن امید‌ها برای تکمیل و بهره برداری شاخه غربی کریدور ریلی شمال جنوب افزایش یافت. با این وجود و با گذشت بیش از 4 سال از افتتاح راه آهن قزوین - رشت، هنوز ادامه مسیر این محور استراتژیک ریلی به سمت بندر انزلی و همچنین به آستارا تکمیل نشده است و به همین واسطه می‌توان ادعا کرد که افتتاح محور ریلی قزوین - رشت هنوز نتوانسته است گره‌ای از مشکلات زیرساختی ترانزیت ریلی کشور باز کند. اهمیت راه آهن رشت - آستارا و رشت - انزلی گفتنی است در حالی که به واسطه کمبود بودجه عمرانی، محور ریلی رشت - آستارا تکمیل نمی‌گردد که در همین مدت، مسیر‌های ریلی کم اهمیت تر، همچون راه آهن اردبیل در شرف بهره برداری قرار گرفته اند. محور ریلی رشت - انزلی نیز که با شروع سال 1398 احداث آن آغاز گردید و بنا بود تا انتهای سال 1400 به بهره برداری برسد، هنوز تکمیل نگردیده است.
چندی پیش خیرالله خادمی؛ معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت زیربنا‌های حمل و نقل کشور در حاشیه سفر به استان گیلان و بازدید از روند پیشرفت راه آهن رشت - بندر انزلی، با اشاره به اهمیت این راه آهن در تکمیل مسیر بین المللی شمال جنوب اعلام کرد: بزرگ‌ترین هدف این پروژه ارتباط ریلی بین بنادر جنوب به خصوص بندرعباس به ساحل دریای خزر در کمترین مسافت است تا نه تنها تجارت ایران را با کشور‌های اوراسیا به خصوص روسیه، آذربایجان و حتی اروپا تسهیل کند، بلکه مسیر دسترسی بین المللی برای کشور‌های دیگر نیز تبدیل شود.
خادمی افزود: حتی با تکمیل کریدور شمال - جنوب، تحولی مهم در عرصه بین المللی در بحث حمل کالا از جنوب شرق آسیا به اروپا رخ خواهد داد. برخی کشور‌ها منتظرند تا این مسیر برقرار شود که این مساله در نوع خود می‌تواند برای کشور درآمدزا باشد. از مسئولان استانی خواسته می‌شود با کمک کردن برای تامین مصالح با کیفیت بالا برای سرعت بخشی جهت اتمام بهره برداری از این پروژه کمک کنند. تکمیل کریدور ریلی شمال - جنوب در گرو تامین مالی معاون وزیر راه و شهرسازی خاطر نشان کرد: تکمیل مسیر ریلی رشت - کاسپین و رشت - آستارا آخرین حلقه اتصالی کریدور شمال - جنوب است که با حضور رئیس جمهور، پروژه راه آهن رشت - کاسپین را به بهره برداری خواهیم رساند. وی با اشاره به توقف پروژه ریلی رشت - کاسپین برای مدتی به دلیل کمبود مالی، از رئیس جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه و استاندار گیلان قدردانی و تشکر کرد و عنوان نمود که تعهدات سفر ریاست جمهوری برای این پروژه به طور کامل انجام و به صورت نقدی پرداخت شد که این امر موجب فعال شدن دوباره پروژه شد.
در همین رابطه محمدجواد شاهجویی؛ کارشناس اقتصاد حمل و نقل در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو اظهار کرد: شاخه غربی کریدور ریلی شمال جنوب نقش با اهمیتی در ایجاد ارتباط لجستیکی و ترانزیتی کشور ایفا می‌کند و هر روز تاخیر در تکمیل این زیرساخت حیاتی، عدم النفع قابل توجهی برای کشور به دنبال دارد. سال هاست که تکمیل این کریدور ریلی مورد تقاضای کشور‌های هدف قرار دارد که متاسفانه تا کنون اتفاق نیافتاده است. برای مثال، صرفا حجم مبادلات کشور روسیه با کشور‌های حوزه خلیج فارس، هند و پاکستان بالغ بر 34 میلیون تن در سال است که منطقی‌ترین مسیر برای عبور این حجم از بار، مسیر ترانزیتی ایران به شمار می‌رود. با این وجود، اما کمتر از 0.5 درصد از این بار در شرایط حال حاضر از خاک کشور عبور می‌کند. جهش در ترانزیت ریلی با تامین مالی مردمی شاخه غربی کریدور شمال - جنوب وی افزود: قطعا یکی از دلایل عدم عبور بار ترانزیتی در مسیر کریدور شمال - جنوب، عدم وجود زیرساخت کافی است؛ بنابراین تکمیل حلقه‌های مفقوده این مسیر ریلی می‌تواند بخش قابل توجهی از بار عبوری در مسیر شمال - جنوب را به کشور جذب کند و از این رهگذر، درآمد‌های ارزی قابل توجهی برای کشور به ارمغان بیاورد. لازم به ذکر است که مجموع ترانزیت ریلی کشور در سال 1400 که بهترین دوره ترانزیت ریلی هم قلمداد می‌شود، از 2 میلیون تن فراتر نرفته است و تکمیل این زیرساخت اساسی و مهم می‌تواند جهشی جدی و تاریخی در ترانزیت ریلی کشور ایجاد نماید.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: آنچه تاکنون باعث عدم تکمیل راه آهن رشت - کاسپین و راه آهن رشت - آستارا شده، کمبود منابع مالی و اعتبارات اجرایی لازم برای تکمیل و بهره برداری از این پروژه‌ها عنوان می‌شود. با فرض صحت این موضوع، سوال اصلی اینجاست که در این پروژه‌های ترانزیتی که قطعا سودآوری مطلوبی داشته و نرخ بازگشت سرمایه مناسبی دارند، چرا دولت‌ها تا کنون به استفاده از منابع مردمی در جهت تامین مالی هر چه سریعتر و بهره برداری هر چه سریعتر این پروژه‌ها اقدام نمی‌نمایند.
شاهجویی ادامه داد: مناسب‌ترین راهکار برای تامین مالی و متعاقبا تکمیل و بهره برداری هر چه سریعتر این دست از پروژه ها، رجوع به مردم برای جمع سپاری سرمایه‌های مردمی در قالب ابزار‌های نوین تامین مالی همچون شرکت‌های سهامی عام پروژه محور است که می‌تواند با ظرفیت بالا، در حجم قابل قبول و به صورت پایدار تامین مالی پروژه‌های زیربنایی استراتژیک را بر عهده بگیرد و منافع حاصل از تکمیل آن‌ها را در وهله اول برای اقتصاد ملی و در گام بعد برای سهام داران و سرمایه گذاران مردمی به ارمغان بیاورد.