جیب خالی دانشگاه‌ها و تهدید سلامتی دانشجویان خوابگاهی
بر اساس اعلام رییس صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم، خوابگاه‌هایی که امسال در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد شامل اتاق‌های دو الی 9 نفره خواهد بود که اجاره‌بهای این اتاق‌ها بسته به ظرفیت و تعداد نفرات ساکن و همچنین درجه‌بندی اتاق‌ها از 80 هزار تا 452 هزار تومان متغیر است.
با نزدیک شدن به آغاز سال تحصیلی و زمان بازگشایی دانشگاه‌ها، اخباری درباره وضعیت اسکان و تغذیه دانشجویان مهاجر به سایر شهر‌های غیر از محل اقامت حکایت از آن دارد که همچنان، چون دهه‌های گذشته امکانات رفاهی در حداقل کیفیت است و بهبودی نسبت به سال‌های قبل در این زمینه حاصل نشده است.
به گزارش اعتماد، طبق اعلام رییس صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم، خوابگاه‌هایی که امسال در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد شامل اتاق‌های دو الی 9 نفره خواهد بود که اجاره‌بهای این اتاق‌ها بسته به ظرفیت و تعداد نفرات ساکن و همچنین درجه‌بندی اتاق‌ها از 80 هزار تا 452 هزار تومان متغیر است.
اینکه در یک خوابگاه 8 یا 9 نفره آن‌هم در ایامی که شیوع بیماری کووید 19 همچنان یک خطر جدی برای محیط‌های تجمعی است، چه سطحی از رفاه و بهداشت و خدمات پیشگیری از سرایت بیماری‌ها ارایه می‌شود البته همچنان در هاله‌ای از ابهام است، چنانکه دیروز معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران اذعان داشت که با وجود تلاش‌ها برای تامین امکانات لازم در خوابگاه‌ها، مشکلات اقتصادی و اجتماعی در جامعه همان مانع مهمی است که تامین این امکانات را با مشکل مواجه می‌کند.
طی سال‌های گذشته، دانشجویان مهاجر بار‌ها بابت امکانات ضعیف، رفاه پایین و ناچیز، غیربهداشتی بودن خوابگاه‌ها و شرایط اسف‌باری که به اجبار امکانات مالی و توان اقتصادی خود، ناچار به تحمل آن هستند شکایت کرده بودند.
نتایج تحقیقات ادواری طی دهه‌های گذشته حکایت از شکایات مستمر دانشجویان از وضعیت اسف‌بار خوابگاه‌های دانشجویی دارد.
از جمله اینکه نتایج تحقیقی که سال 1375 از دانشجویان مقیم خوابگاه‌های مجردی دانشجویی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران انجام شد نشان داد که 45.7 درصد دانشجویان ساکن در خوابگاه‌های مجردی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران که الگو و قطب آموزش پزشکی در کشور هم هست و باید از بابت تامین امکانات در اولین رده جدول باشد، از وضعیت رفاهی و بهداشتی خوابگاه محل اقامت خود شاکی بوده‌اند.
در نیمه دهه 90 و زمانی که وضعیت درآمدی دولت و دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم طوری نبود که ناتوان از تامین امکانات رفاهی برای دانشجویان باشند، بار‌ها تصاویری از سینی غذا‌های دست‌نخورده رستوران‌های دانشگاه‌های معتبری همچون دانشگاه تربیت مدرس، صنعتی امیرکبیر، دریانوردی چابهار، رازی کرمانشاه، بناب و گرمسار، سمنان و زابل منتشر شد که دانشجویان در اعتراض به کیفیت اسف‌بار غذاها، سینی غذای خود را در راهرو‌های دانشگاه چیده بودند و خواستار رسیدگی جدی مسوولان بودند.
طبق اخباری که در همان دوران اوج اعتراضات دانشجویان بابت تقلیل شدید کیفیت غذا در رسانه‌ها منتشر شد، وجود «کرم» در غذا، توزیع ماست فاسد و غیربهداشتی بودن محیط توزیع غذا در دانشگاه دریانوردی چابهار، وجود حشرات و تکه‌ای از دستکش یک‌بار مصرف در غذای دانشجویان دانشگاه بناب از شاخص‌ترین موارد اعتراضات دانشجویان به کیفیت اسف‌بار غذا‌هایی بود که به گفته مسوولان همگی طی قراردادی با پیمانکاران تامین می‌شود و بنابراین این پیمانکاران هستند که با وجود دریافت رقم‌های کلان از دانشگاه‌ها، غذایی فاسد، آلوده، غیر قابل خوردن و بی‌کیفیت به دانشگاه‌ها تحویل می‌دهند.
چند روز قبل رییس صندوق رفاه دانشجویان درباره مبلغ وعده‌های غذایی دانشجویان برای سال تحصیلی جدید اعلام کرد که امسال 3 هزار تومان برای وعده‌های صبحانه، 4 هزار تومان برای وعده شام و 6 هزار تومان برای ناهار دانشجویان در نظر گرفته شده در حالی که اذعان داشت متوسط قیمت تمام‌شده یک پرس غذا، معادل 68 هزار و 500 تومان است و البته یارانه کمکی تغذیه دانشجویان از محل قانون هدفمندی یارانه‌ها مبلغ 1553 میلیارد تومان در نظر گرفته شده و مقرر است 2315 میلیارد تومان هم برای خدمات رفاهی در بودجه دانشگاه‌ها در نظر گرفته شود در حالی که این صندوق همین حالا با کسری 4 هزار میلیارد تومانی مواجه است.
نتایج نظرسنجی اخیر در دانشگاه تربیت مدرس نشان می‌دهد که حدود 70 درصد دانشجویانی که در این نظرسنجی شرکت داشتند از خدمات پیمانکار مسوول تامین غذای دانشگاه رضایت کافی ندارند.
مردادماه امسال، معاون دانشجویی فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تربیت مدرس خبر داد که به دنبال انجام این نظرسنجی، موضوع با پیمانکار تغذیه در میان گذاشته شد و پیمانکار نیز طاقت‌فرسا بودن شرایط کار در آشپزخانه برای اکثریت کارگران و شرایط خاص اقتصادی کشور در پی آزادسازی قیمت‌ها و کمبود شدید اقلام خوراکی نظیر روغن را از عوامل افت شدید کیفیت غذا در ماه خرداد عنوان کرد.
این مقام مسوول اشاره داشت که به استناد مفاد قرارداد منعقدشده با پیمانکار، امکان تعدیل قیمت، در صورت افزایش نرخ مواد اولیه پیش‌بینی شده و پیمانکار قول داده به شرط افزایش 20 تا 25 درصدی پرداخت، کیفیت غذا را افزایش دهد. ابتدای امسال، مسمومیت‌های گسترده در چند دانشگاه خبرساز شد.
روز دوم خرداد، در پی اعلام اورژانس تهران درخصوص مسمومیت 49 دانشجوی دختر ساکن در خوابگاه دانشگاه فرهنگیان و انتقال 47 نفر به بیمارستان به دلیل وخامت شرایط عمومی، معاون دانشجویی این دانشگاه اعلام کرد: «علت مسمومیت مشکل گوارشی بوده، اما ارتباطی به وخامت شرایط عمومی غذای خوابگاه نداشته و پزشکان معالج اعلام کردند که دلیل ایجاد این مسمومیت در دانشجویان «ویروس» بوده است و این ویروس از بعد از عید فطر در کشور شایع شده است.
پزشکان بیمارستان میلاد نیز این دلیل را تایید کرده‌اند. این مسمومیت میان دانشجویانی شیوع پیدا کرده که در چند اتاق کنار هم ساکن بودند و با یکدیگر در ارتباط بوده‌اند. برای جلوگیری از سرایت بیماری به دانشجویان دیگر، این دانشجویان قرنطینه شده‌اند و به آن‌ها اعلام شده که به صورت مجازی در کلاس‌های خود حضور پیدا کنند تا ویروس به دیگران منتقل نشود.»
یک روز بعد از این اتفاق، روز سوم خرداد خبر مسمومیت 39 دانشجوی خوابگاهی دانشگاه امام صادق (ع) و وخامت حال مسمومان منتشر شد. بعد از انتشار این خبر در حالی که طبق اعلام رییس مرکز اورژانس تهران، مسمومان به بیمارستان حضرت رسول، بیمارستان امام خمینی، بیمارستان شریعتی، بیمارستان لقمان و بیمارستان فیروزگر منتقل شدند، مدیر روابط عمومی این دانشگاه، ضمن اعلام اینکه مسمومیت دانشجویان با تایید پزشکان آلودگی ویروسی بوده و دانشجویان مسموم تحت نظر هستند، گفت: «حدس اولیه مبنی بر مسمومیت غذایی دانشجویان بود، اما بعد از حضور اورژانس و بررسی‌های صورت‌گرفته از سوی پزشکان، تایید شد که این مسمومیت مربوط به آلودگی ویروسی است که میان دانشجویان انتقال پیدا کرده، چون خوابگاه‌های دانشگاه امام صادق (ع) کنار هم است و اجتماعات دانشجویان در کلاس‌ها و در مسجد دانشگاه هم زیاد است که باعث سرایت ویروس شده است. حتی برخی از دانشجویان متاهل که اصلا از غذای خوابگاه مصرف نکرده بودند نیز مبتلا به این مسمومیت شده‌اند. بنابراین این بیماری ارتباطی به غذای خوابگاه ندارد.»
به دنبال این اخبار البته معاون امور دانشجویان، با تاکید بر اینکه بروز مسمومیت‌های غذایی ناشی از هوای گرم و در محیط‌های جمعی امری طبیعی است، گفت: «اینکه در یک جمع حدود 10 هزار نفری، 50 دانشجو دچار مسمومیت بشوند، اتفاق خاصی نیفتاده و این امر در همه مراکزی که زندگی جمعی دارند، اعم از بیمارستان‌ها و... اتفاق می‌افتد منتها در دانشگاه‌ها اطلاع‌رسانی و خبری می‌شود!»
ارژنگ اردوان، در گفت‌وگویی که با خبرگزاری ایسنا داشت، اعلام کرد: «مسمومیت‌های غذایی امری عادی است و این ویروس‌ها همواره در گردش هستند و به نظرم این اتفاق یک امر طبیعی است و اتفاق خاصی نیست! وقتی در یک دانشگاهی حدود 5 یا حتی 10 هزار دانشجو باشد، اگر حدود 20 نفر از این دانشجویان مسموم شوند، اتفاق خاصی نیست و مسمومیت‌های ویروسی که اتفاق می‌افتد، ناشی از غذا است؛ اگرچه ممکن است ویروس‌های تنفسی هم عامل مسمومیت‌ها باشد که دانشگاه علوم پزشکی به همراه کارشناسان بهداشت صلاحیت اظهارنظر در این زمینه را دارند. بیشتر مسمومیت‌هایی که در دانشگاه‌ها اتفاق می‌افتد، ناشی از هوای گرم، مواد غذایی و موارد اینچنینی است.»
اردوان در خصوص تحقیقات مسمومیت دانشجویان دو دانشگاه امام صادق (ع) و فرهنگیان که در ابتدای امسال اتفاق افتاده بود، گفت: «هنوز نتایج تحقیقات کمیته‌ای که در این زمینه تشکیل شده بود، به دست من نرسیده و دانشگاه علوم پزشکی آن منطقه باید در این زمینه اظهارنظر کند؛ اما به نظر می‌رسد چیز خاصی نیست و این اتفاقات طبیعی به نظر می‌رسد.
البته طبیعی بودن آن به این منظور نیست که حتما باید این نوع اتفاقات روی بدهد، اما به خاطر گرمای هوا ممکن است دانشجویی از مواد غذایی یا سبزیجات یا میوه‌ای استفاده کرده باشد که مسمومیت‌های اینچنینی روی بدهد. ما بر سیستم غذایی و آشپزخانه دانشگاه‌ها نظارت کلی و از راه دور داریم و خود معاون دانشجویی و مدیر تغذیه به همراه کارشناسان بهداشت و تغذیه در دانشگاه‌ها نظارت مستقیم و نزدیک از وضعیت تغذیه دانشجویان انجام می‌دهند. سازمان امور دانشجویان نظارت کلی و در زمانی که بحرانی اتفاق بیفتد، انجام می‌دهد و توصیه‌های بهداشتی کلی را به دانشگاه‌ها ابلاغ می‌کند و صندوق رفاه دانشجویان نیز درخصوص تجهیزات آشپزخانه‌ها نظارت می‌کند. بنابراین نظارت میدانی و مستقیم در این خصوص را خود دانشگاه‌ها انجام می‌دهند.»
به دنبال این اظهارات، رییس سازمان امور دانشجویان هم با اشاره به بروز مسمومیت‌های اخیر در میان دانشجویان اظهار کرد: «کارشناسان وزارت بهداشت مساله مسمومیت‌های اخیر دانشجویان چند دانشگاه را مورد بررسی قرار دادند و نظر آن‌ها این بود که مسمویت ایجادشده میان دانشجویان، «مسمومیت غذایی» است. البته ممکن است دلایل دیگری هم وجود داشته باشد، اما بنا بر اعلام کارشناسان وزارت بهداشت، این مسمومیت‌ها به خاطر غذا بوده است.»
هاشم داداش‌پور در گفتگو با ایسنا، ضمن اعلام اینکه در سال‌های گذشته نیز چنین اتفاقاتی پیش آمده است، افزود: «در دهه هشتاد نیز مشابه این اتفاق به صورت نقطه‌ای افتاده بود و دانشجویان چند دانشگاه به مسمومیت غذایی دچار شده بودند.
ما تلاش می‌کنیم کیفیت غذاها را در حد مطلوبی حفظ کنیم، اما دانشگاه‌ها برای اینکه بتوانند برای هماهنگی با پیمانکاران سلف‌های دانشجویی اقدامات لازم را انجام دهند، به یک باره قادر به انجام چنین کاری نخواهند بود، چراکه معمولا پیمانکاران برای یک بازه زمانی طولانی قرارداد می‌بندند و اگر به لحاظ اقتصادی شرایط بدتر شود، پیمانکار سختی‌های زیادی متحمل خواهد بود.»
به دنبال این اتفاق، معاون وزیر و رییس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم از پیگیری جدی و فوری اتفاقات اخیر در خصوص مسمومیت چندتن از دانشجویان دو دانشگاه فرهنگیان و امام صادق (ع) خبر داد و گفت: «تاکنون مسمومیت غذایی و ویروس دو عامل اصلی اتفاقات این دو دانشگاه عنوان شده، اما ما در سازمان امور دانشجویان جلسه‌ای را برای بررسی علت دقیق این حادثه تشکیل خواهیم داد و پس از آن اقدامات لازم را در راستای سلامت دانشجویان به کار خواهیم گرفت.»
هاشم داداش‌پور افزود: «زمانی که اتفاق مربوط به دانشگاه فرهنگیان رخ داد و پس از آن نیز این اتفاق در دانشگاه امام صادق (ع) تکرار شد من با مسوولان این دو دانشگاه صحبت کردم و در همین راستا مقرر شد اولین جلسه بررسی موضوع و اتفاقات اخیر در سازمان امور دانشجویان را تشکیل بدهیم تا موارد بررسی شده و مشخص شود علت دقیق اتفاقات اخیر که از آن به عنوان مسمومیت دانشجویان خوابگاهی یاد می‌شود، چیست.
باید اتفاقی که طی دو روز در دو نقطه متفاوت در خصوص دانشجویان پیش آمده به‌طور دقیق مورد بررسی قرار بگیرد و علت آن مشخص شود و در این بررسی حتما مشخص خواهد شد که این اتفاقات ناشی از ویروس یا مسمومیت غذایی است یا عوامل پشت پرده‌ای وجود دارد که وضعیت دانشگاه‌ها را به سمت تشویش سوق می‌دهد. تاکنون دو عامل در خصوص اتفاق اخیر این دو دانشگاه مطرح شده است؛ اول مسمومیت غذایی و احتمال دوم نیز برخی دستگاه‌ها ویروس را عامل این اتفاقات عنوان کردند. ما این موضوع را تک‌بعدی نمی‌بینیم و، چون هنوز به جمع‌بندی روشنی دست نیافته‌ایم.
لازم است که بررسی‌های اولیه صورت بگیرد که در صورت مشخص شدن دلیل می‌توانیم موارد و محدودیت‌های جدیدی را در حوزه سلامت جسمی تعریف کنیم و به دانشگاه‌های کشور ابلاغ کنیم تا مراقبت‌های بیشتری داشته باشند.»
از میان اخبار