حباب‌زدایی از بازار طلا
از سال گذشته، با آغاز جنگ روسیه و اوکراین نرخ طلا در بازارهای جهانی رو به افزایش گذاشت.
ازآنجایی‌که روسیه صاحب یکی از بزرگ‌ترین ذخایر طلای دنیا است، با افزایش بحران در این کشور طلا به‌عنوان سرمایه‌ای امن مورداستقبال معامله‌گران بین‌المللی قرار گرفت. افزایش تقاضا برای این فلز گرانبها نرخ آن را در بازارهای جهانی بالا برد و دولت‌ها نیز در تلاش‌اند در شرایط فعلی به ذخایر طلای کشور خود بیفزایند. ایران هم از این قاعده مستثنا نیست و میل به افزایش ذخایر طلای خود دارد. در همین راستا بانک مرکزی شرایط ورود طلا به کشور را تسهیل کرد. سه عامل مهم طلا را در 30 سال گذشته، به دارایی باارزش پایدار تبدیل کرده که عملکرد آن در مواقع بحران و نقدشوندگی بالا، دو مورد از آن عوامل هستند. بازار طلا به‌عنوان ذخیره ارزش، دارای تاریخچه 5000ساله است. بااین حال، طبق آخرین گزارش شورای جهانی طلا، در 30 سال گذشته، این فلز گرانبها خود را به‌عنوان یک دارایی اساسی جهانی، در دنیایی پر از عدم اطمینان تثبیت کرده است. در طلا، چیزی بیش از یک بازار خاص وجود دارد. در 30 سال گذشته، بازار تغییرات زیادی کرده و واقعیت این است که طلا مانند همیشه فلز ارزشمند و مهمی است؛ بنابراین دولت‌ها هم در تلاش‌اند با روش‌های تسهیلگرانه ورود این فلز گرانبها را در شرایط بحران به کشورشان افزایش دهند. صمت در این گزارش تاثیر تسهیل واردات طلا بر بازار این فلز در کشور را موردبررسی قرار داده است.
تسهیل شرایط واردات طلا به کشور
شرایط واردات طلا به کشور با مصوبه 9 بهمن 1401 بانک مرکزی تسهیل شد. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، براساس این مصوبه که اکنون قابلیت اجرا دارد، تسهیلات متعددی برای واردات طلا به کشور فراهم شده است. بر این اساس شرط الزام به گشایش اعتبار اسنادی برای واردات طلا حذف شد و از این به بعد، واردکنندگان می‌توانند با استفاده از کلیه روش‌ها و ابزارهای پرداخت اقدام به واردات طلا کنند. همچنین محدودیت استفاده از منابع ارزی خود وارد‌کننده برای واردات طلا برداشته و استفاده از منابع ارزی حاصل از صادرات خود، صادرات دیگران، و ارز دیگران نیز برای واردات طلا ممکن شد. علاوه بر این تسهیلاتی در زمینه ثبت اطلاعات وارده در سامانه تامین ارز، در نظر گرفته شده که جزئیات آن در بخشنامه ارزی بانک مرکزی به کلیه موسسات بانکی ذکرشده است. انتظار می‌رود با مصوبه فوق موانع ورود طلا به کشور مرتفع شود و شاهد افزایش ورود طلا به کشور و به‌تبع آن تعدیل نرخ آن باشیم.
حذف شرط گشایش اعتبار اسنادی برای واردکنندگان طلا
محمد کشتی آرای، کارشناس حوزه طلا درباره بخشنامه اخیر بانک مرکزی در زمینه تسهیل واردات طلا با حذف گشایش اعتبار اسنادی بهصمت گفت: باتوجه به مصوبه اخیر مراجع قانونی، واردات طلا، پلاتین و نقره به‌صورت خام از طریق مبادی رسمی گمرکی کشور مجاز و از پرداخت عوارض گمرکی و هرگونه مالیات از قبیل مالیات عملکرد و ارزش‌افزوده معاف است و ازنظر منشأ ارز موردبررسی قرار نمی‌گیرد.
اتلاف وقت واردکنندگان
وی افزود: قبل از اجرایی شدن این بخشنامه گشایش اعتبار اسنادی برای واردکنندگان طلا نوعی سد محسوب می‌شد، زیرا گشایش اعتبار اسنادی برای واردات، فرآیندی زمانبر داشت و حدود 2 تا 3 ماه از وارد‌کننده زمان می‌گرفت.
این کارشناس حوزه طلا معافیت مالیاتی واردات طلا را عامل تسهیل ورود این فلز گرانبها به کشور دانست و اظهار کرد: قانون معافیت مالیاتی واردات طلا، نقره و پلاتین موضوع جدیدی نیست و این قانون 4 سال پیش مطرح شد و به تصویب رسید ؛ به‌عبارت بهتر مالیات ارزش‌افزوده و تعرفه گمرکی مواد اولیه طلا، نقره و پلاتین صفر بوده و هیچ نوع مالیاتی به واردات این عناصر تعلق نمی‌گرفت.
واردات طلا به هر میزان
کشتی‌آرای در پاسخ به این پرسش که در بخشنامه جدید چه موضوعی موجب تسهیل واردات طلا شده، توضیح داد: موضوع تازه ای که در ابلاغیه جدید ذکرشده این است که پیش تر اگر اقدامی در جهت واردات طلا، نقره و پلاتین صورت می‌گرفت باید منشأ ارز اعلام و مشخص می‌شد، اما در ابلاغیه جدید نیازی به عنوان دقیق منشأ ارز نیست و به ازای هر میزان واردات، نیاز به مشخص شدن منشأارز وجود ندارد. وی افزود: زمانی که اقدام به واردات می‌کنیم ابتدا باید از سامانه نیما ارز خریداری کنیم و چون برای ورود طلا، نقره، پلاتین و فلزات گرانبها ارزی تخصیص داده نمی‌شود، هیچ نوع وارداتی در این زمینه انجام نمی شود، اما اکنون با حذف مالیات و شرط گشایش اعتبار اسنادی هر فردی به هر میزان و نرخ که بخواهد می‌تواند طلا و سایر فلزات گرانبها را به کشور وارد کند.
افزایش تمایل تجار به واردات طلا
این کارشناس حوزه طلا درادامه تصریح کرد: با رفع موانع پیش روی واردات طلا با سازکار جدید، هر فرد می‌تواند به هر میزان و بدون اظهار منشأ ارز اقدام به واردات طلا کند. به‌عنوان‌مثال ممکن است فردی در دوبی با 50 هزار دلار بتواند یک کیلو شمش طلا خریداری و وارد کشور کند که در این صورت نیازی به شفاف سازی منشأ ارز نیست. با ابلاغیه جدیدی که صورت گرفته واردات رسمی طلا، نقره و پلاتین انجام خواهد شد، زیرا اشخاص به‌دلیل معافیت مالیاتی از اظهار واردات طلا امتناع نمی‌کنند. علاوه بر این به‌دلیل حذف الزام گشایش اسناد اعتباری، واردات به‌صورت رسمی انجام میشود و تجار تمایل بیشتری به واردات این فلز گرانبها و امن دارند.
مبارزه با قاچاق
وی با تاکید بر اینکه بخشنامه جدید در اصل با قاچاق طلا به کشور مبارزه می‌کند، اظهار کرد: با اجرای قانون جدید و معافیت مالیاتی برای واردات فلزات گرانبها، می‌توان از قاچاق طلا و دیگر فلزات گرانبها جلوگیری کرد و هر شخص حقیقی و حقوقی می‌تواند اقدام به واردات طلا، نقره و پلاتین کند. همچنین با اجرای این بخشنامه به ذخایر طلای کشور افزوده خواهد شد؛ بنابراین می‌توان انتظار داشت با افزایش عرضه طلا نرخ در بازار داخل تا حدی تعدیل شود. این کارشناس حوزه طلا در تشریح بیشتر مزایای بخشنامه جدید بانک مرکزی در مبارزه با قاچاق خاطرنشان کرد: یکی از راه‌های مقابله با قاچاق این است که موانع برداشته شود. اگر ورود و خروج کالا از کشور آزاد شود و تابع مقرراتی دست‌وپاگیر نباشد، به‌طور طبیعی قاچاق طلا و سایر فلزات گرانبها نیز کاهش خواهد یافت و این موضوع کمکی به رشد صنعت طلا و سایر فلزات گرانبها خواهد کرد.
قیمتها متعادل میشود
کشتی‌آرای بابیان اینکه با بخشنامه جدید تجار به واردات طلا علاقه‌مند می‌شوند، گفت: وقتی تجار براساس قوانین جدید اقدام به واردات طلا کنند، به‌دلیل افزایش عرضه، قیمتها واقعی میشود و حباب فعلی نرخ طلا در کشور از بین می‌رود.
وی متذکر شد: این بخشنامه باعث نمی‌شود نرخ طلا در ایران از بازار جهانی ارزان‌تر شود و فقط باعث تعدیل قیمت‌های کاذب میشود، زیرا نرخ طلا تابعی از قیمت های جهانی و ارز است و واردات با ارز آزاد انجام خواهد شد؛ بر این اساس این بخشنامه تاثیری بر قیمت طلا نخواهد گذاشت. اکنون قیمت ها براساس دلار آزاد محاسبه میشود و اگر قرار باشد با دلار دولتی که ارزان‌تر است محاسبه شود، نرخ طلا در داخل کشور ارزان‌تر میشود و قاچاق طلا از داخل به خارج انجام خواهد شد؛ بنابراین معافیت مالیاتی واردات تاثیر چندانی بر قیمت طلا نخواهد داشت.
افزایش ذخایر طلای کشور با واردات بیقیدوشرط
ابراهیم محمدولی، عضو اتحادیه طلا و جواهر کشور درباره تاثیر حذف موانع واردات طلا بر بازار این فلز گرانبها به صمت گفت: تسهیل قوانین واردات طلا به کشور موجب افزایش واردات این فلز گرانبها میشود. در شرایط بحران جهانی که نرخ طلا همچنان چشم‌انداز صعودی دارد، ایران نیز مانند سایر کشورها باید به فکر افزایش ذخایر این فلز باارزش باشد؛ بنابراین بخشنامه جدید بانک مرکزی کمک شایانی به بالا رفتن انگیزه تجار برای واردات طلا می‌کند.
وی افزود: در حال حاضر متاسفانه در وضعیت افزایشی قیمتها قرار داریم و این نوسانات شدید، این اجازه را به تقاضاکننده نمی‌دهد که به‌راحتی تصمیم بگیرد در بازار چه رفتاری داشته باشد و اینکه خرید کند یا خیر؛ اما باتوجه به اینکه به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم این احتمال وجود دارد که تقاضا برای خرید طلا در بازار افزایش یابد.
خرید طلا ضرر ندارد
محمدولی خاطرنشان کرد: نرخ جهانی طلا به‌گونه‌ای است که حتی معامله‌گران بزرگ طلا نیز با ابهام در خریدوفروش مواجهند.
رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر در پاسخ به این پرسش که باتوجه به نوسانات شدید نرخ‌ها، این سوال برای خیلی از مردم مطرح است که آیا زمان خرید طلا و سکه هست یا خیراظهار کرد: اگر ما می‌دانستیم که چه اتفاقی برای قیمتها می‌افتد، خب خودمان کاری می‌کردیم تا بتوانیم طلای بیشتری اندوخته کنیم. پیش‌بینی در این زمینه خیلی سخت است و نمی‌توان آینده را پیش‌بینی کرد، اما تجربه نشان داده در حوزه طلا و سکه اگر سرمایه‌گذاری برای بلندمدت باشد، کسی ضرر نمی‌کند.
بورسیها به بازار بیایند
محمدولی درباره تاثیر عرضه سکه در بورس بر کاهش قیمتها در بازار گفت: اگر سکه‌هایی که در بورس پیش‌فروش شده به‌دست مردم برسد و وارد بازار شود، قطعا قیمتها رو به کاهش می‌رود، اما ازآنجایی‌که این ربع‌سکه‌ها هنوز وارد بازار نشده‌اند، عرضه سکه در بورس تاثیری روی قیمتها در بازار طلا نداشته است. به‌علاوه اینکه باید عرضه نیم‌سکه و سکه‌های تمام هم در بورس کالا اجرایی شود. چنین اقدامی نقش بسیار مهمی در کاهش نرخ طلا و حباب سکه خواهد داشت.
گشتی در بازار
رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر در تشریح آخرین نرخ سکه و دلار در بازار اظهار کرد: در بازار آزاد، نرخ هر گرم طلای 18 عیار، 2 میلیون و 89 هزار تومان، نرخ سکه تمام‌بهار آزادی طرح قدیم 22 میلیون و 200 هزار تومان و نرخ سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید نیز 24 میلیون و 100 هزار تومان است. همچنین نرخ نیم‌سکه بهار آزادی 13 میلیون و 800 هزار تومان، ربع سکه بهار آزادی 9 میلیون و 600 هزار تومان و سکه یک‌گرمی 5 میلیون تعیین شده است. همچنین هر مثقال طلا در بازار داخلی، 9 میلیون و 50 هزار تومان ارزش‌گذاری شده است. ضمن اینکه نرخ هر اونس طلا در بازارهای جهانی 1927 دلار است.
سخن پایانی
بانک مرکزی سیاست‌های سختگیرانه در زمینه واردات طلا را کنار گذاشته و با ابلاغیه‌ای همه موانع پیش پای واردات طلا را برداشته است. به‌اعتقاد کارشناسان هدف از این اقدام افزایش ذخایر طلای کشور و متعادل شدن قیمتها در بازار داخل است، اما این تسهیلگری در واردات هیچ‌گاه نرخ طلا در بازار داخل را از بازار بین‌المللی کمتر نخواهد کرد و تنها باعث شکستن حباب برخی قیمت‌های کاذب میشود. البته منطق هم این است که نرخ طلا در کشور از نرخ جهانی این کالا ارزان‌تر نشود، زیرا در این صورت، ثروت ملی در قالب طلا به خارج از ایران قاچاق خواهد شد.