حذف دلار از مبادلات بانکی کشورهای حاشیه دریای خزر
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو از پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان توسعه تجارت، علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت در گفتگو با برنامه رادیویی رهیافت، در خصوص پیشنهادات کاربردی ایران در دومین همایش اقتصادی کشورهای ساحلی دریای خزر، گفت: یکی از استراتژی‌ها و راهبرد‌های دولت سیزدهم، توجه به ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری است که شاید در دوره‌های قبل توجه کاملی به آن‌ها نشده است. بحث بهره‌مندی از ظرفیت‌های خوب و مطلوب کشورهای همسایه ایران و کشورهای منطقه خصوصا در حوزه‌های اوراسیا، آفریقا، شرق آسیا و آمریکای لاتین و... در برنامه‌های‌مان قرار دارد که در گذشته با تکیه بر برجام یا عدم توافق برجام، می‌توانستند از آن‌ها استفاده کنند که این اتفاق نیفتاد. وی اضافه کرد: متاسفانه برخی از این حوزه‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته یا معطل توافقات مانده بود که یکی از این حوزه‌ها و فرصت‌های بسیار مطلوب، ظرفیت کشورهای شمالی ایران در حوزه‌های آسیای میانه، اوراسیا یا کشورهای حاشیه دریای خزر است. اگر این کشور‌ها را با همدیگر جمع کنیم، حوزه تجاری وارداتی بیش از 500 میلیارد دلار را پیش روی کشورمان قرار می‌دهد، پس می‌بایست از این فرصت مناسب، به خوبی استفاده و برای آن‌ها برنامه‌ریزی منطقی انجام دهیم.
توجه ویژه به بحث تجارت آزاد با اوراسیا
رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه یکی از بحث‌های مهم، حضور فعالانه ایران در این اتحادیه‌ها و پیوند‌های منطقه‌ای است که در این بین بحث اوراسیا به‌صورت جدی دنبال می‌شود، افزود: در دولت سیزدهم، بحث تجارت آزاد با اوراسیا به‌عنوان یکی از موضوعات بسیار مهم مورد توجه قرار گرفته است. وی با تاکید بر اینکه نشست‌ها و پیگیری‌ها و سفر‌های صورت گرفته در حوزه اوراسیا در یک سال اخیر بیش از تعدادی بوده که در 3 سال گذشته انجام شده است، ادامه داد: در این راستا بیش از 9 دور نشست (5 دور مجازی و 4 دور مجازی) برای دستیابی به تجارت آزاد منطقه‌ای که نخستین تجارت آزاد منطقه‌ای محسوب می‌شود، با کشورهای اوراسیا آغاز کنیم.
ظرفیت‌های خوب در حوزه‌های تجارت، ترانزینت و همکاری‌های علمی، فناوری و منطقه‌ای
پیمان‌پاک در ادامه تاکید کرد: از بین کشورهای اوراسیا، دو کشور روسیه و قزاقستان عضو همایش اقتصادی کشورهای ساحلی دریای خزر هستند که در کنار آن‌ها ترکمنستان و آذربایجان هم حضور دارند که ظرفیت منطقه‌ای بسیار خوبی در حوزه‌های تجارت، ترانزینت و حوزه همکاری‌های علمی، فناوری و منطقه‌ای را برای ایران ایجاد می‌کنند. وی در این خصوص اضافه کرد: در همایش اقتصادی کشورهای ساحلی دریای خزر دو موضوع پیگیری شد که یکی از آن‌ها برگزاری نشست مشترکی بود که در آن مسائل مختلفی از جمله طرح‌های ایران در خصوص ایجاد منطقه آزاد مشترک تجاری، مسائل مرتبط با روابط بانکی و موضوعاتی در خصوص تزانزیت ارائه شد. بحث دیگر هم برگزاری نشست‌های دو جانبه بود.
برگزاری مباحث جدی و تخصصی در حوزه‌های مختلف
معاون وزیر صمت همچنین خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین ویژگی‌های همایش اقتصادی کشورهای ساحلی دریای خزر، این بود که معاون اول رئیس جمهور از ماه‌های قبل موضوعات مربوط به روابط تجاری و اقتصای این کشور‌ها را در نشست‌هایی که هر هفته یا دو هفته‌ای برگزار می‌شد، در حضور دستگاه‌های مختلف پیگیری و پایش می‌کرد؛ اتفاقی که باعث شد با دیدگاهی کاملا تخصصی و آماده در جلسات حاضر شویم. وی با اشاره به اینکه در این همایش و در حوزه‌های مختلف، مباحث جدی و تخصصی برگزار شد، ادامه داد: در مورد نحوه همکاری تجار و استفاده از ظرفیت‌های تجاری در قالب نشست اتاق‌ها بحث و بررسی صورت گرفت که ارتباطات و مذاکرات خوبی صورت گرفت. همچنین در مورد استفاده از ظرفیت‌های اتحادیه اوراسیا توسط کشورهای حاشیه دریای خزر، مباحث مختلفی برگزار شد.
استفاده از پول‌های ملی و سازوکار‌های بانکی مستقل از سوئیفت، دلار و یورو
پیمان‌پاک به این پرسش که تحریم‌ها دستاورد‌هایی مناسبی در حوزه تبادلات بانکی از جمله عبور از دلار با تنظیم روابط بانکی را بوجود آورد که در این بین سازمان توسعه تجارت تا چه میزان روی این موضوع تمرکز می‌کند تا شرایط برای تبادلات مهم مالی با کشورهای دیگر ایجاد می‌کند؟، اینگونه پاسخ داد: یکی از موضوعاتی که هم مدنظر اقتصاد‌های مستقل و هم در اجلاس‌های مختلف از جمله شانگ‌های و همایش اقتصادی کشورهای ساحلی دریای خزر مطرح شده و می‌شود، بحث استفاده از پول‌های ملی و سازوکار‌های بانکی مستقل از سوئیفت، دلار و یورو است. وی با اشاره به اینکه پیگیری‌های بسیاری در قالب ایجاد کانال‌های بانکی مستقل یعنی حساب‌های دوجانبه با این کشور‌ها انجام شد و بحث‌هایی در مورد همکاری با تکیه بر این شیوه‌ها با کشور‌هایی مانند روسیه و... صورت گرفت، اضافه کرد: در این رابطه معاون اول رئیس جمهور، وزیر اقتصاد و همکاران وزارت امور خارجه با بانک‌های بزرگ و مهم روسی و منطقه‌ای جلساتی داشتند تا این موضوعات وارد فضای اجرایی شود.
شکل‌گیری صندوق‌های مشترک تامین مالی
رئیس سازمان توسعه تجارت افزود: در وضعیت فعلی این بانک‌ها حساب کارگزاری با بانک‌های ایران باز کرده‌اند و پرداخت و دریافت در آن‌ها صورت می‌گیرد و در کنار آن‌ها از ظرفیت ایجاد ضمانت‌نامه استفاده می‌کنیم. صندوق‌های مشترک تامین مالی تشکیل شده که شکل‌گیری آن‌ها جدید است و پروژه‌هایی معرفی شده که طرح‌های توجیهی آن در حال بررسی است. همه این‌ها در قالب همکاری مالی منطقه‌ای اتفاق افتاده است. وی با تاکید بر اینکه در کنار این موارد، در خصوص بیمه‌ها اقداماتی صورت گرفته، تصریح کرد: توافق‌نامه‌ها و قرارداد‌های بیمه‌های صادراتی امضا شده و در حوزه خدمات فنی - مهندسی، در حوزه صادرات کالا و در حوزه بیمه‌های اتکایی به کار گرفته شده است. همه این موارد با کشورهای هدف در حال انجام است.
بررسی خطوط تولید مشترک و به اشتراک‌گذاری دانش فنی
پیمان‌پاک با اشاره به اینکه برخی از کشور‌ها دنبال منافع اقتصادی هستند، یادآور شد: اگر سازوکاری تعریف شود که منافع کشور مقابل، در کنار کشور خودمان تامین شود، هیچ کشوری منتظر اجازه و تائید کشور ثالث نمی‌ماند و فضا را برای گسترش تجارت و همکاری‌های صنعتی و اقتصادی مهیا می‌کند. وی با بیان اینکه موضوع مهم دیگر که در همایش اقتصادی کشورهای ساحلی دریای خزر پیگیری شد، همکاری‌ها و مشارکت‌های صنعتی است، اظهار کرد: غیر از بحث توسعه تجارت و همکاری‌های دوجانبه و یا چندجانبه، بحث‌های خطوط تولید مشترک و به اشتراک‌گذاری دانش فنی مورد بحث و بررسی طرفین قرار گرفت. امروز در حال احداث خطوط مشترک تولیدی در زمینه‌های تولید قطعات خودرو، تولید خودرو، لوازم خانگی، تجهیزات پزشکی، تولید دارو و... با این کشور‌ها هستیم.
ایجاد هاب منطقه‌ای برای بحث توزیع کالای اساسی و فناوری و توزیع مواد غذایی
معاون وزیر صمت گفت: دولت ایران در این همایش اعلام کرد «کشورهای ساحلی دریای خزر به‌عنوان لنگرگاه امنیت غذایی جهان محسوب می‌شوند»؛ در زمینه امنیت غذایی، بخش قابل توجهی از کالا‌های اساسی از جمله گندم، روغن، دانه‌های روغنی و نهاده‌های دامی مانند جو، در کشورهای قزاقستان و روسیه که کشورهای بزرگ اقتصادی در حاشیه دریای خزر هستند، تولید می‌شود. همچنین ظرفیت‌های بسیار بالایی در زمینه فرآوری وجود دارد. وی با اشاره به اینکه یکی از ابتکارات ایران، ایجاد هاب منطقه‌ای برای بحث توزیع کالای اساسی و فناوری و توزیع مواد غذایی بود، یادآور شد: جایگاه بی‌نظیر ژئوپلوتیک ایران خصوصا بعد از بحران روسیه و اوکراین که مسیر شرق به غرب را قطع کرده است، این امکان را ایجاد می‌کند که مواد تولیدی در کشور‌هایی مانند قزاقستان، روسیه و... از مسیر کشورمان برای کشور‌هایی مانند عراق، پاکستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس و آفریقایی توزیع شود.
نیاز به توسعه ظرفیت‌ها و زیر ساخت‌ها
پیمان‌پاک با تاکید بر اینکه در کنار این موضوعات باید از ظرفیت‌های محصولات فرآوری شده هم استفاده شود، افزود: در شرایط فعلی، گندم را وارد کرده و به محصولاتی مانند ماکارانی یا تولیدات فرآوری تبدیل و صادر می‌کنیم. همچنین در زمینه نهاد‌های دامی، ظرفیت‌های بسیار بالایی وجود دارد، زیرا تعداد زیاد کارخانجات مدرن تولید خوراک دام در ایران وجود دارد که ظرفیت‌های آن‌ها عمدتا خالی است که می‌توانند با دریافت این نهاده‌ها و فرآوری و تبدیل آن‌ها به کالایی با ارزش افزوده بالا، به کشورهای اطراف که عموما نیازمند خوراک دام هستند، صادر کنند. وی با بیان اینکه در حوزه روغن، ظرفیت و کارخانجات بسیار خوب تولید، فرآوری، دانه روغن کشی، تبدیل و بسته‌بندی در ایران وجود دارد، تصریح کرد: این موارد در نشست کشورهای ساحلی دریای خزر از سوی مسئولان ایران این موارد مطرح شد و توافقات بسیاری خوبی در این حوزه‌ها صورت گرفت. در این راستا باید ظرفیت‌ها و زیر ساخت‌ها را توسعه دهیم، زیرا برخی از کشور‌ها مانند روسیه آمادگی خود را برای ایجاد سیلو در بنادر شمالی ایران اعلام کردند.
تجهیز ناوگان خزر بسیار مهم است
رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه در گذشته دریای خزر به‌عنوان منطقه تجاری مدنظر قرار نمی‌گرفت، صحبت‌هایش را اینگونه ادامه داد: بحث تجهیز ناوگان خزر بسیار مهم است، زیرا حجم تجارت ایران با روسیه و سایر کشورهای حاشیه دریای خرز افزایش پیدا کرده؛ به‌همین دلیل نیازمند ایجاد، ساخت و تجهیز حجم ناوگان و کشتی‌های بزرگ‌تر در این دریا هستیم. وی با اشاره به اینکه توافق بسیار خوبی در حوزه سرمایه‌گذاری صورت گرفته، تاکید کرد: توافق خوبی بین وزارت نفت و مجموعه‌های کشورهای ساحلی دریای خزر در خصوص سرمایه‌گذاری مشترک، استفاده از تکنولوژی‌های آن‌ها در حوزه‌های استحصال و استخراج نفت و گاز، در حوزه فرآوری و در حوزه سوآپ و ترانزیت منعقد شد. پیمان‌پاک همچنین گفت: درحالی به خاطر برخی مشکلات و تنگ‌نظری‌های سیاسی، سال‌ها از فرصت سوآپ نفت و گاز با بعضی کشور‌ها محروم بودیم، اما در دولت سیزدهم این موضوع فعال شد و امروز از ترکمنستان به آذربایجان و به ترکیه سوآپ گاز داریم که با برنامه‌ریزی صورت گرفته، می‌خواهیم این ظرفیت‌ها را افزایش دهیم. مسائل مربوط به سوآپ نفت و فرآورده‌های آن در حال پیگیری است، زیرا این ظرفیت در حال ایجاد بوده که فعالانه از سوی وزارت نفت در حال پیگیری است.