خاندوزی: در تعامل با چین هنوز وارد رابطه «شراکت راهبردی» نشده‌ایم
وزیر اسبق اقتصاد با تأکید بر اینکه هنوز مناسبات ایران و چین به سطح یک «شراکت راهبردی» نرسیده است، گفت: تغییر موازنه اقتصادی جهان به نفع شرق، فرصتی تازه برای بازتعریف روابط اقتصادی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران با قدرت‌های نوظهور ایجاد کرده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سید احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی در نشست تخصصی «فرصت‌های همکاری اقتصادی ایران و چین» با اشاره به تحولات جدید در موازنه قدرت جهانی اظهار داشت: نوع مواجهه اقتصادی و سیاسی کشورها در دهه اخیر به‌شدت به مقوله امنیت ملی آن‌ها گره خورده است.
وی افزود: در فاصله سال‌های 2002 تا 2022، سهم چین از تولید ناخالص داخلی جهان بر اساس برابری قدرت خرید از حدود 8 درصد به 18.8 درصد افزایش یافته، در حالی که سهم اقتصاد آمریکا از 20 درصد به 16 درصد و اتحادیه اروپا از 20 به 15 درصد کاهش یافته است. روندهای موجود نیز نشان می‌دهد این تغییر موازنه اقتصادی در سال‌های آینده ادامه خواهد یافت.
خاندوزی با اشاره به جایگاه چین به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران تصریح کرد: در حوزه صادرات نفتی و غیرنفتی و همچنین واردات، چین مهم‌ترین شریک تجاری کشور ماست، اما با وجود این، هنوز از سطح مناسبات اقتصادی دو کشور رضایت کافی وجود ندارد.
ابراز تمایل چین برای همکاری در زمینه هوش مصنوعی با سازمان همکاری‌های آسیا - اقیانوسیهموانع همکاری ایران و چین
وزیر اقتصاد در توضیح موانع پیش‌روی روابط اقتصادی ایران و چین گفت: به‌نظر می‌رسد دو مانع جدی بر سر راه رسیدن به سطح مطلوب همکاری‌ها وجود دارد؛ یکی در سطح سیاست‌گذاری کلان و دیگری در لایه‌های اجرایی دستگاه‌ها. وی افزود: هرچند در سال‌های اخیر دستاوردهای مهمی مانند واردات واکسن کرونا، افزایش دوبرابری صادرات نفت و گسترش فاینانس بین دو کشور حاصل شد، اما همچنان با مقاومت و حتی کارشکنی در لایه‌های میانی برخی دستگاه‌های اجرایی مواجه بودیم.
از نگاه «چرخ زاپاس» تا «سوپرمارکت آخر شب»
خاندوزی با اشاره به نوع نگاه برخی جریان‌ها به تعامل با چین، خاطرنشان کرد: در گذشته نگاهی در داخل وجود داشت که من آن را «نگاه چرخ زاپاس» می‌نامم؛ یعنی تا زمانی که دیگر گزینه‌ها فعال بودند، به چین مراجعه نمی‌کردیم. امروز نیز نوعی نگاه «سوپرمارکت آخر شب» وجود دارد؛ به این معنا که زمانی که سایر گزینه‌ها بسته می‌شوند، تازه به سراغ تعامل با چین می‌رویم.
او تأکید کرد: این نگاه اشتباه است. تعامل با چین نباید به‌عنوان جایگزین موقت یا اضطراری تلقی شود، بلکه باید بخشی از یک رویکرد بلندمدت و راهبردی در سیاست خارجی اقتصادی ایران باشد. ما هنوز وارد یک رابطه شراکتی واقعی با چین نشده‌ایم و تنها سطحی از مبادلات اقتصادی را تجربه می‌کنیم.
ضرورت تعریف رابطه راهبردی
وزیر اقتصاد افزود: برقراری یک رابطه راهبردی به معنای پیوند سیستمی میان دو کشور در حوزه‌های دفاعی، امنیتی و اقتصادی است؛ امری که هنوز در روابط ایران و چین به‌صورت کامل محقق نشده است. به گفته وی، اگر این نگاه راهبردی به‌عنوان گفتمانی فراگیر در سیاست‌گذاری کشور نهادینه شود، منافع ملی ایران در سطحی بسیار فراتر از مبادلات تجاری کنونی تأمین خواهد شد.
ایران در جنگ کریدورها و پیوند با کمربند - راه
خاندوزی با اشاره به اهمیت ژئوپلیتیکی ایران در طرح کمربند راه چین گفت: ایران می‌تواند بخشی از ظرفیت ژئوپلیتیک خود را در جنگ کریدورها به خدمت این طرح درآورد و آورده‌ای راهبردی برای خود ایجاد کند، نه صرفاً یک بده‌بستان اقتصادی کوتاه‌مدت.
لزوم عبور از کارشکنی‌ها و نگاه کوتاه‌مدت
وی با انتقاد از فرصت‌سوزی‌های گذشته خاطرنشان کرد: متأسفانه از بسیاری از فرصت‌های طلایی برای تعمیق روابط با چین استفاده نشد و حتی با کارشکنی‌هایی در مسیر اجرای سیاست‌های دولت مواجه بودیم. با این حال، همچنان فرصت برای گشودن افق‌های تازه در روابط اقتصادی و امنیتی با شرق و قدرت‌های نوظهور وجود دارد.
پیامد تغییر رویکرد در روابط خارجی
وزیر اقتصاد در پایان تأکید کرد: چنانچه ایران بتواند این چرخش راهبردی را با موفقیت دنبال کند، روابط ما با اروپا و سایر شرکای غربی نیز در سطحی جدید و بر مبنای احترام متقابل و جایگاه واقعی جمهوری اسلامی بازتعریف خواهد شد.
خاندوزی با دعوت از کارشناسان حاضر در نشست برای ارائه پیشنهادات تکمیلی گفت: باید با آسیب‌شناسی دقیق و ارائه راهکارهای مشخص، مسیر ورود به سطح جدیدی از مناسبات اقتصادی و امنیت ملی میان دو کشور را برای سیاست‌گذاران کشور روشن‌تر کنیم.