خانواده را برای درک متقابل جوانان توانمند کنیم
تهران - ایرنا - رئیس اندیشکده «مرآت» معتقد است توانمندسازی خانواده‌ها برای ایجاد درک متقابل، بهترین راهکار برای ارتباط پدران و مادران با جوانان است.
حجت‌الاسلام محمد رحمانی امروز به مناسبت روز جوان و سالروز میلاد حضرت علی اکبر (ع) در گفت وگو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: به جز روایت های تاریخی و آنچه که در جریان کربلا نقل نشده، روایات معتبری درباره حضرت علی اکبر (ع) وجود ندارد اما آن حضرت به عنوان نماد یک جوان است و آنچه در وصف آن حضرت گفته اند، مشهور است که به پیامبر شبیه بودند. لذا از این روایات می توان به ویژگی های شخصیتی آن حضرت و شباهتی که به امام سجاد (ع) داشتند، اقتدا کرد و از این جهت آن حضرت یک الگوی جوان تراز انقلاب اسلامی هستند.
وی با اشاره به ویژگی های جوانان و ارتباط والدین با آنان اظهار داشت: ما دچار یک شکاف نسلی جدی هستیم. یعنی بین نسل های دهه 60 و نسل های دهه های 70 و 80 یک شکاف وجود دارد. در ادبیات نظری حوزه منابع انسانی، یک تجربه تاریخی در جهان وجود دارد. یعنی بعد از جنگ جهانی دوم نیز این فضا وجود داشته است که برخی نسل ها و تفاوت های نسلی در آن دوران ایجاد شده بود و امروزه نیز ما با این پدیده روبرو هستیم، به گونه ای که گفتمان حاکم بر پدر و مادرانی که متولد دهه‌های 50 و 60 هستند با گفتمان حاکم بر کودکان و نوجوانان دهه 70 و 80 تفاوت دارد و این تفاوت در خصوصیت های شخصیتی و سبک زندگی آنها یک پدیده جدی است که در فضای تربیتی با آن روبرو هستیم و راهکاری که در این زمینه وجود دارد، توانمندسازی خانواده ها بر ایجاد درک متقابل است.
این پژوهشگر مذهبی افزود: ما نه می توانیم فضای شخصیتی والدین را تبدیل به فضای نسل جوان و نه می‌توانیم فضای نسل جدید را به فضای والدین خودمان تبدیل کنیم. چون هر کدام در زیست بوم اختصاصی خود بزرگ شده اند و نظام مسائل و ابزارهای خاص خود را دارند اما اگر بتوانیم کاری کنیم که خانواده‌ها به یک درک متقابل برسند و شرایط و نیازها و فضای حاکم بر نسل جوان را به خوبی فهم کنند، بسیاری از مشکلات میان روابط والدین و جوانان حل می شود. مثلا والدین رفتارهای متناسب با فرزندان خود نشان دهند، از رویکردهای بالا به پایین و رویکردهای طولی به رویکردهای عرضی رو آورند، در کنار نسل جوان قرار بگیرند، اجازه آزمون و خطا و اجازه تجربه کردن و رشد به نسل جوانان دهند که این مساله نیازمند جریان توانمندسازی در خانواده است که متاسفانه از این فضای آموزشی به شدت غافل هستیم.
وی افزود: قرائت نسل جدید از دین حتی کودکانی با والدین متدین، قرائتی است که زاویه نگاه آنان به دین متمایز با تلقی سنتی ما از دین است و ما باید آن را به رسمیت بشناسیم و آن را درک کنیم و برای آن نسخه تجویز کنیم. یکی از مشکلات این است که آموزه های دینی به درستی انتقال پیدا نکرده است. ما فکر می کنیم وقتی پدران و مادران ما در برخی مناسک به گونه‌های خاص رفتار می کردند، پس نسل جدید ما نیز باید به همان روش، آن را ادامه دهند در حالی که این روش ها متمایز است و نسل جدید فضای متفاوت و مختص به خود دارد.
رحمانی ادامه داد: اگر ما این فضا را به رسمیت بشناسیم، بسیاری از چالش های امروز ما در حوزه تربیت خود به خود مرتفع می‌شود و این می‌تواند پیشران جدی باشد. مثلاً در حوزه ارتباط با جریان کتاب و کتابخوانی اگر دهه‌های سابق را ببینیم، نوع مطالعه و نوع انس با کتاب و انس با معارف به گونه‌ای بود که مثلاً نسل های دهه 60 با ادبیات استاد شهید مرتضی مطهری به راحتی انس می‌گرفتند و به راحتی چندین جلد کتاب از این شهید را مطالعه می کردند اما سبک زندگی و سبک ارتباط نسل امروز به دلایل هوش بالایی که به دست آورده و فهم و گیرایی بالایی که در بعضی ابعاد به دست آورده اند، به گونه ای شده که آنان به شدت به دنبال آن هستند که مطالب به صورت دسته بندی شده به آنان انتقال پیدا کند.
وی اضافه کرد: بنابر این نباید انتظار داشته باشیم که همه این نسل نیز مثل گذشته عمل کند و به همین دلیل باید سبک تولید محتوا را تغیییر دهیم. ما باید از این شکل زدگی فاصله بگیریم و حتی شکل محتوا را بر اساس نیاز مخاطب تولید کنیم ولی این کار را نمی‌کنیم و لذا در انتقال مفاهیم و دانش های دینی دچار مشکل می شویم. به تعبیر یکی از اساتید اگر افلاطون زنده بود به جای اینکه کتاب جمهور را بنویسد، فیلم می ساخت. البته بخشی از این موضوع به مسائل تربیتی برمی‌گردد. یعنی پدران و مادران ما امروز در ارتباط با فرزندان خود دچار چالش هایی شده اند و به دلیل فرهنگ حاکم بر جریان تعلیم و تربیت، به متخصصان حوزه مشاوره و تربیت مراجعه نمی کنند و لذا به دنبال آن هستند که خودشان نسخه های تجویزی را بنویسند و لذا هیچگاه این فاصله پر نمی شود.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: ما می توانیم جریان‌های مشاوره‌ای شامل جریان های آموزشی و جریان‌های مشاوره های دینی راه اندازی کنیم نه به معنای پرسش و پاسخ و پاسخگویی به شبهات بلکه به معنای اینکه مثلا هر 50 خانواده متصل به یک مشاور دینی و تربیتی باشند که مبتنی بر ادبیات دینی بتواند چارچوب ها و خطوط قرمز همراهی با نوجوان و جوان را ترسیم کند که این موضوع نیز نیازمند ساز و کار است و حاکمیت باید برای آن برنامه ریزی کند.
وی با تاکید بر نهادینه کردن آموزش برای همراهی والدین با جوانان اظهار داشت: با آموزش دادن والدین، می توان با جوانان همراهی کرد. اگر با نوجوان مخالفت کردید و اجازه تجربه کردن به او ندادید، این نوجوان در سن بزرگسالی به دنبال تجارب پرخطر خواهد رفت. پدران و مادران امروز ما باور نمی کنند که می توان به نسل جوان اعتماد کرد.
رحمانی با اشاره به بیانیه گام دوم رهبر انقلاب گفت: رهبر انقلاب معتقدند جوانان و نسل جوان، موتورهای پیشران هر جامعه هستند و امروز پیشرانی در انقلاب اسلامی به سطح نوجوان رسیده است. آیا ما به عنوان یک سیاست گذاری فرهنگی قبول داریم که نوجوان دهه هشتاد می‌تواند پیشران و موتور محرک انقلاب باشد؟ گاهی به این مسئله باور نداریم و همین مساله باعث عدم باور و عدم اعتماد به نسل جوان می شود.