درگذشت رضا رئیس‌طوسی عضو برجسته هیات علمی دانشگاه تهران / رئیس طوسی کتاب زوال نظم اجتماعی قاجار را بر اساس اسناد وزارت خارجه بریتانیا نوشت

فروزان آصف نخعی: به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دکتر رضا رئیس‌طوسی، استاد دانشگاه، پژوهشگر و کنشگر اجتماعی درگذشت. جدای از آثار و کتاب‌های فراوانی که از ایشان برجای مانده است، دکتر رئیس طوسی کنشگری سیاسی و اجتماعی بود و برای احقاق حقوق مردم و تحقق آرمان‌های انسانی همچون عدالت و آزادی در جامعه تلاش فراوان کرد. او از مبارزان قبل از انقلاب علیه نظام شاهنشاهی بود.

رضا رئیس طوسی از اعضای اولیه سازمان مجاهدین خلق بود که بعد از گذراندن دوره آموزش های نظامی و سازماندهی مخفی در مصر، تجارب و آموزش های کسب شده را به اعضای داخل و از جمله محمد حنیف نژاد منتقل کرد و به آموزش سازماندهی مخفی به کادرهای اولیه پرداخت. اولین جزوات آموزش سازماندهی و نظامی توسط وی و گروه مرتبط با او تهیه و به ایران منتقل شده بود.

رئیس طوسی به همراه حمید نوحی، و حسین رفیعی، در انجمن های دانشجویان مسلمان در اروپا و آمریکا در زمینه فعالیت های سیاسی و تبلیغی، جذب نیرو و امکانات اقدامات فراوانی قبل و بعد از انقلاب انجام و هیئت مؤسس انجمن ها را تشکیل می دادند. آنها همچنین پاسخ به بیانیه اعلام مواضع در تغییر ایدئولوژی سال 54 را در خارج از کشور منتشر ساختند.

نخستین جدائی عمده و اساسی از سازمان مجاهدین خلق بعد از انقلاب اسلامی، در سال 1359 اتفاق افتاد که سه تن از اعضای قدیمی سازمان یعنی رضا رئیسی (رئیس طوسی)، حمید نوحی و حسین رفیعی طی اطلاعیه ای به تاریخ 11 تیر ماه 59 علنا از این فرقه جدا شده و سپس بعد از واکنش های غیراصولی سازمان مجاهدین موسوم به منافقین، دلایل خود را در کتابی با عنوان «روند جدائی» اعلام کردند.

رئیس طوسی بعد از انقلاب راه تدریس و دانشگاه را در پیش گرفت و به استخدام هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران درآمد. دو اثر او یکی کتاب نفت، و دیگر زوال نظام اجتماعی و فروپاشی دولت قاجار، از آثار ارزشمندش به شمار می روند. کتاب دوم یعنی زوال نظام اجتماعی و فروپاشی دولت قاجار، تماما بر اساس اسناد آرشیو وزارت خارجه بریتانیا تدوین شده و از این نظر نقش استعماری انگلیس در تجزیه و انحلال سلسله قاجار بسیار خواندنی است.

رئیسی در پشت جلد کتاب به نقل از لرد کرزن در باره امتیازی دولت ناصرالدین شاه قاجار در سال 1251 به بارون رویتر داد آورده است: «این کامل ترین و عجیب ترین واگذاری کل منابع طبیعی صنعتی یک کشور به فردی خارجی است که کسی در تاریخ خواب آن را نتواند دید، چه رسد به آن که عملا امضا شده باشد.» «این کتاب روایت زوال دولت قاجار در دهه های آخر عمر آن و نبرد چند جانبه ای است که در این دوره بین دو قدرت بزرگ استعماری روسیه و انگلستان، اقشار فقیر و میانی شهر و روستا، روسای ایل های بزرگ، درباریان و علما درگرفت و زمینه های انقلاب مشروطه را فراهم کرد.»

در بسیاری از موارد مقالات ایشان در نشریه چشم‌انداز ایران منتشر شده است. همچنین برخی رساله ها و پایان نامه های دانشجویان از 39 مورد به شرح زیر هستند:

- تامین نیازهای نفتی و سیاست های متحده ژاپن در قبال بحرانهای خلیج فارس، نسرین دخت نصرت، رضا رئیس طوسی، کارشناسی ارشد، [ح ح - تشدید فشار آمریکا و استراتژی های بازدارنده ایران، علی باقری دولت آبادی، رضا رئیس طوسی، دکتری، 1387/6/13 - امنیت انرژی در خاورمیانه و تاثیر آن بر توسعه اقتصادی آسیا و اقیانوسیه، هنلیتو سویلیا جونیور، رضا رئیس طوسی، دکتری، 1386/12/11 - سیاست انرژی ایالات متحده و کاهش قدرت اوپک در بازار جهانی نفت دهه 80 م. و اوایل دهه 90 م.، فروغ گلستانی، رضا رئیس طوسی، کارشناسی ارشد، 1386/08/07 - اوپک و بازار جهانی نفت، حمیدرضا قوام ملکی، رضا رئیس طوسی، کارشناسی ارشد، 1386/07/09 - سیاست خارجی آمریکا و گسترش نوبنیادگرایی اسلامی پس از دهه 1990، محمدصادق جوکار، رضا رئیس طوسی، کارشناسی ارشد، 1386/06/25 - نفت خلیج فارس و استراتژی امنیت ملی ایالات متحده 2005 - 2000، مسعود موسوی شفائی، رضا رئیس طوسی، دکتری، 1386 - کارکرد بازار بین المللی نفت و عدم کارایی تحریم نفتی ایالات متحده امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، علیرضا اقلیم، رضا رئیس طوسی، دکتری، 1386 - نفت خلیج فارس و استراتژی امنیت ملی ایالات متحده 2005- 2000، مسعود موسوی شفائی، رضا رئیس طوسی، دکتری، 1386

216216