دل‌نوشته‌هایی که بلای جان آثار تاریخی است!
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، عمق برخی از نوشته‌ها به حدی است که مشخص است از شیئی فلزی استفاده شده و بدنه آثار چند صد ساله ضربه‌های محکمی را متحمل شده است تا در نهایت یک تصویر که چیزی جز آسیب به همراه ندارد، نقش ببندد. برخی از ترک های به جا مانده یادگار همین نقش هایی است که زمانی افراد در بازدید از این آثار به یادگار گذاشته اند.
«سندروم یادگاری نویسی» بر روی بناهای باستانی و تاریخی سنت اشتباهی است که نتیجه آن روی بدنه بسیاری از آثار برجای مانده است.
این داستان به سالها قبل بر می گردد زمانی که برخی برای نوشتن حرف های خود بر روی تنه های درخت شروع به کنده کاری می کردند و در حال حاضر این سندروم، آثار تاریخی زیادی را نشانه گرفته است تا جایی که منجر به خطر آفرینی و حتی تهدید تخریب این بناها شده است.
در یک نمونه کاخ بار عام کوروش از کهن‌ترین ستون های ایستاده با قدمتی بیش از دو هزار و 550 سال است که نشان می دهد طرفداران «سندروم رایش سوم» یا همان سندروم یادگار نویسی آن را مورد آسیب و به نوعی تخریب قرار داده‌اند. کم نیستند آثار تاریخی و باستانی که در طول سالها جای خراش و ضربه‌ها را در خود جای داده اند و با گذشت سال‌های سال این آثار بر روی بدن بناهای تاریخی خود‌نمایی می کند.
یادگاری نویسی، تهدیدی جدی برای حفظ آثار تاریخی
اما جدا از تصویر زشتی که این نوع نوشته ها و حکاکی بر بدنه آثار تاریخی دارد؛ این حرکت بشدت برای حفظ و بقای آثار خطرآفرین است و می تواند خطر جدی به همراه داشته باشد.
این نوع تخریب‌گری در قالب یادگار نویسی بر آثار و بناهای تاریخی که حتی به ثبت جهانی رسیده اند، نشان می دهد که ادامه این روند می تواند هویت و تمدن تاریخی و فرهنگی یک سرزمین را نشانه بگیرد. کم نیستند آثار شناخته شده و مطرحی که بر روی بدنه آنها خط و خطوط مختلفی نقش بسته است و حتی دست نوشته های بازدید کنندگان و رهگذران با استفاده از میخ و زغال چهره شان را مخدوش کرده است.
با این حال این اقدام در حالی توسط برخی به راحتی انجام می شود که بر اساس قانون، هرگونه تخریب و تعرض به آثار تاریخی جرم محسوب می شود و یادگاری نویسی بر روی آثار تاریخی جرم بارزی است.
بر اساس ماده 558 فصل نهم قانون اساسی «هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه و مجموعه های فرهنگی تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است یا تزیینات، ملحقات، تاسیسات، اشیا و لوازم خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلا نیز واجد حیثیت فرهنگی - تاریخی یا مذهبی باشد خرابی وارد آورد علاوه بر جبران خسارت وارد به حبس از یک تا 10 سال محکوم می شود.» این صراحت قانون و در مقابل حجم گسترده از یادگاری نویسی ها نشان از ضعف اجرای قانون دارد.
یادگاری‌نویسی شخصیت‌ها در بدنه تخت‌جمشید در طول قرن‌ها برجای مانده
در این خصوص سیامک بصیری، معاون فنی میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی فارس در گفت و گو با «ایلنا» با اشاره به اینکه در طول سال های متمادی یادگار نویسی ها منجر به خسارت ها و وارد کردن آسیب هایی به بناهای تاریخی شده است، عنوان می کند: در خصوص آثار تاریخی تخت جمشید به صورت ویژه، مشاهده می شود که در طول سال ها و حتی قرن ها به غیر از افراد عادی متاسفانه یکسری از شخصیت ها و اشخاص شناخته شده نیز بر روی آن نقش و شعری نوشته اند.
وی با اشاره به اینکه برخی از خطوط و نوشته ها فوق العاده هنرمندانه است و کاملا مشخص است که توسط اشخاصی مطرح، نوشته شده است، ابراز می کند: این حرکت غیر فرهنگی است و طبیعتا شایسته نیست که بر روی آثار تاریخی بر جای بماند.
بصیری با اشاره به اینکه نمونه های متعددی داریم که شخصیت ها، مقامات و حتی افراد بسیار شناخته شده در قرون مختلف این اقدام را انجام داده اند، بیان می کند: این در حالی است که بخشی از افراد عادی جامعه نیز این کار را انجام می دهند در حالی‌که این آثار فراملی است و باید یک جهش فرهنگی برای مقابله با این نوع اقدامات ایجاد شود.
آثار باستانی شناخته شده که از یادگاری نویسی آسیب جدی دیده اند
معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس همچنین در رابطه با آسیب ها و خسارت هایی که این نوع نوشته ها می توانند به بناهای تاریخی وارد کنند بدون اینکه فرد از آن آگاه باشد، می گوید: آثار تاریخی به المان های تزیینی مزین هستند چنانچه در آثار دوره زندیه ارگ کریمخان به آبکاری و نقاشی مزین است و در آثار دوره قاجاریه آینه کاری داریم و اگر با ابزار تیز یا رنگ مخدوش شود، خسارت ها جبران ناپذیر خواهد بود و به سادگی امکان برگشت پذیری ندارد. بصیری یادآور می شود که این اقدام در نهایت موجب تخریب اثر می شود و اثر تاریخی را از بین می برد.
وی همچنین در رابطه با آثار تخریب شده از یادگاری نویسی ها می گوید: متاسفانه آثار زیادی هستند که یادگاری نویسی بر روی بدنه آنها تخریب جدی وارد کرده است و به طور مشخص آثار شناخته شده ای مانند حمام وکیل، ارگ کریمخان، تخت جمشید و... جزء آثار شناخته شده ای هستند که مورد بی مهری و بی فرهنگی ها قرار گرفته اند.
ارتقای باور فرهنگی عامل اصلی حفظ آثار تاریخی از یادگاری نویسی است
بصیری با اشاره به اینکه برای حفظ آثار تاریخی مردم باید به یک باور فرهنگی برسند و در این زمینه باید جهشی ایجاد شود، عنوان می کند: با کوشش در جهت ارتقای فرهنگ جامعه دیگر، شاهد اقدامات این چنینی نخواهیم بود که در این خصوص رسانه ها می توانند اقدامات اساسی انجام دهند.
وی با اشاره به اینکه در اماکنی که امکان حضور فیزیکی و الکترونیکی باشد میراث فرهنگی اقدام می کند، خاطرنشان می کند: اما در بنایی مانند تخت جمشید که سطح محدوده آن 124 هزار متر مربع است؛ طبیعتا با این تعداد نیروی انسانی نمی توان از این یادگاری نویسی ها جلوگیری کرد و این مشکل ریشه فرهنگی دارد.
بصیری یادآور می شود که در عین حال بسیاری از نیروها به صورت فیزیکی در حد امکان از مکان ها حفاظت می کنند ولی با این حال امکانات محدود است و نیاز به ارتقای فرهنگی در این خصوص کاملا احساس می شود.
بصیری با تاکید به اینکه این اقدام به نوعی جرم محسوب می شود و حتی با مجازات حبس همراه است، خاطرنشان می کند: مردم باید بدانند که این اقدام در هر صورت جرم محسوب می شود و به سادگی نمی توان از کنار آن عبور کرد.
یادگاری نویسی بر روی آثار تاریخی که اغلب بدون محتوا ست در طول سالها چهره و ماهیت بسیاری از آثار را تحت تاثیر قرار داده است و این روزها جای آن نقش ها و خطوط بر روی آثار تاریخی آسیب های جدی نمایان شده است.