دیوار کوتاه اومیکرون در مقابل دز سوم واکسن

حدود 21 ماه از اعلام زمان رسمی شروع پاندمی کرونا می‌گذرد. آمار مبتلایان و فوتی‌های این ویروس در کشورهای مختلف بر اساس اعلام دولت‌ها ثبت می‌شود. در بسیاری از کشورها این آمار کم‌شماری دارد و به خصوص در مورد تعداد مبتلایان با توجه به آمارگیری از موارد بیمارستانی، موارد ابتلای خفیف ثبت نمی‌شود. بر این اساس تاکنون حدود 275میلیون نفر در دنیا به یکی از انواع و سویه‌های ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و از این تعداد پنج میلیون و 380 هزار نفر جان باخته‌اند.

ویروس امیکرون در مجموع تفاوت زیادی با انواع قبلی ویروس کرونا ندارد، اما به علت سرعت بسیار بالاتر سرایت و انتقال آن در همه دنیا نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده است.

در کشور ما ایران نیز تاکنون پنج پیک کرونا سپری شده است. اولین آن از ابتدای اسفند 98 با اعلام اولین موارد ابتلا و مرگ در قم شروع شد که تا اردیبهشت 99 نیز ادامه داشت. پیک دوم کرونا بلافاصله بعد از آن و از خرداد 99 با بازگشایی زودهنگام اماکن عمومی شروع شد و تا شهریور همان سال ادامه داشت. پیک سوم کرونا نیز بلافاصله از اواخر شهریور 99 شروع شد و تا دی 99 ادامه داشت. پیک چهارم کرونا نیز از فروردین 1400 شروع شد و تا نیمه‌های خرداد ادامه داشت و بلافاصله پس از کاهش موارد ابتلا در پیک چهارم در اواسط خرداد، دوباره روند افزایشی کرونا در کشور این بار با سویه خطرناک دلتا مشاهده شد که پیک پنجم را رقم زد، دوره‌ای که سخت‌ترین پیک کرونایی را به وجود آورد و آمار رسمی مرگ روزانه مبتلایان از مرز 700 نفر هم گذشت و مدام رکورد می‌زد.

کارشناسان مهمترین عامل تشدید و تکرار پیک‌های کرونا را که هر کدام شدیدتر و بلندتر از پیک‌های قبلی بودند، کندی و تعداد اندک واکسیناسیون می‌دانند و البته رعایت اندک پروتکل‌های بهداشتی مانند ماسک زدن و رعایت فاصله‌های اجتماعی که به علت بازبودن مشاغل و تردد نزدیک مردم در اماکن عمومی نیز در تشدید این بحران نقش داشت. تلاش دولت برای کنار زدن روزهای سخت کرونا

همزمان با اوج گیری کرونا در پیک پنجم که روزهای سختی را رقم زد، دولت سیزدهم شکل گرفت. دولت جدید با تغییر سیاست تامین واکسن و تسریع در واردات واکسن از کشورهای دیگر به خصوص چین، مشکل تامین واکسن را به طور کلی حل کرد و در کمتر از 100 روز میزان جمعیت واکسن زده را که بسیار اندک و حدود 20 درصد جمعیت هدف بالای 12 سال بودند، به بالای 80 درصد رساند. اکنون حدود 60 میلیون نفر از ایرانیان یک دز واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند، حدود 50 میلیون نفر هر دو دز را زده‌اند. تزریق دز سوم برای همه افراد بالای 18 سال امکان‌پذیر است و وزارت بهداشت به همه این افراد فراخوان داده در صورتی که سه ماه از تزریق دز دوم واکسن آنها گذشته حتما برای تزریق دز سوم واکسن مراجعه کنند.

اکنون با اعلام شناسایی سویه جدید کرونا با نام «امیکرون» در آفریقای جنوبی و انتشار سریع آن به اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران، نگرانی جدیدی ایجاد شده است. برخی کشورها به خصوص در اروپا در پی انتشار این نوع جدید ویروس از خانواده کرونا دوباره محدودیت‌های تردد و تعطیلی و قرنطینه‌ها را بازگردانده‌اند و در ورود مسافران خارجی سختگیری‌های جدی را اعمال می‌کنند و تلاش می‌کنند با سرعت بخشیدن به تزریق دز سوم واکسن، از تکرار روزهای تلخ گذشته که با مرگ‌های زیاد مبتلایان و نبود تخت و امکانات درمانی مواجه بودند، جلوگیری کنند.

بیشترین گرفتاری زمانی است که تجمع‌ها و دورهمی‌های خانوادگی انجام می‌شود. حتی اگر یک نفر به امیکرون مبتلا باشد، بقیه افراد نیز مبتلا می شوند. بهتر است مردم تجمع‌ها و دورهمی‌ها را کاهش دهند و تا جایی که می‌توانند، حتی در جمع خانواده نیز از ماسک استفاده کنند

23 روز پس از شناسایی ویروس امیکرون در آفریقای جنوبی، این ویروس در 26 آذر امسال در ایران در یک مسافر ایرانی پس از سفر به امارات و در بازگشت به کشور شناسایی و ابتلای به ویروس اومیکرون تأیید شد. گر چه به علت لزوم استفاده از کیت‌های خاص برای شناسایی این ویروس نمی‌توان به طور قطع گفت که این مورد شناسایی شده حتما اولین مورد ورود آن به کشور بوده اما هر چه هست نشان می‌دهد که ایران اکنون یکی از کشورهایی است که با این و یروس جدید درگیر شده است.

دکتر «بهرام عین اللهی» وزیر بهداشت می‌گوید: براساس تحقیقاتی که در افراد واکسینه شده صورت گرفته، میزان آنتی بادی‌ها بعداز مدتی کاهش پیدا می‌کند. یکی از دلایلی که در کشورهای اروپایی مجددا کرونا اوج می‌گیرد، همین کاهش میزان آنتی بادی‌ها است. به همین علت دز سوم را آغاز کردند. دز سوم آنتی بادی ها را بالا می برد و افرادی که دز سوم را تزریق می کنند تا 80 تا 90 درصد در مقابل امیکرون مقاوم خواهند بود. بنابراین، بزرگترین توصیه این است که مردم عزیز دز سوم را انجام دهند. بر اساس تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا افراد 18 سال به بالا نیز می‌توانند دز سوم واکسن کووید 19 را دریافت کنند.

وی می‌افزاید: سرعت انتشار ویروس امیکرون از سویه‌های قبلی بیشتر است و در یک و نیم روز می‌تواند دو برابر شده و رشد تصاعدی پیدا کند و آمار مبتلایان را بالا ببرد. به همین دلیل به تمامی مراکز درمانی آماده باش 100 درصدی اعلام کرده‌ایم.

دکتر عین اللهی درباره اعمال محدودیت ها برای کنترل امیکرون می‌گوید: فعلا رستوران‌ها و تالارها تعطیل نمی‌شود، اما به این شرط که همه پرسنل از ماسک استفاده کنند و پروتکل‌ها را رعایت کنند. در مورد مدارس نیز که به صورت نیمه حضوری است، به همین منوال ادامه پیدا می‌کند. اما با توجه شرایط ممکن است تصمیمات ستاد کرونا تغییر کند. باز هم از آموزش و پرورش و مدارس خواستاریم که پروتکل‌ها شدیدا رعایت شود.

23 روز پس از شناسایی ویروس امیکرون در آفریقای جنوبی، این ویروس در 26 آذر امسال در ایران در یک مسافر ایرانی پس از سفر به امارات و در بازگشت به کشور شناسایی و ابتلای به ویروس اومیکرون تأیید شد.

وی تاکید می‌کند: درحال حاضر مهمترین راهکار برای پیشگیری از انتشار امیکرون، زدن ماسک است. تجمع‌ها نیز بسیار مهم است، چندماه قبل به صورت آزمایشی استادیوم‌ها بازگشایی شد و مردم برای تماشای بازی فوتبال اجازه حضور پیدا کردند، اما مشاهده کردیم که نکات بهداشتی به خوبی رعایت نشد، به همین دلیل در بازی‌های دیگر مجوز داده نشد. چنانچه در تجمع‌ها پروتکل‌ها رعایت نشود، مجبور به محدود کردن آنها هستیم. در حال حاضر، افراد به شرطی می‌توانند به مسافرت بروند که دو دز واکسن را تزریق کرده باشند.

وزیر بهداشت درباره واکسن‌هایی که در دز سوم تزریق می شود، توضیح می‌دهد: اکنون پنج مرکز تولید واکسن ایران از جمله فخرا، رازی، برکت، پاستور و سیناژن، تایید شده و از پلتفرم‌های مختلف برای ساخت این واکسن استفاده می‌شود. میزان ذخایر واکسن کافی است. 175 میلیون دز واکسن در دسترس داریم از این میزان، 113 میلیون دز مصرف شده و بقیه نیز موجود است.

دکتر عین اللهی در خصوص دورهمی‌های خانوادگی نیز می‌گوید: بیشترین گرفتاری زمانی است که تجمع‌ها و دورهمی های خانوادگی انجام می‌شود. حتی اگر یک نفر به امیکرون مبتلا باشد، بقیه افراد نیز مبتلا می‌شوند. بهتر است مردم تجمع‌ها و دورهمی‌ها را کاهش دهند و تا جایی که می‌توانند، حتی در جمع خانواده نیز از ماسک استفاده کنند.

هشدار گسترش خاموش امیکرون

دکتر «حمید عمادی» فوق تخصص عفونی درباره ویروس امیکرون و شرایط جدید همه‌گیری کرونا در ایران به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: ویروس امیکرون یکی از انواع ویروس‌های خانواده کروناست که قبلا انواع، آلفا، بتا، دلتا و دلتا پلاس آن را هم در ایران داشته‌ایم. نمونه‌های دیگری نیز از این ویروس در دنیا شناسایی شده که حاصل جهش ویروس کروناست. ویروس امیکرون در مجموع تفاوت زیادی با انواع قبلی ویروس کرونا ندارد، اما به علت سرعت بسیار بالاتر سرایت و انتقال آن در همه دنیا نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده است.

اکنون پنج مرکز تولید واکسن ایران از جمله فخرا، رازی، برکت، پاستور و سیناژن، تایید شده و از پلتفرم‌های مختلف برای ساخت این واکسن استفاده می‌شود. میزان ذخایر واکسن کافی است. 175 میلیون دز واکسن در دسترس داریم از این میزان، 113 میلیون دز مصرف شده و بقیه نیز موجود است. استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌افزاید: ویروس امیکرون حاصل جهش ویروس کرونا در کشور آفریقای جنوبی است که به علت میزان کم واکسیناسیون در این کشور که کمتر از 26 درصد است، به وجود آمده است. این ویروس تاکنون حدود 50 بار جهش یافته است. شاخص اصلی این ویروس سرعت بالای انتشار آن است به طوری که اگر سویه‌ها و انواع قبلی ویروس کرونا بعد از حدود سه یا چهار ماه پس از ورود به یک کشور به سویه غالب تبدیل می‌شدند، این ویروس بعد از 17 روز به سویه غالب کرونا در کشورها تبدیل می‌شود. ویروس امیکرون در بسیاری از کشورها ازجمله کشورهای اروپا به سرعت در حال گسترش است البته اکنون 20 روز از زمان ورود این ویروس به این کشورها نگذشته و هنوز امیکرون به ویروس غالب در این کشورها تبدیل نشده است.

خبر خوب

وی ادامه می‌دهد: البته خبر خوب این است که بررسی وضعیت امیکرون در آفریقای جنوبی نشان می‌دهد. گر چه سرعت انتشار این ویروس بسیار بالاست اما نوع بیماری آن خیلی شدید نیست و مرگ و میر آن کم است. بیشتر افرادی که به این ویروس مبتلا شده‌اند به نوع خفیف بیماری دچار شده و بیماری آنها در حد سرماخوردگی بوده است. بیشتر این افراد با چند روز استراحت در خانه بهبود پیدا می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد بیشتر افرادی که بر اثر ابتلا به ویروس امیکرون به بیماری مبتلا شده‌اند، واکسن نزده بودند و افرادی که واکسن زده‌اند، حتی در صورت ابتلا به این بیماری بسیار خفیف مبتلا می‌شوند.

دکتر عمادی می‌گوید: با این وجود هنوز برای اظهار نظر قطعی درباره شیوع امیکرون زود است و نباید عجله کنیم و باید اجازه دهیم اطلاعاتمان کامل شود. شاید علت ابتلای خفیف اکثریت مردم در آفریقای جنوبی بعد از ابتلا به امیکرون به ژنتیک یا شرایط خاص این کشور مربوط باشد به خصوص اینکه میزان ابتلا به ایدز در این کشور بالاست و ممکن است مصرف داروهای ضد ویروس ایدز در کاهش عوارض ابتلا به امیکرون در این کشور موثر بوده باشد.

تاکنون حدود 60 میلیون نفر از ایرانیان یک دز واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند، حدود 50 میلیون نفر هر دو دز را زده‌اند. تزریق دز سوم برای همه افراد بالای 18 سال امکانپذیر است و وزارت بهداشت به همه این افراد فراخوان داده در صورتی که سه ماه از تزریق دز دوم واکسن آنها گذشته حتما برای تزریق دز سوم واکسن مراجعه کنند.

آمار فریبنده

پزشک متخصص عفونی درباره وضعیت امیکرون در ایران می‌افزاید: در ایران اطلاعات مربوط به شیوع کرونا و وضعیت شهرها از طریق نرم افزار ماسک وزارت بهداشت اعلام می‌شود. مشکلی که این اطلاعات دارد این است که از بر اساس آمار بیمارستانی است و فقط افرادی که به علت شدت بیماری به بیمارستان می‌آیند در آمار وزارت بهداشت ثبت و اعلام می‌شود در حالی که سویه امیکرون عمدتا بیماری خفیف دارد و مبتلایان اصلا به بیمارستان نمی‌روند، بنابراین رنگ‌بندی شهرها در نرم افزار «ماسک» گویای وضعیت واقعی کرونا در کشور نیست زیرا موارد ابتلای سرپایی و خفیف را نشان نمی‌دهد و متاسفانه در مورد شیوع واقعی سویه امیکرون در کشور آمار دقیقی نداریم.

وی ادامه می‌دهد: علایم ابتلا به امیکرون بسیار شبیه سرماخوردگی است، به همین علت بیشتر افرادی که به سویه امیکرون مبتلا می‌شوند، بیماری خود را به حساب سرماخوردگی می‌گذارند اما در عین حال به علت نبود هیچگونه محدودیت در جامعه و کاهش استفاده از ماسک و رعایت پروتکل‌های بهداشتی و بازبودن همه اماکن عمومی، این ویروس به سرعت در کشور در حال گسترش است. البته افرادی که واکسن زده‌اند، ایمنی نسبی دارند اما حداقل 10 میلیون نفر در کشور هنوز واکسن نزده‌اند و این مساله می‌تواند موجب طغیان دوباره بیماری و حتی جهش ویروس کرونا در کشور بشود.

راه حل مهار امیکرون در ایران

دکتر عمادی درباره راه حل پیشگیری و مهار امیکرون در کشور به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: برای مهار و پیشگیری از گسترش این بیماری در جامعه انجام چند اقدام ضروری است اول اینکه باید همه افرادی که واکسن نزده‌اند به سرعت برای تزریق واکسن اقدام کنند، دوم اینکه افرادی که دو دز واکسن را زده‌اند، در صورتی که سه ماه از تزریق دز دوم آنها گذشته به سرعت برای تزریق دز سوم اقدام کنند. دکتر عین اللهی وزیر بهداشت اعلام کرده که مراکز واکسیناسیون افزایش یافته و واکسن به اندازه کافی در کشور موجود است، بنابراین اگر افرادی برای تزریق واکسن مراجعه نکنند، مسئولیت به عهده خودشان و دولت زمینه واکسیناسیون سریع و همگانی را فراهم کرده است.

وی می‌افزاید: مساله بسیار مهم و حیاتی، اجرای محدودیت‌های تردد و تعطیل شدن اماکنی است که باز بودن آنها ضروری نیست. ممکن است تعطیل کردن برخی مشاغل مانند مغازه‌ها و فروشگاه‌ها، مشکلات اقتصادی و معضلات اجتماعی ایجاد کند اما باز بودن کنسرت‌ها، سینماها، هتل‌ها، رستوران‌ها، کافی شاپ‌ها و حتی مدارس و دانشگاه‌ها در این شرایط توجیه ندارد و موجب گسترش بیماری در جامعه می‌شود. اینکه دانش آموزان، دانشجویان یا طلاب مجبور شوند برای کلاس یا امتحان مراجعه حضوری داشته باشند، قابل قبول نیست و به نظر می‌رسید در این سیاست با توجه به خطر گسترش امیکرون باید تجدید نظر شود.

افرادی که واکسن زده‌اند، ایمنی نسبی دارند اما حداقل 10 میلیون نفر در کشور هنوز واکسن نزده‌اند و این مساله می‌تواند موجب طغیان دوباره بیماری و حتی جهش ویروس کرونا در کشور شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می‌دهد: با توجه به احتمال جهش ویروس کرونا هرلحظه ممکن است شرایط بیماری در کشور تغییر کند و دوباره با وضعیت افزایشی بیماری مواجه شویم، بنابراین باید تصمیم‌گیری در این زمینه با سرعت و قاطعانه انجام شود و سلامت مردم بر هر موضوع دیگری اولویت داده شود. بسیاری از کشورهای اروپایی نیز با توجه به این خطر بالقوه تعطیلی‌ها و قرنطینه‌ها را بازگردانده‌اند و از مردم خواسته‌اند به سرعت برای تزریق دز سوم واکسن کرونا اقدام کنند.

وی می‌گوید: متاسفانه در کشور ما این تجربه تلخ وجود دارد که همیشه تصمیمات و اقدامات پیشگیرانه و بهداشتی با تاخیر و دیر اتخاذ می‌شود و زمانی که بیماری گسترش یافت و از کنترل خارج شد برای پیشگیری و اعمال محدودیت اقدام می‌شود. در مورد کنترل و محدودیت پروازهای خارجی نیز از زمان شروع پاندمی کرونا هیچ وقت به موقع و به درستی عمل نشد و تصمیم گیری‌ها دیر و با تسامح انجام شد و همین مساله به گسترش سریع پیک‌های بیماری در کشور دامن زد. اکنون نیز همه پروازها با ظرفیت کامل در کشور در حال انجام است و سفرهای تفریحی داخلی و خارجی با هواپیما به راحتی در حال انجام است و این مساله قطعا به گسترش بیماری و سویه‌های جدید دامن می‌زند.

دکتر عمادی گفت: اکنون با تعطیلات اوایل سال میلادی مواجه هستیم و احتمالا بسیاری از ایرانیان خارج از کشور برای دیدار با خانواده خود به کشور می‌آیند. در صورتی که برنامه‌ای برای کنترل و قرنطینه این مسافران وجود نداشته باشد، احتمال گسترش بازگشت پیک جدید بیماری در کشور زیاد است.

دز سوم؛ چه واکسنی بزنیم؟

وی درباره اثربخشی واکسن‌ها بر سویه امیکرون و بهترین واکسن اثربخش می‌گوید: در این مورد هنوز نمی‌توان اظهار نظر دقیقی انجام داد. اینکه کدام واکسن روی سویه امیکرون اثربخش است یا کدام بیشتر اثر می‌کند، نیازمند زمان است و اظهار نظر سازمان بهداشت جهانی در مورد اثربخشی ضعیف برخی واکسن‌ها نیز نمی‌تواند خیلی دقیق باشد، از نظر من بهترین واکسن در دسترس‌ترین آن است و نیاید طوری به مردم اطلاع رسانی کنیم که مردم درخواست نوع خاصی از واکسن کرونا را داشته باشند و وقتی آن نوع واکسن در کشور نباشد یا کم باشد، مردم از رفتن برای تزریق دز سوم امتناع کنند یا به امید ورود واکسن‌های خاص، این اقدام را به تاخیر بیندازند.

بسیاری از کشورهای اروپایی نیز با توجه به این خطر بالقوه تعطیلی‌ها و قرنطینه‌ها را بازگردانده و از مردم خواسته‌اند به سرعت برای تزریق دز سوم واکسن کرونا اقدام کنند.

متخصص عفونی می افزاید: در زمان حاضر مهمترین سلاح ما برای پیشگیری و کنترل کرونا با سویه‌های مختلف آن، واکسن است و همه متخصصان و رسانه‌ها باید مردم را به تزریق حداکثری این واکسن هدایت کنند، اگر این سلاح گرفته شود راه موثر دیگری برای کنترل کرونا نداریم. میزان عمر موثر واکسن کرونا در افراد حدود سه ماه است و حتما باید سه ماه پس از تزریق دز دوم واکسن دز یادآور یا همان دز سوم تزریق شود، همه واکسن‌های تایید شده از سوی وزارت بهداشت نیز در این زمینه موثر هستند، مساله مهم ترغیب همگانی برای تزریق سریع واکسن است. نباید زمان را از دست بدهیم زیرا تاخیر در این زمینه می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

• ویروس کرونا
• واکسن
• وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

• هراس جهانی از ویروس کرونا