راز سفر لاریجانی به روسیه چیست؟
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در سفری کوتاه به مسکو، پیام رهبر انقلاب را به ولادیمیر پوتین تحویل داد؛ سفری که در بحبوحه تحولات پیچیده منطقه‌ای و پرونده هسته‌ای ایران، نشانه‌ای از دیپلماسی پیام‌محور تهران برای تثبیت همکاری‌های راهبردی با مسکو است. این دیدار، در کنار موضع قاطع روسیه علیه بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، از عزم دو کشور برای مقابله با فشارهای غرب و بازتعریف...
- فهرست محتوا
- موضع روسیه؛ تحریم‌ها غیرقانونی است
- هشدار درباره سازوکارهای حقوقی
- معاهده همکاری جامع؛ گامی به سوی شراکت راهبردی
- هم‌زمانی معنادار با تحولات سوریه
- محور تهران - مسکو؛ ستون نظم جدید منطقه‌ای
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، روز پنجشنبه در سفری کوتاه به مسکو، پیام رهبر انقلاب اسلامی را به‌طور مستقیم به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، تحویل داد. این دیدار، که ناظران آن را تلاشی برای تقویت پیوندهای راهبردی تهران - مسکو می‌دانند، در برهه‌ای حساس انجام شد که پرونده هسته‌ای ایران و تحولات امنیتی غرب آسیا در کانون توجه جهانی قرار دارند.
این سفر، نشانه‌ای از دیپلماسی پیام‌محور ایران است که بر انتقال پیام‌های سطح بالا و تثبیت محور تهران - مسکو تمرکز دارد. اهمیت این دیدار با توجه به موضع اخیر روسیه در برابر مکانیسم ماشه و بیانیه رسمی کرملین مبنی بر عدم وجاهت حقوقی محدودیت‌های مرتبط با قطعنامه 2231، بیش از پیش آشکار می‌شود.
موضع روسیه؛ تحریم‌ها غیرقانونی است
روسیه، که هم‌اکنون ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل را بر عهده دارد، صراحتاً اعلام کرده که بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را به رسمیت نمی‌شناسد. کرملین در بیانیه‌ای به مناسبت پایان اعتبار قطعنامه 2231 تأکید کرد که محدودیت‌ها و رویه‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران از این پس فاقد اعتبار حقوقی هستند. این موضع، نشانه‌ای از همگرایی عمیق‌تر تهران و مسکو در برابر فشارهای غربی و تلاش برای ایجاد موازنه در معادلات جهانی و منطقه‌ای است.
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل آسیا، در گفت‌وگو با روزنامه ایران، این سفر را دارای ابعادی متفاوت دانست و گفت: «در شرایط عادی، لاریجانی باید با همتای خود در شورای امنیت ملی روسیه دیدار می‌کرد، اما دیدار مستقیم با پوتین نشان‌دهنده وزن سیاسی بالای پیام ارسالی است.» وی احتمال داد که محور این پیام، روابط دوجانبه و نقش مسکو در دوران پسابرجام بوده است.
هشدار درباره سازوکارهای حقوقی
بهشتی‌پور هشدار داد که نباید به سازوکارهای حقوقی سازمان ملل خوش‌بین بود. وی با اشاره به تجربه ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت در سال 1384، خاطرنشان کرد که حتی بدون اجماع، تصمیم‌گیری‌های ضدایرانی ممکن است ادامه یابد. او افزود: «از 26 مهر، روند بازگشت تحریم‌ها عملاً آغاز شده و برخی کشورها مانند ترکیه اجرای آن را شروع کرده‌اند. ایران باید تمرکز خود را از مباحث حقوقی به راه‌حل‌های سیاسی و دیپلماتیک معطوف کند.» به گفته وی، با پایان یافتن عملی برجام، تهران باید برای دوران پسابرجام برنامه‌ریزی کند، و در این مسیر، نقش روسیه برای ایران کلیدی است.
معاهده همکاری جامع؛ گامی به سوی شراکت راهبردی
معاهده همکاری جامع و راهبردی ایران و روسیه، که چهارچوبی بلندمدت برای همکاری‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی فراهم می‌کند، به روابط دو کشور عمق استراتژیک بخشیده است. سفر لاریجانی به مسکو را می‌توان تلاشی برای هماهنگی نهایی در مسیر تعمیق این پیوندها دانست که بخشی از نظم جدید اوراسیا را شکل می‌دهد.
محمدحسین معصوم‌زاده، کارشناس مسائل آسیا، این سفر را گامی برای تقویت روابط دوجانبه و هماهنگی در حوزه‌های امنیتی و راهبردی توصیف کرد. وی گفت: «لاریجانی در جایگاهی است که می‌تواند پیام‌های سطح بالا را منتقل کرده و درباره دستورکارهای آینده، از همکاری‌های دفاعی تا سازوکارهای اقتصادی مشترک، گفت‌وگو کند.»
هم‌زمانی معنادار با تحولات سوریه
نکته قابل‌توجه، هم‌زمانی این سفر با دیدار محمد الجولانی، رئیس دولت موقت سوریه، با پوتین در مسکو بود. معصوم‌زاده این هم‌زمانی را نشانه‌ای از تلاش روسیه برای بازآرایی معادلات سوریه دانست و افزود: «هماهنگی با تهران در این زمینه اهمیت مضاعفی دارد. سفر لاریجانی می‌تواند مکمل رایزنی‌های کرملین با بازیگران سوری باشد و به گشایش فصل جدیدی در روابط تهران - دمشق منجر شود.»
محور تهران - مسکو؛ ستون نظم جدید منطقه‌ای
سفر لاریجانی به مسکو بخشی از یک طراحی کلان استراتژیک است که هدف آن بازتعریف جایگاه ایران و روسیه در معادلات جهانی و منطقه‌ای، ایجاد موازنه در برابر فشارهای غرب و تثبیت همسویی راهبردی دو کشور است. این همکاری، که از مسکو تا دمشق و از دریای خزر تا مدیترانه امتداد یافته، به ستونی کلیدی در سیاست خارجی دو کشور تبدیل شده و نشانه‌ای از شراکتی عمل‌گرایانه در جهانی در حال گذار از قطب‌بندی‌های سنتی است.