راهبرد چین در خاورمیانه؛ از میانجیگر مقتدر تا ناظر منفعل

به گزارش اقتصادنیوز، سه روز پس از آغاز حمله حماس به اسرائیل، پکن خود را در موقعیت دشواری دید. چین به دلیل همسویی اش با مائوئیسم و جنبش های آزادیبخش در دهه های 1960 و 1970 همواره از آرمان فلسطین حمایت کرده است. در آن بازه زمانی پکن سازمان آزادیبخش فلسطین و دیگر گروه های مبارز فلسطینی را مسلح و آموزش داد. این رویکرد در دهه 1980 تغییر کرد، زیرا چین به اسرائیل نزدیک شد، اما دو بازیگر تا سال 1992 روابط دیپلماتیک کامل برقرار نکردند. از آن زمان، چین از راه حل دو کشوری حمایت کرده و خود را به عنوان میانجی معرفی کرده است. در میانه این تلاش ها چین در قامت میانجیگر برای عادی سازی روابط ایران و عربستان در ماه مارس خیز برداشت و آن را به سرانجام رساند. همزمان، روابط اقتصادی و فن آوری چین با اسرائیل نیز عمیق تر شده است.

سیاست یک بام و دو هوای پکن

به دنبال حملات حماس، چین در ابتدا بیانیه‌ای ساده منتشر کرد و از طرف‌های مربوطه خواست تا آرامش خود را حفظ کنند. پس از دیدار «شی» با چاک شومر، رهبر اکثریت سنای ایالات متحده، رئیس جمهور چین در راستای محکومیت خشونت ها و حملات به غیرنظامیان بیانیه ای صادر کرد، اما نامی از حماس نیاورد. این در شرایطی است که بنیامین نتانیاهو ااز نزدیکی با پکن حمایت کرد، رویکردی که هدف از اتخاذش نمایش عصبانیت اسرائیل از سیاست های بایدن بود. اما نهادهای اطلاعاتی اسرائیل در باب رابطه با چین محتاط هستند و از دزدی فن آوری و روابط نزدیک چین با ایران هراس دارند.

در چین، افکار عمومی بر سر مناقشه اسرائیل و فلسطین به دو بخش تقسیم شده است. اوایل دهه 2000، پکن از مردم کشورهای مسلمان و جهان عرب که قربانیان امپریالیسم ایالات متحده تلقی می شدند، حمایت می کرد. اما از زمان ناآرامی‌ها در سین‌کیانگ مردم این کشور از رویکرد متفاوتی پیروی کرده و گروه زیادی به حامیان اسرائیل تبدیل شده اند. در این میان، رسانه دولتی چین در باب مسائل سیاسی نامشخص به رویکرد معمول خود متوسل شد: ایالات متحده را مقصر بدانید. از همین رو رسانه های دولتی بر مداخله به اصطلاح بدخواهانه واشنگتن در خاورمیانه تاکید داشته و دارند. اما اخباری که این هفته در چین منتشر شد، ربطی به خشونت ندارد. طبق معمول، این همان کاری است که شی انجام می دهد.

بازی به سبک پکن

آنگونه که فارین پالسی مدعی است: با ادامه جنگ اسرائیل و حماس، بعید است نگرش چین تغییر کند، اما نگاه اسرائیل به چین ممکن متحول گردد. بی طرفی خوش بینانه پکن پس از حملات اخیر، وزن چندانی ندارد. چین همچنان بی سر و صدا از فرایند عادی سازی بین اسرائیل و عربستان حمایت کرده، روندی که به دلیل مناقشه اخیر خنثی شده است. همانطور که رایان هاس، رئیس سابق شورای امنیت ملی ایالات متحده در امور چین خاطرنشان کرد، این بحران محدودیت های دسترسی چین را آشکار می کند. گروهی مدعی اند که اگر چین در ارتباط با حماس موضع تندی بگیرد، متحدان عرب و ایران را از خود دور خواهد کرد.

ناظران می گویند، نشست شی و شومرمی تواند برای حضور رئیس جمهوری چین در نشست آتی سازمان همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (APEC) مفید باشد. دیدار با شومر به معنای دیدار رو در روی شی و بایدن، تعبیر شده، همزمانزبان رهبران پکن در ماه های اخیر نسبت به ایالات متحده کمی نرم شده است. اما این به معنای پایان لفاظی های تهاجمی ضد آمریکایی در سطوح رسمی و رسانه های دولتی نیست. اکنون در میان تحلیلگران چینی این تحلیل وجود دارد که آیا بحران اقتصادی حاکم منجر به نگرش دوستانه تر نسبت به غرب خواهد شد یا اینکه پارانویای امنیتی که در دوران شی به یک هنجار تبدیل شده ادامه خواهد یافت.

• حماس چگونه نهادهای اطلاعاتی اسرائیل را دور زد؟
• توافق عربستان و اسرائیل؛ صلحی که همه صلح ها را بر باد داد!
• دستپخت بایدن برای خاورمیانه / متحدی که غافلگیر شد
• هراس هیات آمریکایی در اسرائیل / مکان دیدار به وزارت جنگ منتقل شد