راهکارهای کنترل سیلاب نقدینگی در اقتصاد ایران
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، گزارش پیش رو ضمن بررسی دلایل رشد افسارگسیخته نقدینگی، به راهکارهای اجرایی و موانع موجود برای کنترل آن می‌پردازد.
چرا نقدینگی افسارگسیخته شد؟
کارشناسان معتقدند ریشه اصلی رشد نقدینگی، عملکرد بانک‌ها در خلق پول از طریق اعطای بی‌ضابطه تسهیلات و ضعف نظارت بانک مرکزی بر رفتار بانک‌هاست. همچنین، بودجه‌های کسری دولت که از طریق استقراض از بانک مرکزی و انتشار اوراق بدون پشتوانه تأمین می‌شود، محرک دیگری برای شتاب گرفتن نقدینگی است.
برخی اقتصاددانان معتقدند: «رشد نقدینگی زمانی به تورم ختم می‌شود که رشد آن چندین برابر رشد تولید باشد و منابع آن عمدتاً به بخش‌های غیرمولد هدایت شود.»
راهکارهای مهار نقدینگی؛ چه باید کرد؟
1. کنترل خلق پول بانک‌ها
اصلاح نظام بانکی و اعمال نظارت شدیدتر بر وام‌دهی بانک‌ها کلید کنترل نقدینگی است. انضباط مالی بانک‌ها، حذف بنگاه‌داری و توقف تسهیلات‌دهی به فعالیت‌های غیرمولد از مطالبات جدی کارشناسان است.
2. انضباط مالی دولت
کاهش وابستگی دولت به منابع بانکی و حرکت به سمت بودجه‌ای با کسری کمتر، می‌تواند فشار تورمی ناشی از خلق پول را کاهش دهد. شفافیت بودجه، حذف هزینه‌های غیرضرور و هدفمندی یارانه‌ها در این بخش مؤثر خواهند بود.
3. هدایت نقدینگی به تولید و بازار سرمایه
بازار سرمایه و بخش تولید باید مقصد اصلی نقدینگی باشد. تسهیل بسترهای جذب سرمایه در صنایع و پروژه‌های مولد یکی از ارکان کاهش سیلاب پولی است تا نقدینگی سرگردان به سمت سوداگری و بازارهای غیرمولد حرکت نکند.
4. ارتقای شفافیت و سیاست‌های ضدتورمی
افزایش شفافیت اطلاعات اقتصادی، مواجهه جدی با فرار مالیاتی، کنترول انتظارات تورمی و ارتقای سیاست‌های بانک مرکزی در حوزه نرخ بهره و نظارت بر بازار پول، جزو محورهای کارآمد اعلام‌شده در نشست‌های اخیر اقتصادی است.
5. اصلاح نرخ بهره و سیاست‌های پولی
تعدیل نرخ بهره بانکی براساس نرخ تورم حقیقی و کنترل خلق پول مبتنی بر واقعیت‌های بازار، می‌تواند از جذابیت فعالیت‌های سفته‌بازانه بکاهد و نقدینگی را به سمت فعالیت‌های مولد سوق دهد.
چالش‌ها و موانع
با وجود اجماع کارشناسی بر ضرورت اصلاحات، منافع گروه‌های ذی‌نفوذِ بانکی و ساختار فرسوده نظام مالی، مانع جدی اجرای راهکارهاست. همچنین، نبود هماهنگی کامل میان دولت، بانک مرکزی و شبکه بانکی، باعث شده بسیاری از اقدامات عملیاتی اثرگذاری لازم را نداشته باشد. به گزارش اکونیوز، تا زمانی که اصلاحات اساسی در سیاست‌های پولی، بانکی و مالی صورت نگیرد و نقدینگی به مسیر تولید و سرمایه‌گذاری مولد هدایت نشود، کنترل واقعی نقدینگی و مهار تورم، دست‌یافتنی نخواهد شد. اراده جدی برای شفافیت، انضباط مالی بانک‌ها و هماهنگی سیاستی، سه ضلع کارآمد برای غلبه بر بحران نقدینگی در اقتصاد ایران خواهد بود.