روز دهم جشنواره فجر چهلم در برج میلاد؛ فیلم‌ها و حاشیه‌ها (+ عکس)

عصر ایران - روز نهم جشنواره فیلم فجر در سینما رسانه (برج میلاد) با نمایش 2 فیلم سینمایی ضد (امیرعباس ربیعی) و خائن کشی (مسعود کیمیایی) همراه بود. بعد از نمایش هر فیلم عوامل و بازیگران آن در نشست خبری به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند.

ضد کارگردان: امیرعباس ربیعی بازیگران: مهدی نصرتی، لیلا زارع، لیندا کیانی، نادر سلیمانی، مهشید جوادی، روزبه رئوفی، مجید پتکی و...

ضد دیگر محصول حوزه هنری در بخش سودای سیمرغ چهلمین جشنواره فیلم فجر است. بعد از دو تریلر محمدحسین مهدویان یعنی ماجرای نیمروز و رد خون نهادهای رسمی بیشتر از قبل به ساخت تریلرهایی درباره حوادث ملتهب ابتدای انقلاب اسلامی علاقه‌مند شدند. ضد هم آخرین تجربه حوزه هنری در این فضا است. کارگردان فیلم امیرعباس ربیعی است که پیش از این لباس شخصی را با داستانی سیاسی ساخته بود این بار هم سراغ داستانی درباره دوره تاریخی اوائل دهه 60 رفته است.

داستان فیلم ضد مربوط به یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ بعد از انقلاب را مورد اشاره قرار داده و داستان یک نفوذی در حزب جمهوری اسلامی و نزدیکی او به آیت الله بهشتی. در واقع خواسته است یک روایت عاشقانه را همزمان با تحولات ان دوران پیش ببرد اما مشکل اینجاست که شخصیت اصلی داستان طبیعتا یک قهرمان نیست و یک ضد قهرمان هم نیست.

فیلم زمانی در مدیوم سینما قرار می‌گیرد که فقط یک گزارش از اتفاقات نباشد بلکه به ماهیت، دلیل، چگونگی و عمق برسد، آن موقع است که مدیوم سینما بهترین انتخاب برای روایت یک داستان است در غیر این صورت در حد یک گزارش تصویری می‌ماند و این دقیقا پاشنه آشیل فیلم ضد است.

دلیل اتفاقات و رویکرد شخصیت اصلی داستان نا معلوم است، چه به لحاظ ایدئولوژیک چه به لحاظ شخصی مخاطب به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسد و اینجاست که بعد از دیدن فیلم پرسشی به ذهن خطور می‌کند: خوب قبول همه اینها را دیدم اما که چه؟

از نکات مثبت فیلم فضاسازی خوب دهه 60 است، این فضا سازی خوب مرهون هماهنگی گروه‌های طراحی صحنه و لباس، گریم (غیر از لیلا زارع) و فیلمبرداری در پشت دوربین است که برای این فیلم یک دستاورد محسوب می‌شود.

در ضد برخلاف نقش‌های اصلی، 2 نقش مکمل چشمگیر وجود دارد، نادر سلیمانی و لیندا کیانی. انصافا هر دو به خوبی از ایفای نقش برامده‌اند و احتمال زیاد نامزد دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و زن هم خواهند شد.

(امتیاز: 1.5 از 5)

خائن کشی کارگردان: مسعود کیمیایی بازیگران: امیر آقایی، اندیشه فولادوند، پردیس پورعابدینی، پولاد کیمیایی، حمیدآذرنگ، رضا یزدانی، سارا بهرامی، سام درخشانی، نرگس محمدی، پانته آ بهرام، مهران مدیری، فرهاد آئیش، نسیم ادبی، فریبا نادری و شکیب شجره، الهام حمیدی و...

خائن کشی جدیدترین ساخته‌ی مسعود کیمیایی است که لقب یکی از پربازیگرترین فیلم‌های جشنواره فجر امسال را نیز به دوش می‌کشد. مسعود کیمیایی به هرحال مسعود کیمیایی است و کارگردانی بزرگ. هر فیلمش فارغ از کیفیت نهایی اثر، جنجالی می‌شود. فیلم‌های کیمیایی در سال‌های اخیر کیفیت آثار سال‌های جوانی او را ندارند و فیلم‌هایی شلخته و شعاری هستند که حوصله تماشاگر را به هنگام تماشا سر می‌برند.

خائن‌کشی فیلمی پُربازیگر است که قرار است داستان چند رفیق که قصد زدن یک بانک برای کمک به دولت دکتر مصدق را تعریف کند. اما واقعیت این است که خائن کشی هم فیلم چندان قابل توجهی نیست. پربازیگر است، طراحی صحنه وفیلمبرداری خوبی دارد اما فیلم یک واحد تکیل شده از اجزا مختلف است که درخشان بودن چند جز باعث خوب شدن کل این واحد نمی‌شود.

مشکل بزرگ خائن کشی فیلمنامه آن است، قصه ای که با یک سرقت از بانک ملی آغاز می‌شود، که سرقت موفقی است و در جریان آن یکی از سارقان اصلی دستگیر می‌شود و مابقی در یک خانه خاص پنهان می‌شوند. این قضیه در همان 7 دقیقه اول فیلم رخ می‌دهد و تا 30 دقیقه بعد تقریبا هیچ اتفاق خاصی رخ نداده فقط و فقط در موقعیت‌های مختلف خرواری از دیالوگ‌های جملات قصار شعاری کیمیایی وار می‌شنویم، رگباری از دهان نقش‌های مختلف.

دیالوگ‌های مانند: «ما نه حزبیم، نه سازمان، نه دزد، فقط مردمیم»، «تو تاریکی تو هم تاریک شو»، «ما همه‌مون همدیگه‌ایم»، «گر تو هر آدمی که صدتا وکیل مدافع خوابیده، بک دادستان توش باشه اوضاع اینجوری نمیشه»، «ما برای ابدیت نقشه می‌کشیم اما تمام زندگیمون رو توی لحظه تباه می‌کنیم» و...

واقعیت این است که درک فضای ذهنی و موقعیت‌های فیلم کیمیایی دشوار است. ملغمه‌ای از مولفه‌های مختلف و تکراری که در اکثر فیلم‌هایش وجود دارد.

با احترام به مسعود کیمیایی می‌توان گفت فیلم‌های چند سال گذشته او چنان مخاطب را پس زده بود که فیلمی چون خائن کشی که کمی به لحاظ کیفی بهتر است طرفدارن ایشان را بسیار سر ذوق آورده است، اما واقعیت این است که خائن کشی هم چندان فیلم مهمی در کارنامه استاد نخواهد بود.

بازیگران و نقش‌های فیلم هم طیف‌های متنوعی را شامل می‌شود و تقریبا نکته قابل ذکر فیلم بازی سارا بهرامی و حمیدرضا آذرنگ است. که احتمال نامزد سیمرغ شدن هم دارند. مهران مدیری هم بد نیست.

(امتیاز: 1.5 از 5)

حاشیه های روز دهم 

یکی از نکات قابل توجه فیلم ضد، حضور نادر سلیمانی در یک نقش جدی و عضو سازمان منافقین بود که با پیشینه بازی در نقش‌های طنز ایفاگر یک رُل متفاوت در «ضد» شده است. سلیمانی می‌گفت وقتی پیشنهاد کار به او به شده قبل از هر چیزی پرسیده که چرا او را انتخاب کرده‌اند و پاسخ شنیده که با وجود بازیگری در نقش‌های طنز، پتانسیل حضور در یک کار جدی را هم دارد. سلیمانی بازی در فیلم «ضد» را برای خود بسیار سخت عنوان کرد چون باید قالب می‌شکست.

از صبح چهارشنبه خبرها مدعی براین بود که مسعود کیمیایی برای نشست خبری در جشنواره حاضر نخواهد شد و از آنجا که در تمام دوره‌های گذشته که هیچ نشستی بدون حضور کارگردان فیلم برگزار نمی‌شد، این اطمینان خاطر حاصل شده بود که فیلم «خائن‌کشی» نشست مطبوعاتی نخواهد داشت، اما پس از پایان تیتراژ و زمانی که هنوز چراغ‌های سالن روشن نشده بود اعلام شد که سالن هر چه سریع‌تر باید برای برگزاری نشست و حضور خبرنگاران و عکاسان آماده شود. این اتفاق ابتدا با تعجب و واکنش‌هایی همراه و حتی تصور شد که شاید کیمیای خود را به نشست فیلمش رسانده است، اما با حضور بازیگران و برخی از عوامل فنی در جایگاه مشخص شد که او نیامده و با توجه به انصراف خودش و پسرش - پولاد کیمیایی - از جشنواره تشکیل این نشست خبری جای سوال و تعجب داشت.

علی اوجی در همان ابتدا تاکید کرد که کنفرانس مطبوعاتی فیلم به احترام اهالی رسانه برگزار شده و مسعود کیمیایی هم علی‌رغم تمایل برای حضور، به دلیل جراحی امکان آمدن پیدا نکرده است. او دو بار در طول نشست از تمایل کیمیایی به حضور در نشست صحبت کرد و هر دو بار مهران مدیری به صحبت‌های او واکنش نشان داد و با تاکید بر این که اوجی دروغ می‌گوید، توضیح داد که پیشنهاد برگزاری نشست از طرف خودش بوده تا نبود مسعود کیمیایی کاملاً مشخص شود، چرا که او به هر حال اعتراض‌هایی داشته که همه از آن آگاه هستند.

اگرچه راست‌گویی‌های مدیری در نقض اظهارات علی اوجی با جدیت تمام انجام می‌شد اما به نظر می‌رسد یک هماهنگی از پیش تعیین شده هم وجود داشته چراکه اوجی به عنوان تهیه‌کننده این فیلم پیش‌تر هم در گفت‌وگویی با ایسنا قصد نداشت صحبتی فراتر از بهانه‌های مسعود کیمیایی درباره انصراف او از جشنواره عنوان کند.

نشست مطبوعاتی فیلم «خائن‌کشی» یک از نشست‌های پرحاشیه جشنواره امسال بود که سیروس الوند هم در آن شرکت داشت و می‌خواست با توجه به نبود کیمیایی سخنی درباره او بگوید اما به دلیل کمبود زمان و شروع سانس مهمان‌های ویژه مجری جلسه اجازه صحبت به الوند نداد.

مهران مدیری در کنار شخصیت جدی‌ای که دارد، همیشه در نشست‌های مطبوعاتی با روی خوش و شوخ‌طبعی حاضر شده و این بار هم به همان شکل با خبرنگاران و عکاسان برخورد کرد، از جمله این که در ابتدای صحبت خود از اینکه خبرنگاران آن‌ها را «پوشش» می‌دهند تشکر کرد. او همانند دو سال قبل با عینک "دودی" به جشنواره آمده بود و همان دلیل قبل را تکرار کرد که از دو سال پیش تا حالا نتوانسته بخوابد چون خیلی کار می‌کند. مدیری همچنین در پاسخ به تمجید چند نفر از بازی‌اش و اینکه آیا برخلاف «درخت گردو» خودش از بازی در «خائن‌کشی» راضی است؟ جواب داد: بازی در «درخت گردو» را به‌خاطر دوستی و رودربایستی قبول کردم که یک افتضاح شد و بالاخره گذشت، اما نمی‌شود در فیلمی به کارگردانی مسعود کیمیایی بازی کرد و بد بود.

از دیگر اتفاق‌های حاشیه‌ای این جلسه به سوالی درباره باند بازی علی اوجی برای حضور همسرش نرگس محمدی در فیلم‌ها از جمله فیلم مسعود کیمیایی باید اشاره کرد که اوجی با تبریک به محمدی گفت هر فیلمی که مناسب و به جا باشد از جواهری مثل نرگس محمدی دعوت به بازی می‌کند.

چند فیلم اخیر کیمیایی در جشنواره بسیار مورد انتقاد قرار گرفته بودند و شاید همین‌ها سبب شده بود که شهاب حسینی سال گذشته در یادداشتی اعتراض آمیز به انصراف او، کیفیت فیلم‌هایش و استقبال نکردن مخاطب را دستمایه انتقاد از این فیلمساز قرار دهد، اما فیلم جدید کیمیایی برخلاف انتظارها با واکنش‌های تند و پر سرو صدا مواجه نشد.

یکی از اتفاقات حاشیه‌ای روز گذشته جشنواره اعلام آمار و ارقامی از بودجه صرف شده برای ساخت فیلم‌هایی بود که بنیاد سینمایی فارابی در آن‌ها سهمی داشته است. در این گزارش عنوان شده بنیاد فارابی در تولید 6 فیلم از آثار راه یافته به چهلمین جشنواره فجر مشارکت داشته که فیلم سینمایی «بدون قرار قبلی» ساخته بهروز شعیبی با 80 درصد مشارکت معادل 7 میلیارد و 187 میلیون تومان، «نگهبان شب» به کارگردانی رضا میرکریمی و 50 درصد مشارکت معادل 4 میلیارد و 500 میلیون تومان، «دسته دختران» به کارگردانی منیر قیدی تا 60 درصد مشارکت معادل 11 میلیارد و 175 میلیون تومان، «شادروان» حسین نمازی با 30 درصد مشارکت معادل 2 میلیارد تومان، «بیرو» با 30 درصد مشارکت معادل دو میلیارد و 40 میلیون تومان، «لایه‌های دروغ» به کارگردانی رامین سهراب با 20 درصد مشارکت معادل یک میلیارد تومان را شامل می‌شود. البته درباره دسته دختران 40 درصد باقی مانده توسط حوزه هنری مشارکت صورت گرفته است.

یکی از اتفاق‌های حاشیه‌ای جشنواره انتشار تیزری با صدای فریدون جیرانی در سایت سینما روتایم با تصاویری از فیلم «قاتل و وحشی» است که این فیلمساز مطرح در آن می‌گوید، در سال‌هایی از جشنواره فجر که خیلی هم از آن دور نشده‌ایم فیلم‌هایی بودند که بدون پروانه نمایش هم اکران می شدند، یعنی دبیر جشنواره تشخیص می‌داد باید برای اهالی رسانه نمایش داده شود. او یادی از فیلم «سنتوری» داریوش مهرجویی کرده که در زمان حضورش در جشنواره در سینما فلسطین خیلی‌ها برای تماشایش روی زمین نشستند، ولی بعد با تفسیرهای غلطی که از آن شد هیچگاه روی پرده نرفت و مردم مجبور شدند آن را به صورت غیرقانونی در ویدیوها تماشا کنند. جیرانی گفته است در چند سال گذشته مسئولان سینما وقتی می‌دانند فیلمی پروانه نمایش نمی گیرد اصلاً آن را در اختیار کمیته انتخاب جشنواره هم قرار نمی‌دهند. «قاتل و وحشی» یکی از آن‌هاست و او به دبیر جشنواره فجر پیشنهاد داد که «قاتل و وحشی» حمید نعمت الله را یک بار برای اهالی رسانه و صاحبنظران نمایش دهد شاید با نقدهایی که درباره فیلم نوشته می‌شود اهالی رسانه و منتقدان و صاحب نظران بتوانند راهکاری برای بایگانی نشدن فیلم ارائه کنند. جیرانی تاکید می‌کند که «قاتل و وحشی» آخرین ساخته نعمت الله چند ویژگی مهم دارد که در سینمای ایران کمتر تجربه شده از جمله ژانر، بازیگری و کارگردانی و تجربه متفاوتی در سینمای ایران است که نباید بایگانی شود.