روش مواجهه امام حسن عسکری (ع) با مدعیان دروغین
در کنار اینها جامعه اسلامی با تعدد فرقه‌های منحرف و نحله‌های نوظهور مواجه است و افرادی که هر از گاهی سر بر می‌آورند و ادعای امامت دارند، همچون کسانی که پس از رحلت امام عسکری علیه‌السلام به برادر ایشان جعفر فرزند امام هادی علیه‌السلام مشهور به جعفر کذاب گرایش یافتند؛ به دلیل آن که فرزند امام عسکری علیه‌السلام را ندیده بودند، به امامت او گرایش یافتند. دسته ای از آنان وی را به عنوان جانشین امام یازدهم و دسته ای دیگر او را به عنوان امام یازدهم می شناختند. به این فرقه «جعفریه» می گفتند. عده ای هم پس از انکار امامت امام حسن عسکری علیه‌السلام به امامت اولین فرزند امام هادی علیه‌السلام محمد که در حیات پدر فوت کرده بود، گرایش یافتند و به آنان «محمدیه» اطلاق شد.
امام حسن عسکری علیه‌السلام در طول تاریخ امامت خویش بارها از این نوع فتنه خبر داده بودند و شیعیان و محبان خویش را از تفرقه بر حذر می‌داشتند. ابو غانم می‌گوید: از امام عسکری علیه‌السلام شنیدم که می‌فرمود: در سال دویست و شصت پیروانم فرقه فرقه می‌شوند و در آن سال امام عسکری علیه‌السلام رحلت فرمود و پیروان و یاورانش متفرق شدند، دسته‌ای خود را منتسب به جعفر (پسر امام دهم) کردند و دسته‌ای سرگردان شدند و دسته‌ای به شک افتادند و دسته‌ای در حالت تحیر ایستادند و دسته‌ای دیگر به توفیق خدای تعالی بر دین خود ثابت ماندند.
در روایتی دیگر موسی بغدادی می‌گوید: از امام عسکری علیه‌السلام شنیدم که می‌فرمود: گویا شما را می‌بینم که پس از من درباره خلیفه من اختلاف می‌کنید. آگاه باشید که هرکه مقر به ائمه بعد از رسول خدا باشد، اما منکر فرزندم شود، مانند کسی است که به همه انبیای الهی و رسولانش اقرار داشته باشد، اما نبوت رسول اکرم را انکار کند و منکر رسول خدا مانند کسی است که جمیع انبیای الهی را انکار کند؛ زیرا اطاعت از آخر ما مانند اطاعت از اول ماست و منکر آخر ما مانند منکر اول ماست. آگاه باشید که برای فرزندم غیبتی است که مردم در آن شک کنند مگر کسی که خدای تعالی وی را حفظ فرماید؛ گفتند: ای فرزند رسول خدا، حجت و امام پس از شما کیست؟ فرمود: فرزندم محمد (نام اصلی امام عصر)؛ او امام و حجت پس از من است. کسی که بمیرد و او را نشناسد به مرگ جاهلیت درگذشته است. آگاه باشید که برای او غیبتی است که نادانان در آن سرگردان شوند و مبطلان در آن هلاک شوند و کسانی که برای آن وقت معین کنند دروغ گویند، سپس خروج می‌کند و گویا به پرچم‌های سپیدی می‌نگرم که بر بالای سر او در نجف کوفه در اهتزاز است.» (کمال‌الدین و تمام النعمه، ج2، ص409)
این نوع تبیین و روشنگریِ امام حسن عسکری علیه‌السلام نشان‌دهنده آینده‌نگری ایشان نسبت به مسائل پیش روی امت اسلام است؛ بلکه باید گفت امام با علم غیب خویش نسبت به آینده جامعه مسلمین علم دارند و از قبل انذارها و هشدارهای لازم را جهت ارائه نسخه‌های نجات ارائه می‌دهند و تأکید می‌کنند در عصر غیبت جاهلان سرگردان می‌شوند «یَحَارُ فِیهَا الجَاهِلُونَ» و اهل باطل به هلاکت می‌رسند «وَ یَهلِکُ فِیهَا المُبطِلُون». جهل نیز به قرینه همین روایت، از عدم معرفت به امام حی حاصل می‌شود و سبب حیرت و سرگردانی افراد می‌شود.
نهایت اینکه اگر بخواهیم از همین سیره امام حسن عسکری علیه‌السلام درس بگیریم، باید همواره نسبت به معرفت امام معصوم اهتمام داشته باشیم و از باطل و مصادیق آن به صورت قلبی و عملی فاصله بگیریم. چه بسا افرادی که با جهلشان نسبت به امام معصوم پیرو اهل باطل شدند و دچار مهلکه شدند.