رویارویی شروط ایران و غرب برای آغاز مذاکرات وین
باوجود شش دور برگزاری مذاکرات در وین اما ایران رضایت چندانی از نتایج حاصله ندارد. مقامات ایران به‌صراحت اذعان داشته‌اند که می‌باید لغو مؤثر تحریم‌ها، عادی شدن روابط اقتصادی و تضمین به عدم خروج و بدعهدی دوباره آمریکا در دستور کار اصلی مذاکرات باشد.
به گزارش الف، علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران سه‌شنبه چهارم آبان ماه وارد بروکسل پایتخت بلژیک شد تا با انریکه مورا، معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام دیدار و رایزنی کند.
سفر باقری به بروکسل در پی سفر انریکه مورا به تهران در پنج‌شنبه بیست و دوم مهرماه صورت گرفت که قرار شد مباحث باقیمانده در بلژیک مورد مذاکره و گفت‌وگو قرار گیرد.
در دیدار باقری با مورا که در مقر اتحادیه اروپا صورت گرفت معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران با تأکید بر خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و بی‌عملی کشورهای اروپایی در انجام تعهداتشان گفت آنچه برای ایران موضوعیت دارد لغو مؤثر تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی است.
باقری عدم تکرار بدعهدی و رفتارهای غیرقانونی طرف‌های مقابل را یکی از خواسته‌های اساسی ایران دانست.
در دیدار علی باقری و انریکه مورا تصمیم گرفته شد مذاکرات وین در ماه نوامبر شروع شود. باقری بعد از دیدار در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی توییتر نوشت: «گفت‌وگویی جدی و سازنده با انریکه مورا در مورد عناصر ضروری مذاکرات موفق داشتم. توافق کردیم پیش از پایان ماه نوامبر (نهم آذر) مذاکرات را شروع کنیم. تاریخ دقیق هفته بعد اعلام خواهد شد».
بازخوانی دوباره صحبت‌های معاون سیاسی وزیر امور خارجه در دیدار با مورا نشانگر آن است که شروط ایران برای احیای برجام: لغو مؤثر تحریم‌ها، عادی شدن روابط اقتصادی با کشورهای خارجی و تضمین به عدم خروج و بدعهدی دوباره آمریکا است.
البته موضع‌گیری حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه در نشست خبری روز چهارشنبه پنجم آبان ماه با حضور رسانه‌های داخلی و خارجی نشان‌دهنده این است که ایران احتمالا به نتایج کامل شش دور گذشته مذاکرات وین که از فروردین‌ماه تا خردادماه سال 1400 صورت گرفت وفادار نیست.
امیر عبداللهیان در پاسخ به سؤال خبرنگار الجزیره درباره مذاکرات هسته‌ای اظهار داشت: «ما نمی‌خواهیم از نقطه بن‌بست مذاکرات وین وارد مذاکرات وین شویم، ولی فرمتی که در مذاکرات وین شکل‌گرفته را قبول داریم...».
وزیر امور خارجه همچنین درباره بازگشت آمریکا به برجام گفت: «مهم این است که نتیجه این بازگشت آیا به نفع ایران خواهد بود یا خیر آیا در راستای لغو تحریم‌ها باز خواهد گشت؟ یا در راستای ایجاد محدودیت‌های جدید».
با این شرایط مشخص است که ایران در تلاش است تا ضمن درس‌آموزی از تجربه برجام از تکرار اتفاقاتی که بار گذشته رخ داد اجتناب نماید. ازجمله این مسائل می‌توان به عدم انتفاع واقعی ایران از برجام، خروج بدون هزینه آمریکا از توافق هسته‌ای، بی‌عملی اروپایی‌ها و... اشاره کرد.
مسئله مهم این است که آمریکا و اروپا به دنبال اهدافی هستند که دستیابی به یک توافق پایدار را بسیار سخت می‌کند. تغییر در برخی مواد برجام، پرداختن به برنامه دفاعی و موشکی و سیاست منطقه‌ای ایران بارها در اظهارات مقامات غربی موردتوجه قرارگرفته است. همچنین آن‌ها حاضر نیستند هم‌زمان با انجام مذاکرات از ابزار و چماق تحریم و فشار دست‌بردارند.
در آخرین مورد الیزابت تراس، وزیر امور خارجه انگلیس روز سه‌شنبه، چهارم مهرماه در مجلس عوام انگلیس بدون در نظر گرفتن اینکه توافق هسته‌ای با خروج و بدعهدی آمریکا و اروپا به چنین وضعیتی دچار شده گفت: «اگر ایران در مذاکرات برجام به‌طور معنادار شرکت نکند درباره رویکرد خود تجدیدنظر می‌کنیم».
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز درباره آغاز مذاکرات وین تصریح کرد: «ما به‌صراحت گفته‌ایم این پنجره، درحالی‌که ایران به برداشتن گام‌های تحریک‌آمیز ادامه می‌دهد تا ابد باز باقی نخواهد ماند بنابراین ما امیدواریم که آن‌ها فورا و با حسن نیت برای مذاکره به وین بازگردند.»
البته جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید روز چهارشنبه اظهار داشت: تعهد آمریکا همچنان در پیش گرفتن مسیر دیپلماتیک است.
باوجود گفته‌های مقامات آمریکایی اما دولت بایدن اقدام جدی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات و اینکه از تحریم‌های گذشته و در زمان دونالد ترامپ ناراضی هستند انجام نداده‌اند. بر این اساس در یک جمع‌بندی می‌توان گفت باوجود تغییر دولت در آمریکا، دموکرات‌ها نیز برخلاف فضاسازی‌ها و ژست‌های دروغین تمایلی به کنار گذاشتن تحریم‌ها ندارند.
به همین دلیل است که ایران همیشه تأکید داشته نمی‌خواهد بحث مذاکرات برجامی را به اقتصاد کشور گره بزند. سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور روز یکشنبه، دوم آبان ماه در کنفرانس بین‌المللی وحدت باوجوداینکه سیاست خارجی ایران را تعامل گسترده با دنیا به‌ویژه همسایگان بیان کرد اما با تأکید بر اینکه اقتصاد کشور را به مذاکره و مانند آن گره نمی‌زنیم، گفت: «ما به آنچه تعهد کردیم پایبند هستیم اما آمریکا و اروپایی‌ها دچار بحران در تصمیم‌گیری هستند».
بدون شک اگر دولت سیزدهم در این زمینه موفق شود و اقتصاد کشور را از برجام جدا سازد گام بسیار بلندی در راستای خنثی‌سازی توطئه‌های دشمن برداشته است.