سراب وعده‌های دیپلماتیک ترامپ

برنامه رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه این بود که بعد از حل و فصل این مسائل به سراغ چین برود. البته در نهایت مجبور شد در جنگ تعرفه‌ها علیه چین نیز کوتاه بیاید. زمانی که دونالد ترامپ در ژانویه برای دومین بار به عنوان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا سوگند یاد کرد، به مخاطبان داخلی و جهانی‌اش گفت: «افتخارآمیزترین میراث من، صلح‌آفرینی و اتحاد بخشی از طریق قدرت خواهد بود.» اما امروز یکشنبه 25 خرداد 1404 در حالی که نزدیک به پنج ماه از استقرار ترامپ در کاخ سفید می‌گذرد؛ تقریبا در هیچ کدام از این سه پرونده توفیقی نداشته است؛ وضعیت مردم غزه روز‌به‌روز بغرنج‌تر می‌شود؛ تبادل آتش بین روسیه و اوکراین ادامه دارد و مذاکرات هسته‌ای با ایران نه تنها به نتیجه‌ای نرسیده، بلکه از بامداد جمعه 23خرداد شاهد حملات تجاوزکارانه رژیم اسرائیل علیه کشورمان هستیم؛ تجاوزی که ساعاتی بعد با پاسخ قاطع ایران مواجه شد.

 اوکراین

از 20 ژانویه 2025 (اول بهمن 1403) ترامپ در ایالات‌متحده زمام امور را در دست دارد. ترامپ وعده داده بود جنگ در اوکراین را در 24 ساعت پس از تحلیف پایان دهد، اما صلح همچنان حاصل نشده است. هرچند رئیس‌جمهور آمریکا کمی بعدتر در مصاحبه‌ای، ضمن عقب‌نشینی از اظهارات پیشین خود، تصریح کرد: «وقتی می‌گفتم ظرف یک روز جنگ اوکراین را تمام خواهم کرد، شوخی می‌کردم.» پس از پیروزی او در انتخابات، ترامپ مدعی شد که ظرف یک ماه، به جنگ در اوکراین پایان خواهد داد. با گذشت تقریبا 5 ماه از زمان روی کار آمدن دولت دوم ترامپ، جنگ در اوکراین همچنان ادامه دارد و انتقادات گسترده‌ای در خصوص نزدیکی او به روسیه شکل گرفته است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با افتخار می‌گوید تنها کسی است که می‌تواند با همتای روس خود، ولادیمیر پوتین به توافق برسد. اما اکنون روسیه بیشترین تعداد پهپاد و موشک از زمان تهاجم تمام‌عیار سال 2022 را بر اوکراین فرود می‌آورد.

 غزه

باوجود طرح‌ها و وعده‌های توخالی ترامپ، آتش‌بسی که دولت ترامپ میان اسرائیل و حماس در غزه ترتیب داده بود، ظرف چند هفته فروپاشید و اسرائیل بار دیگر بمباران‌های گسترده و محاصره کامل سه‌ماهه بر کمک‌های انسانی به غزه را آغاز کرد؛ آماری که نشان می‌دهد جنایت در حق فلسطینیان به بیش از 55 هزار نفر رسیده است. این تحولات نشان‌دهنده ناکامی کامل تلاش‌های دیپلماتیک دولت ترامپ در مهار بحران انسانی و نظامی غزه است.

 ایران

اما در مورد ایران، رئیس‌جمهور آمریکا با سیاست فشار و دیپلماسی جلو آمد؛ هم صحبت از بازگشت فشار حداکثری و احتمال حمله علیه تهران می‌کرد و هم خواهان برگزاری مذاکرات دیپلماتیک بود. در نهایت 5 دور مذاکره بین ایران و آمریکا به صورت غیرمستقیم در رم و مسقط انجام گرفت و در حالی که قرار بود دور ششم مذاکرات برگزار شود، بعد از صدور قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپایی به همراهی آمریکا در شورای حکام و برخی لفاظی‌ها بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اسرائیل از فضای ایجاد شده استفاده کرد و حمله‌ای را علیه ایران آغاز کرد. در این بین در حالی که ترامپ مدعی بود می‌تواند بحران‌های جهانی را با دیپلماسی حل کند، موجی از تجاوز هوایی اسرائیل به ایران تنها چند ساعت پس از آن رخ داد که ترامپ از اسرائیل خواسته بود از حمله به ایران خودداری کند. مارکو روبیو، وزیر خارجه ترامپ، این حمله را «یک‌جانبه» توصیف و تاکید کرد آمریکا در آن دخالتی نداشته است، اما ترامپ خود اذعان کرد که از برنامه اسرائیل مطلع بوده و حتی هشدار داد که حملات بعدی «حتی بی‌رحمانه‌تر» خواهد بود.

این در حالی است که نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه و اوکراین، استیو ویتکاف، همچنان قصد داشت برای مذاکرات هسته‌ای به عمان سفر کند. اکنون از مذاکرات خبری نیست و درگیری بین ایران و اسرائیل در حال تشدید است و می‌توان گفت که سیاست ترامپ برای شش ماهه اول ریاست‌جمهوری‌اش نه تنها دستاوردی نداشته بلکه کاملا به بیراهه رفته است و خطر دوباره بازگشت آمریکا به جنگ در خاورمیانه بیش از هر زمانی به اتاق بیضی شکل ترامپ در کاخ سفید نزدیک شده است. به تعبیر استفان والت، ترامپ این فرصت را داشت با توافق با ایران بزرگ‌ترین برگه دیپلماسی خود را در فرصتی کوتاه رونمایی کند.