سرمایه گذاری یک ماهه با سود 120 درصد برای چند میلیون ایرانی به بار نشست؟

در چهاردهم اردیبهشت ماه سال جاری بود که نخستین دوره واگذاری سهام شرکت‌های دولتی از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) آغاز و آخرین مهلت فروش این صندوق ها، پایان روز 31 اردیبهشت ماه اعلام شد.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ این اولین صندوق ETF دولت بود که با نام صندوق سرمایه گذاری قابل معامله واسطه گری‌های مالی شناخته می‌شد. دلیل این نامگذاری سهامی بود که در داخل این صندوق جهت فروش قرار گرفته بود. این صندوق شامل سهام باقی مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت‌های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک صادرات، بانک ملت و بانک تجارت بود.

فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد طی مصاحبه‌ای گفت: ارزش این صندوق 23 هزار میلیارد تومان است که با تخفیف 20 درصدی به 16 هزار میلیارد تومان ارزش آن کاهش یافته است.

به هر صورت در مدتی که واحد‌های این صندوق جهت فروش ارائه شده بود، به نظر استقبال چندانی از آن نشد. عباس معمارنژاد معاون امور بانکی و بیمه وزارت اقتصاد که در برنامه شب گذشته (مورخه 30 اردیبهشت ماه 1399) گفتگوی ویژه خبری شرکت کرده بود، گفت: از چهاردهم اردیبهشت تاکنون، معادل یک‌ونیم میلیون نفر از مردم در این صندوق‌ها پذیره‌نویسی کرده‌اند که امیدوار هستیم در مدت زمان باقی مانده به هدف 8 میلیون استقبال از این صندوق‌ها برسد.

در سی ام اردیبهشت ماه 1399 بود که شورای عالی بورس تصویب کرد که محدودیت معاملاتی شدن واحد‌های صندوق ETF از دو ماه به یک ماه کاهش یابد.

همچنین در همین سی ام اردیبهشت ماه سال جاری بود که وزارت اقتصاد اعلام کرد، با توجه به استقبال مردم از واگذاری صندوق واسطه‌گری مالی یکم (ETF)، مهلت خرید واحد‌های این صندوق تا ساعت 24 روز پنجشنبه (اول خرداد) تمدید شد؛ بنابراین، طبق آنچه شورای عالی بورس برای زمان معاملاتی شدن واحد‌های صندوق ETF تصویب کرده بود، باید اول تیرماه سال جاری این واحد‌ها قابل معامله می‌شدند، اما این تاریخ به تعویق افتاد. عباس معمارنژاد معاون بیمه و بانک وزیر اقتصاد طی مصاحبه‌ای در 31 خرداد ماه سال جاری گفت: واحد‌های اولین صندوق قابل معامله بورسی دولت موسوم به صندوق واسطه‌گری مالی یکم از روز چهارشنبه چهارم تیر ماه 99 در بورس قابل خرید و فروش می‌شود.

اما در حالی که همه خریداران واحد‌های صندوق ETF منتظر آزاد شدن معاملات این واحد‌ها از روز جاری (چهارم تیرماه) بودند، محمود گودرزی معاون بازار شرکت بورس تهران طی مصاحبه‌ای در سوم تیرماه سال جاری با اشاره به مشکل بازارگردانی معاملات صندوق‌های ETF گفت: ممکن است، معاملات این صندوق‌ها با تاخیر یک یا دو روزه مواجه شود، اما احتمالا مشکلات ایجاد شده تا پایان امروز برطرف می‌شود.

به هر صورت در همین روزها، اولین واحد‌های صندوق ETF قابل معامله می‌شوند و پرسش‌های بسیاری پیرامون این موضوع مطرح است که در ادامه سعی می‌شود، به آن‌ها پاسخ داده شود.

عباس معمارنژاد معاون وزیر اقتصاد طی مصاحبه ای در مورخه سی ام خرداد ماه سال جاری در مورد آخرین آمار از صندوق گفت: 3 و نیم میلیون نفر برای خرید واحدهای صندوق واسطه‌گری مالی یکم ثبت‌نام کردند که در ابتدا 6100 میلیارد تومان واریز کرده بودند اما از این مبلغ 200 میلیارد تومان تکراری بود و در نهایت 5 هزار و 900 میلیارد تومان پول از طریق این صندوق جمع‌آوری شد و واحدهای این صندوق را فقط افراد حقیقی خریداری کردند. البته همزمان با قابل خرید و فروش شدن واحدهای این صندوق در بورس هم افراد حقیقی و هم حقوقی می‌توانند آن را خرید و فروش کنند.

در زمان فروش واحد‌های صندوق دارایکم هر واحد آن ارزشی معادل 10 هزار تومان داشت و هر کد ملی می‌توانست تا سقف 2 میلیون تومان واحد‌های این صندوق را خریداری کند.

طبق آخرین اطلاعات و آمار رسمی ارائه شده در این زمینه، ارزش هر واحد 10 هزار تومانی صندوق دارایکم با رشدی 120 درصدی به حدود 22 هزار تومان یعنی بیش از دو برابر افزایش یافته است و کل ارزش سهام هر نفر نیز بیش از 4 میلیون و 400 هزار تومان می‌باشد.

خریداران واحد‌های صندوق دارایکم قطعا برندگان اصلی این معامله بودند چرا که همان گونه که عنوان شد این واحد‌ها در این مدت حدود 120 درصد سود نصیب خریداران خود خواهند کرد. اما بازندگان صندوق ETF اول دولت چه کسانی بودند؟

به طور کلی بازندگان را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول کسانی هستند که هیچ گونه اقدامی از ابتدا برای خرید واحد‌های این صندوق نکردند و دسته دوم کسانی هستند که برای خرید واحد‌های این صندوق اقدام کردند و پول آن‌ها هم بلوکه شد، اما عملا به آن‌ها هیچ واحدی تعلق نگرفت و برخی از این افراد پس از گذشت یک ماه همچنان پیگیر پول بلوکه شده خود می‌باشند.

در سه مرحله به این افراد وعده واریز پول‌های بلوکه شده داده شد، اما هرگز برای برخی از آن‌ها این وعده‌ها اجرایی نشد. در ابتدا و در 7 خرداد ماه 1399 عباس معمارنژاد، معاون امور بانکی وزارت امور اقتصادی و دارایی طی مصاحبه‌ای گفت: تمام اطلاعات بانک‌ها در زمینه خرید این سهام به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی داده شده، نهایتا تا ده روز دیگر به حساب آن‌ها برمی‌گردد.

این اتفاق در هفدهم خرداد ماه (ده روز بعد از مصاحبه معاون وزیر اقتصاد) رخ نداد و دوباره عباس معمار نژاد معاون وزیر اقتصاد در مصاحبه دیگری در بیستم خرداد ماه سال جاری اظهار داشت: تا پایان هفته گزارش‌های خرید یونیت‌های اولین صندوق واسطه گری مالی یا همان ETF نهایی می‌شود و اضافه واریزها و پول‌های بلوکه شده به حساب افراد برمی گردد. بنابراین مردم نگران پول مازاد بلوکه شده نباشند.

همچنین معمارنژاد در مصاحبه سوم خود در دوم تیرماه سال جاری با اشاره به آزادسازی اضافه واریزها برای خرید ETF گفت: بانک‌ها از هفته گذشته نسبت به آزادسازی اضافه واریزها اقدام کردند و احتمالا کارگزاری‌ها تا فردا اضافه واریزها برای خرید ETF را آزاد می‌کنند.

با پایان وعده سوم، باز هم الان بسیاری از مردمی که اضافه واریز برای خرید این واحدها داشتند هنوز نتوانسته اند به پول خود پس از یک ماه از پایان فروش این واحدها، برسند و این نقد جدی به دولت وارد است که چرا این گونه دیوار اعتماد را فرو می ریزد تا مردم رغبتی برای خرید واحدهای صندوق دوم و سوم ETF نداشته باشند. به هر حال این ایراد جدی در صندوق دارایکم باید برای صندوق های بعدی توسط دولت برطرف شود.

دولت علاوه بر صندوق دارایکم، دو صندوق دیگر را نیز برای فروش پیش بینی کرده است که عبارتند از؛

• صندوق سرمایه گذاری قابل معامله خودروسازی و صنایع فلزی

این صندوق شامل سهام باقیمانده دولت یا شرکت‌های دولتی در ایران خودرو، سایپا، شرکت ملی صنایع مس ایران و فولاد مبارکه. تخفیف در نظر گرفته شده برای این صندوق 25 درصد است.

• صندوق سرمایه گذاری قابل معامله صنایع پالایش و پتروشیمی

این صندوق شامل سهام یاقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران. تخفیف در نظر گرفته شده برای این صندوق 20 درصد است.

با سود خوبی که صندوق اول برای خریداران داشته، حالا پرسش بسیاری این است که دولت واحدهای صندوق ETF دوم و سوم را چه زمانی خواهد فروخت؟

خبرها حکایت از آن دارد که دومین صندوق ETF در تیرماه سال جاری و سومین صندوق ETF نیز در مرداد ماه سال جاری برای فروش عرضه خواهند شد.

راهکاری که برای این موضوع در نظر گرفته شده، این است که برای معاملات این صندوق بازارگردان در نظر گرفته شده است. این موضوع می تواند ریسک این صندوق ها را کاهش دهد؛ یعنی بازارگردان تلاش می کند، در صورتی که واحدهای صندوق در صورت قابل معامله شدن با افت قیمت مواجه شوند، از آن در راستای افزایش قیمت حمایت کند.

البته در این زمینه این پرسش مطرح است که اگر این واحدها با توجه به سودی که در این مدت نصیب خریداران کرده اند با صف های فروش سنگین مواجه شدند آیا بازارگردان باز هم قادر خواهد بود که در راستای حفظ قیمت اقدام به خرید این واحدها و جلوگیری از افت قیمت آن ها کند؟

موضوعی که شاید عدم یافتن پاسخی مناسب برای آن، قابل معامله شدن واحدهای صندوق را به تعویق انداخته است و همان گونه که در بالا ذکر شد، محمود گودرزی، معاون بازار شرکت بورس تهران با اشاره به مشکل بازارگردانی معاملات صندوق‌های ETF، این موضوع را دلیل تاخیر در قابل معامله شدن واحدهای این صندوق دانسته است.

به هر صورت به نظر می رسد اگر بازارگردان بتواند در این صندوق ها، وظیفه خود را به درستی انجام دهد، جای هیچ گونه نگرانی باقی نخواهد ماند.

در پایان پیشنهاد می شود که دولت از ایرادات موجود در صندوق اول درس بگیرد و برای استقبال های گسترده تر از صندوق های دوم و سوم، این ایرادات را تا حد امکان رفع نماید. همچنین به نظر می رسد اگر دولت بجای اینکه هر صندوق را به سهام یک گروه خاص (مثلا سهام گروه خودرویی یا گروه پالایشی) اختصاص دهد، از سهام گروه های مختلف در هر صندوق استفاده کند، استقبال بیشتری از سوی مردم خواهد شد.