سلیمی‌نمین: ضعف مرحوم آذری قمی در درک مقتضیات بود / وجه تفاوت آیات آذری قمی و منتظری
پژوهشگر تاریخ معاصر گفت: آیت‌الله آذری قمی گاهی دارای برداشت‌ها و موضع‌گیری‌های غلط بود و بعضا مورد سرزنش جدی امام (ره) هم واقع می‌شد.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، در روزهای گذشته متن کامل نامه‌ای تاریخی از آیت‌الله آذری قمی در رسانه‌ها منتشر شد؛ این نامه که سند عذرخواهی مرحوم آذری قمی از رهبر معظم انقلاب در سال 75 بود اولین‌بار در کتاب "روشن‌بینی امام خمینی (ره)" اثر جدید آیت‌الله ری‌شهری به چاپ رسید.
در همین راستا و برای بازخوانی حیات سیاسی آیت‌الله آذری قمی با عباس سلیمی نمین پژوهشگر تاریخ معاصر و از همکاران آیت‌الله آذری در روزنامه رسالت به گفت‌وگو پرداختیم.
عباس سلیمی‌نمین مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با بیان اینکه آیت‌الله آذری قمی کی از چهره‌های شناخته شده جناح راست بود اما در دهه هفتاد در برخی موارد نقش اپوزیسیون را داشت، اظهار کرد: مرحوم آقای آذری‌قمی یکی از شخصیت‌های برجسته‌ی دهه شصت و هفتاد بود و فردی بود که با صراحت نظرات خود را بیان می‌کرد؛ هرچند من خیلی به لحاظ فکری با ایشان در آن دوران قرابتی نداشتم اما سلامت، سادگی و صراحت ایشان دارای ارزش بود. ایشان گاهی دارای برداشت‌ها و موضع‌گیری‌های غلط بود که مورد سرزنش جدی امام (ره) هم واقع می‌شد که تذکرات جدی به ایشان می‌دادند.
نگاهی به 5 برهه از زندگی آیت‌الله آذری قمی؛ "بر مدار تندروی و پریشانی" یادداشت | نامه منتشر شده از آذری قمی؛ "مصداق عاقبت‌بخیری" کدیور و ابتذال در تاریخ‌نگاری انقلاب؛ مطالعه موردی آیت‌الله آذری قمیوی افزود: متأسفانه آقای آذری‌قمی به تدریج و به‌ویژه در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای از انقلاب و ولایت فاصله گرفتند. آیت‌الله خامنه‌ای پیش‌بینی این اقدامات آقای آذری را داشتند برای همین در روز 14 خرداد سال 1368 در جلسه مجلس خبرگان به عدم تبعیت آقای آذری‌قمی از خود اشاره‌ای می‌کنند که این دلالت بر شناخت از او دارد، ولی آقای آذری در همان جلسه مدعی شد که من تابع خواهم بود و هرچه شما بگویید تبعیت خواهم کرد اما مدتی بعد پیش‌بینی مقام معظم رهبری درست از آب در آمد و او در بعضی زمینه‌ها کشش سیاسی لازم را نداشت.
این پژوهشگر تاریخ معاصر در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا این اقدامات آیت‌الله آذری‌قمی متأثر از القائات اطرافیان وی بود و یا ناشی از روحیات شخصی؟ تصریح کرد: من در این زمینه به‌صورت قطعی نمی‌توانم نظر بدهم؛ آقای آذری‌قمی در مسائل حاکمیتی قدرت و کشش لازم را نداشت و در دوران امام (ره) هم موضع‌گیری‌هایی داشت که با سرزنش ایشان مواجه شده و بعد آن را اصلاح کرد. او با بحث امام (ره) در زمینه احکام ثانویه خیلی همراه نبود و بر احکام اولیه تأکید داشت اما در عین حال خودش را پس از تذکرات امام اصلاح کرد و با ایشان همراه شد ولی در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای مجددا دچار ضعف در درک مقتضیات شد.
سلیمی‌نمین ادامه داد: در اینکه اطرافیان آقای آذری‌قمی در عدم درک او تأثیر داشتند می‌توان گفت که خود او سابقه چنین مسائلی را داشت؛ او انسان سالمی بود و در مقام اصلاح خود بر می‌آمد و این را نوعی خدشه به اعتبار خود نمی‌دید. او فردی ساده‌زیست بود؛ من در دورانی که آقای آذری‌قمی مسئول روزنامه رسالت بود، مدیرمسئول بودم و جلساتی داشتیم؛ او شخصیت قابل احترامی داشت و ضمن اینکه کشش مسائل حکومتی را نداشت، ولی در مقام اصلاح خود بر می‌آمد.
وی با بیان اینکه آقای آذری‌قمی در مسائل فقهی با امام (ره) زاویه‌هایی داشت، خاطرنشان کرد: امام معتقد بودند رساله‌ی عملیه برای دوران قبل از ایجاد حکومت بوده و برای اداره کشور کفایت نمی‌کند ولی آقای آذری تأکید داشت که باید جامعه را با همان رساله اداره کرد! این افراد در مورد امام (ره) خیلی نمی‌توانستند به شکل پررنگ اختلاف نظر و دیدگاه خود را مطرح کنند و جامعه اجازه چنین چیزی را نمی‌داد.
سلیمی‌نمین هم‌چنین درباره نامه‌ای که اخیرا از آیت‌الله آذری‌قمی در باب عذرخواهی از رهبر معظم انقلاب منتشر شد، خاطرنشان کرد: نامه‌ای که منتشر شده تأییدی است بر برخی ویژگی‌های مثبت آن مرحوم و طبیعتا به‌عنوان یک تجربه می‌توانیم بدانیم که اگر کسی در مقطعی هم نتوانست مسائل سیاسی را هضم کند، فکر نکنیم که امکان بازگشت نخواهد داشت. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره او خیلی بزرگوارانه رفتار داشتند و برخوردهای مهربانانه با وی، در بازگشت او تأثیر داشت.
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران خاطرنشان کرد: تفاوت آقای آذری‌قمی با آقای منتظری این‌جا روشن می‌شود. برای آیت‌الله آذری مسئله‌ای نبود تا خودش را بشکند و نسبت به خطایش اعتراف کند اما آقای منتظری از جمله کسانی بود که گفت اگر با اطرافیان من به‌درستی هم برخورد شود، باعث شکستن من خواهد شد و نباید برخورد شود. آقای منتظری قبول داشت که مهدی هاشمی آدم متخلف و جانی است اما محاکمه او را نوعی تخریب خودش و ضربه‌ای به اعتبار خود می‌پنداشت.