سود 400 درصدی از سفره مردم؛ این افراد برنج و لوبیا چیتی را حسابی گران کردند

وب‌گاه گسترش 1404/05/14 - 06:45 مشاهده در مرجع

بررسی قیمت کالاهای وارداتی در گمرک و مقایسه آن با بازار مصرفی، پرده از اختلافات قیمتی شوکه‌کننده‌ای برمی‌دارد که نشان‌دهنده سودهای کلان و غیرمتعارف واردکنندگان است. این شکاف عظیم، نه‌تنها جیب مردم را نشانه گرفته، بلکه امنیت غذایی کشور را نیز تهدید می‌کند.

برنج، کالای اصلی سفره‌های ایرانی، حالا به یکی از گران‌ترین اقلام تبدیل شده است. طبق آمار گمرک، در سه‌ماهه اول 1404، حدود 465 هزار تن برنج با میانگین قیمت 37,440 تومان وارد کشور شده است. برنج هندی با قیمت گمرکی 24,207 تومان، در بازار به 95,000 تومان می‌رسد و برنج پاکستانی با ارزش گمرکی 36,995 تومان، بین 89,000 تا 138,000 تومان به فروش می‌رود. حتی با احتساب هزینه‌های جانبی (تا 52.5 درصد)، قیمت تمام‌شده برنج هندی 57,096 تومان است، اما اختلاف 153 درصدی با قیمت بازار، سؤال‌برانگیز است. هند با 289 میلیون کیلوگرم، پاکستان با 98 میلیون کیلوگرم و امارات با 66 میلیون کیلوگرم، بزرگ‌ترین صادرکنندگان برنج به ایران هستند.

چای؛ اختلاف قیمت 338 درصدی در فنجان شما

چای سیاه، نوشیدنی محبوب ایرانیان، با قیمتی نجومی به دست مصرف‌کننده می‌رسد. در سه‌ماهه اول امسال، 8,700 تن چای با میانگین قیمت گمرکی 263,000 تومان وارد شده، اما در بازار حداقل 1,149,000 تومان قیمت دارد. حتی گران‌ترین چای هندی (399,240 تومان در گمرک) با احتساب هزینه‌ها نباید بیش از 410,000 تومان باشد. این اختلاف 338 درصدی، سودی غیرقابل‌توجیه را نشان می‌دهد. ارزان‌ترین چای از امارات (119,676 تومان) و گران‌ترین از هند وارد شده است.

گوشت قرمز؛ افزایش 52 درصدی غیرمنطقی

واردات 1.97 میلیون کیلوگرم گوشت قرمز با میانگین قیمت گمرکی 289,831 تومان، باید قیمت‌ها را متعادل می‌کرد. اما با افزودن هزینه‌های جانبی، قیمت تمام‌شده 441,992 تومان است، درحالی‌که در بازار به 500,000 تا 520,000 تومان می‌رسد. امارات با 554,568 کیلوگرم بیشترین سهم واردات را دارد، درحالی‌که گران‌ترین گوشت از استرالیا (450,102 تومان) و ارزان‌ترین نیز از همین کشور (129,561 تومان) وارد شده است.

لوبیا چیتی؛ گرانی 3 برابری در بازار

لوبیا چیتی، یکی از حبوبات پرمصرف، با میانگین قیمت گمرکی 113,600 تومان وارد شده، اما در بازار از 295,000 تومان شروع می‌شود. در سه‌ماهه اول 1404، 6.8 میلیون کیلوگرم لوبیا چیتی وارد شده که ارزان‌ترین آن از امارات (98,732 تومان) و گران‌ترین از ترکیه (130,000 تومان) بوده است. این اختلاف قیمتی، سؤالات جدی درباره زنجیره تأمین ایجاد می‌کند.

لوبیا قرمز؛ از 114,200 تومان تا 276,000 تومان

حدود 2.97 میلیون کیلوگرم لوبیا قرمز با میانگین قیمت 114,200 تومان وارد شده است. ارزان‌ترین لوبیا از امارات (37,664 تومان) و گران‌ترین از روسیه (123,415 تومان) بوده است. با احتساب هزینه‌ها، قیمت تمام‌شده 174,155 تومان است، اما در بازار به 276,000 تومان می‌رسد.

نخود؛ سودهای کلان با اختلاف 100 درصدی

نخود وارداتی با میانگین قیمت گمرکی 71,000 تومان و قیمت تمام‌شده 108,275 تومان، در بازار بین 190,000 تا 220,000 تومان به فروش می‌رسد. در سه‌ماهه اول، 6.1 میلیون کیلوگرم نخود از 7 کشور وارد شده که کانادا (28,321 تومان) ارزان‌ترین و امارات (98,402 تومان) گران‌ترین صادرکننده بوده‌اند.

فاکتورهای دوگانه؛ راز سودهای پنهان

رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، فاش کرد که برخی واردکنندگان با ارز ترجیحی، دو فاکتور صادر می‌کنند: یکی رسمی با قیمت مصوب و دیگری غیررسمی برای مابه‌التفاوت بازار آزاد. این سودها به خزانه یا پرونده‌های مالیاتی راه نمی‌یابد و بنکداران با حاشیه سود 3 درصدی، قربانی این سیستم می‌شوند. نتیجه؟ مردم تا 400 درصد بیشتر برای کالاهای ضروری می‌پردازند.

مکانیسم قیمت‌گذاری؛ از کشتی تا قفسه

مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادی، توضیح می‌دهد که قیمت گمرکی شامل بهای خرید و هزینه حمل تا گمرک است. اما عوارض گمرکی (20-35 درصد)، کرایه حمل به تهران (10 درصد)، هزینه توزیع (15 درصد) و ضایعات (2-5 درصد) تا 52.5 درصد به قیمت اضافه می‌کند. بااین‌حال، این محاسبات نمی‌تواند اختلافات نجومی بازار را توجیه کند.