سونامی خودروهای چینی در بازارها؛ از روسیه و آسیای جنوب شرقی تا آمریکای جنوبی و آفریقا
اقتصادنیوز: خودروهای ساخت چین به سرعت در خیابان های بخش هایی از آمریکای جنوبی جا باز کرده اند، در حالی که خودروهای برقی ارزان‌قیمت اما با کیفیت بالای شرکت‌هایی مانند بی وای دی، هزاران مصرف‌کننده را در اروپا به خود جذب کرده اند.
به گزارش اقتصادنیوز، صادرات بی سابقه خودروهای چینی، بازارهای جهانی را دگرگون کرده است. این موج عظیم، کشورها را غرق در خودروهای ارزان‌قیمت کرده و آتش یک جنگ قیمتی را برافروخته که شعله های آن از مکزیک تا مالزی به نمایشگاه های فروش خودرو رسیده است.
آتش جنگ قیمتی در بازار جهانی خودرو
بر اساس گزارشی از بلومبرگ، که در روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شده، دولت شی جین پینگ نشانه هایی از تمایل برای فاصله گرفتن از این رقابت نفس گیر و بی امان نشان داده که سودآوری را به شدت کاهش داده است. حتی روزنامه «مردم»، رسانه رسمی حزب کمونیست چین، در ابتدای ماه جاری تاکید کرد که در این رقابت، هیچ برنده ای دیده نمی‌شود.
با‌این‌حال، برای صنعت خودروی چین که سال‌هاست با بحران ساختاری ظرفیت مازاد دست وپنجه نرم می‌کند، این چرخش ممکن است مسیر بازگشتی نداشته باشد.
خودروهای ساخت چین به سرعت در خیابان های بخش هایی از آمریکای جنوبی جا باز کرده اند، در حالی که خودروهای برقی ارزان‌قیمت اما با کیفیت بالای شرکت‌هایی مانند بی وای دی، هزاران مصرف‌کننده را در اروپا به خود جذب کرده اند. رون ژنگ، از شرکای شرکت مشاوره بین‌المللی رولاند برگر، می گوید: «خودروسازان چینی در پی یافتن حاشیه سود بالاتر در بازارهای خارجی هستند. هرچند بازارهای منطقه ای آسیب خواهند دید، اما شدت رقابت قیمتی مانند آنچه در چین می بینیم نخواهد بود.»
برای درک تاثیر جهانی این روند، باید از چین، بزرگ‌ترین بازار خودروی جهان، آغاز کرد. طبق داده های موسسه تحقیقات خودروی گاسگو، از میان حدود 70 خودروساز فعال در چین طی سال گذشته، تنها 15درصد توانسته اند نرخ بهره برداری کارخانه های خود را به 70درصد یا بیشتر برسانند؛ رقمی که به عنوان حداقل قابل دوام برای سودآوری و پایداری در بازارهای بالغ در نظر گرفته می‌شود. در این میان، شرکت بی وای دی، بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای انرژی نو در جهان، موفق شده تولیدی پایدار و منظم داشته باشد و از سال 2022 تا 2024 کارخانه های خود را با نرخ بهره برداری 80 تا 85 درصدی اداره کند؛ عملکردی که آن را از بسیاری از رقبا متمایز کرده است.
با‌این‌حال، چند پروژه سرمایه‌گذاری مشترک مهم در صنعت خودروسازی خارجی، با کاهش قابل توجهی در میزان تولید خود مواجه شده اند. از جمله این موارد می‌توان به شراکت میان گروه خودروسازی دولتی سایک و جنرال موتورز آمریکا و همچنین همکاری بین گروه خودروسازی گوانگژو و شرکت هوندا ژاپن اشاره کرد.
در این میان، شرکت تسلا، که مدل های برقی «مدل 3» و «مدل Y» را در کارخانه خود در شانگهای برای مصرف داخلی و صادرات به آسیا و اروپا تولید می‌کند، با نرخ بهره برداری 96درصدی، بالاترین عملکرد را ثبت کرده است. پس از آن، شرکت شیائومی که به تازگی وارد صنعت خودروسازی شده، با استقبال چشمگیر از نخستین خودروی شاسی بلند خود به نام YU7 و افزایش سفارش ها، ناچار به افزایش سریع ظرفیت تولید شد و در رتبه دوم قرار گرفت.
بزرگ‌ترین صادرکننده جهان
شیائومی هنوز خودروهای برقی خود را به بازارهای خارجی عرضه نکرده است. اما در شرایطی که اقتصاد داخلی چین با رکود روبه روست و رقابت در بازار بسیار شدید شده است، بسیاری از خودروسازان چینی به طور جدی به سمت صادرات روی آورده اند و خودروهای خود را به اغلب نقاط جهان (به جز ایالات متحده، که به دلیل تعرفه های بالا بازار جذابی نیست) صادر می‌کنند. چین اکنون با پشت سر گذاشتن ژاپن و آلمان، به بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو در جهان تبدیل شده است.
کریس لیو، تحلیلگر ارشد در شرکت مشاوره «اومدیا» در شانگهای، می گوید: «خودروسازان قدیمی و باسابقه به شدت نگران تاثیر افزایش صادرات چین بر درآمدهای خود هستند. فشار برای حفظ مشاغل داخلی، ساختار سوددهی و بودجه ها به طور مداوم در حال افزایش است.»
بر اساس این گزارش، ابعاد این تحول به خوبی در آمارهای تجاری تازه نمایان شده است. تنها در پنج ماه نخست سال 2025، صادرات خودروهای چینی به رکوردی تازه دست یافت به گونه ای که ارسال خودرو به امارات متحده عربی به 2.7میلیارد دلار رسید؛ افزایشی چشمگیر به میزان 551درصد نسبت به سال 2022 که بیانگر افزایش شدید تقاضای خاورمیانه برای خودروهای چینی است.
اما رشد صادرات چین تنها محدود به کشورهای خلیج فارس نیست. مکزیک، بازیگری کلیدی در صنعت خودروی آمریکای شمالی، در همین دوره 2.4میلیارد دلار خودرو از چین وارد کرده است. همچنین، روسیه با وجود تنش های ژئوپولیتیک، همچنان یکی از بازارهای مهم باقی مانده و واردات خود را به 2.2میلیارد دلار رسانده است. طبق پیش‌بینی موسسه بین‌المللی «الیکس پارتنرز»، انتظار می‌رود خودروسازان چینی تا سال 2030 حدود 30درصد از بازار جهانی خودرو را در اختیار بگیرند، رقمی که در سال 2024 حدود 21درصد بوده است. بیشترین رشد در این مسیر در بازارهای نوظهوری مانند آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه، آفریقا و آمریکای جنوبی پیش‌بینی می‌شود.
با‌این‌حال، بازارهای خارجی همواره پناهگاه امنی برای صادرکنندگان نیستند. موانع ژئوپلیتیک و هزینه های سنگین آغاز فعالیت در خارج از کشور می‌تواند راه را بر بسیاری از بازیگران کوچک‌تر ببندد. همان‌طور که استیون دایر، مدیرعامل دفتر شانگهای «الیکس پارتنرز» اشاره می‌کند: «در نهایت، فقط شرکت‌های قدرتمندتر خواهند توانست از پس صادرات بربیایند.» او افزود که میانگین نرخ بهره برداری از ظرفیت تولید در میان پنج صادرکننده برتر چینی در سال 2024 حدود 57درصد بوده است که عملکردی بالاتر از میانگین صنعت به شمار می‌رود.
دایر در ادامه گفت: «در بلندمدت، صنعت به تدریج به سمت ادغام و تثبیت پیش خواهد رفت، چرا که خودروسازی واقعا یک تجارت پرهزینه و سرمایه سوز است. احتمالا در پایان تنها حدود 10 تا 12 شرکت بزرگ باقی خواهند ماند.» در داخل چین نیز جنگ قیمت‌ها همچنان ادامه دارد و نشانه ای از کاهش یا توقف آن به چشم نمی خورد.
نبرد مداوم بی وای دی
با وجود تثبیت جایگاه خود به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی و هیبریدی قابل شارژ در جهان و فروش حدود 4.3میلیون دستگاه در سال گذشته، بی وای دی همچنان نقش پررنگی در رهبری موج کاهش قیمت‌ها در بازار خودرو چین دارد؛ جنگی که از اوایل سال 2023 آغاز شده و هر روز شدت بیشتری می‌گیرد.
از منظر این گزارش، این رقابت نفس گیر برای تصاحب سهم بازار، میدان نبردی خطرناک برای خودروسازان کوچک‌تر شده است که توان تولید انبوه ندارند. بر اساس داده های بازار خودروی چین، بی وای دی مستقر در شنژن به طور میانگین قیمت‌های خود را 32درصد کاهش داده است.
آنچه این شرکت را قادر ساخته است تا بدون لطمه جدی به وضعیت مالی اش چنین کاهش هایی را اعمال کند، ساختار یکپارچه و عمودی آن است. بی وای دی خود باتری و تراشه های موردنیازش را تولید می‌کند و به همین دلیل، تا حد زیادی از تنگناها و چالش های زنجیره تامین مصون مانده و مزیت رقابتی بزرگی به دست آورده است.
تحلیلگران شرکت برنستاین به رهبری اونیس لی در این باره می گویند: «رقبایی که تلاش دارند این مسیر را تقلید کنند، با سفری دشوار و پرهزینه روبه رو خواهند شد.» لی افزود: «با اینکه بی وای دی از نظر فنی توان دستیابی به سود کوتاه مدت بالا را دارد، اما مدیریت این شرکت رویکردی محتاطانه در پیش گرفته و بین رشد پایدار و سوددهی توازن برقرار کرده است.»
تحلیلگران بانک اچ اس بی سی نیز معتقدند جنگ قیمت‌ها در چین به این زودی ها پایان نخواهد یافت. آنها در یادداشتی در 19 ژوئن در این باره نوشتند: «تابستان معمولا فصل کم فروغی برای بازار است، به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود فشار بر قیمت‌ها ادامه داشته باشد؛ به ویژه در شرایطی که تقاضا کاهش یافته و مصرف‌کنندگان محتاط تر عمل می‌کنند.» از نگاه آنها، صنعت خودروی چین اکنون در میانه فرآیند ادغام و تثبیت قرار دارد، اما هنوز به نقطه عطف نرسیده است.
در این میان، برخی برندها برخلاف جریان عمومی بازار، قیمت محصولات خود را ثابت نگه داشته اند. برای نمونه، مدل های شرکت تسلا طی دو سال گذشته، افزایش متوسط 3.8درصدی در قیمت را تجربه کرده اند.
در سال 2009، بی وای دی تقریبا تنها بازیگر جدی در زمینه خودروهای برقی بود. اما تا سال 2025، صدها شرکت وارد این میدان شده اند. حذف یارانه های دولتی در سال 2018، باعث شد بسیاری از استارت‌آپ ها دچار بحران شوند و بخشی از تازه واردان از بازار خارج شوند. با این وجود، شرکت‌های جدید همچنان ظهور می‌کنند؛ نشانه ای روشن از اینکه فرآیند تثبیت بازار هنوز کامل نشده است.
تا ماه مه امسال، بی وای دی بی چون و چرا صدرنشین بازار خودروهای برقی چین باقی مانده و حدود 27درصد از سهم خرده فروشی را در اختیار دارد. اما این پایان ماجرا نیست؛ هنوز حدود 120 برند دیگر برای تصاحب 37درصد بازار در نبردی نفس گیر و بی وقفه رقابت می‌کنند.
یکی از دلایل اصلی کندی روند ادغام و تثبیت در بازار چین، نقش پررنگ دولت های محلی است. این نهادها، حتی شرکت‌هایی را که تولید بسیار ناچیزی دارند، به خاطر حفظ اشتغال و تقویت اقتصاد منطقه ای حمایت می‌کنند. این حمایت ها باعث می‌شود که این خودروسازان، با وجود سودآوری پایین، به راحتی از گردونه رقابت خارج نشوند.
استیون دایر، مدیرعامل شرکت مشاوره الیکس پارتنرز در شانگهای، می گوید: «فرآیند تثبیت هنوز واقعا آغاز نشده است.» او تاکید می‌کند که صنعت خودروسازی با اشتغال و شبکه های تامین قطعات ارتباطی تنگاتنگ دارد و به همین دلیل، دولت ها تمایلی به واگذاری سریع آن ندارند. دایر می افزاید: «در نهایت، این صنعت آرام آرام تثبیت خواهد شد، چرا که خودروسازی یک تجارت پرهزینه و سرمایه سوز است. پیش‌بینی ما این است که شاید در پایان تنها 10 تا 12شرکت در میدان باقی بمانند.»
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید