شناخت نیاز معلولان در یک روایت تصویری

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، رضوان سرمد مستندساز، نایب رئیس هیات مدیره انجمن مستندسازان سینمای ایران و دبیر مسابقه ویدئویی «روایت تصویری ارغوان» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این رویداد بیان کرد: ما قبلاً در انجمن مستندسازان سینمای ایران یک تجربه مشابه داشتیم. در دوره کرونا، جشنواره‌ای به نام «کرونا و من؛ یک روایت تصویری» برگزار کردیم و از مردم خواستیم که زیست روزمره، حس و حال و احوالات شأن را در دوران کرونا در ویدئو‌های کوتاه تا هفت دقیقه به تصویر بکشند. اتفاق جالبی هم افتاد؛ اینکه نزدیک صد فیلم به دبیرخانه ارسال شد که بخش زیادی از آن‌ها انتخاب و در سکوی نمایش آنلاین هاشور به نمایش گذاشته شد. در نتیجه مردم با جنبه‌های مختلف از زندگی آدم‌ها در دوران کرونا مواجه شدند. این تجربه خیلی خوبی بود، چون آن زمان، ایده این بود که این زندگی در دوران کرونا یک ویژگی خاص دارد و یک زیست متفاوتی است که مهم است و باید ثبت شود. وی با اشاره به تجربه همنشینی با افراد دارای معلولیت در چند سال گذشته، عنوان کرد: در 2 سال گذشته، من با خانمی آشنا شدم که دچار ضایعه نخاعی است و در این مدت، رفاقتی بین ما شکل گرفته است. بعد از آشنایی با او، متوجه شدم که انگار در تمام سال‌هایی که زندگی کرده‌ام، درباره افراد دارای معلولیت هیچ نمی‌دانم. در نتیجه، کم کم موضوعاتی برای من روشن شد و دیدم که چقدر از این قشر جامعه و از نیاز‌ها و دغدغه‌های این نوع زیستن غافل هستیم. غفلتی که 2 بخش دارد؛ اول، بخشی است که ما نگاه ترحم آمیز و دلسوزانه به این افراد داریم. دوم، هم ترس و واهمه‌ای است که ممکن است مردم برای نزدیک شدن به افراد معلول داشته باشند، چون نمی‌دانند چگونه با آن‌ها مشارکت کنند یا باور ندارند با وجود اینکه یک شخص معلول است، او هم به اندازه ما نیاز به دوستی، عشق، رفت‌وآمد و کار و همه‌چیز‌های مورد نیاز ما دارد. سرمد توضیح داد: آن‌ها هم افرادی هستند که توانمندی‌های خودشان و زندگی عادی خودشان را دارند و با این مساله علی‌رغم محدودیت‌هایی که این مشکل می‌تواند برای آن‌ها به وجود بیاورد، زندگی می‌کنند. این آشنایی و جلساتی که با این افراد داشتم، توجه من را به این موضوع جلب کرد که ما چقدر از این جامعه بی‌اطلاع هستیم. متوجه شدم که طبق آمار سازمان بهزیستی کشور، 11 درصد و به روایتی دیگر، 15 درصد از افراد جامعه ما دارای معلولیت به انواع و اقسام مختلف از جمله نابینایی، ناشنوایی، قطع نخاع، معلولیت ذهنی و جسمی و... هستند که درصد زیادی از جامعه را در بر می‌گیرد در صورتی که ما تعداد کمی از این افراد را در جامعه می‌بینیم. پس از بررسی شرایط، دیدم چقدر خوب است که اگر ما یک مسابقه روایت تصویری برگزار کنیم و از افرادی که خودشان دارای معلولیت هستند، بخواهیم زاویه‌های پنهان زندگی شأن و حتی روزمرگی‌های خودشان و مسائلی را که تا وقتی فردی دارای معلولیت در زندگی مان نباشد، متوجه نمی‌شویم به تصویر بکشند و از طریق این روایت‌های تصویری، دست مخاطب را بگیرند و وارد دنیای خودشان کنند تا از این طریق دیده و از انزوا خارج شوند. وی در ادامه از برگزاری یک کارگاه با عنوان «مستندسازی با موبایل» خبر داد و گفت: فراخوان مسابقه ویدئویی «روایت تصویری ارغوان» روز 10 بهمن ماه سال جاری منتشر و به شکل رسمی، روند ثبت‌نام در این مسابقه آغاز شد. از همان زمان، تماس‌هایی از ایران و حتی خارج از کشور دریافت کردیم؛ از کسانی که مشتاق بودند فیلمی بسازند و در این مسابقه شرکت کنند. از این رو تصمیم گرفتیم که کارگاهی در مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد با عنوان «مستندسازی با موبایل» در آینده نزدیک برگزار کنیم. فکر می‌کنیم با برگزاری این کارگاه می‌توانیم شرکت‌کنندگان آتی این مسابقه را از نظر محتوایی راهنمایی کنیم که می‌توانند به چه موضوعاتی بپردازند و این موضوعات را به چه شکلی روایت کنند. همچنین، به آن‌ها از نظر تکنیکی آموزش‌هایی داده می‌شود که با چه تکنیک‌هایی می‌توانند روایت خودشان را با موبایل تصویربرداری کنند. این کارگاه رایگان به 2 شکل آنلاین و حضوری در آینده نزدیک برگزار می‌شود. این کارگاه فقط مختص افراد دارای معلولیت است. عضو هیات مدیره انجمن مستندسازان سینمای ایران با تاکید بر ویدئویی بودن این مسابقه، بیان کرد: اصلاً منتظر مستند‌های حرفه‌ای نیستیم و این مساله اصلاً در اولویت این رویداد نیست. هدف ما این است که هر فردی دارای معلولیت است و یا شخص دیگری که در این مورد دغدغه دارد و یا حتی اگر در دایره اطرافیان او چنین افرادی وجود نداشته باشند، ولی این موضوع، برای شأن مهم و یا در این مورد کنجکاو است، بتواند یک موبایل بردارد و یک روایت تصویری درباره این موضوع بسازد. ما با گفتن «روایت تصویری» از تعریف واژه فیلم مستند فاصله می‌گیریم و تاکید می‌کنیم افرادی که دارای معلولیت هستند، یک روایت تصویری یا یک ویدئو برای بیان حس و حال و احوال شخصی و درونی و زیست روزمره خودشان بسازند. همچنین، برای افرادی که با افراد دارای معلولیت سروکار دارند و می‌خواهند در این رویداد شرکت کنند، باید بدانند که برای ما، یک روایت تصویری یا یک ویدئو از احوالات این آدم‌ها مهم است. مهمترین نکته برای ما در این روایت تصویری، مستند بودن آن است. لازم به ذکر است امکان استفاده از عکس‌ها و فیلم‌های قدیمی و مربوط به گذشته و به اصطلاح مواد آرشیوی در این روایت تصویری وجود دارد. این مستند بودن خیلی مهم است. اینکه بازسازی یا داستانی نباشد یا بازیگر نداشته باشد. در واقع، دروغی در آن گفته نشده باشد. وی گفت: هدف این مسابقه، در وهله اول این است که افراد دارای معلولیت دیده شوند و خود این دیده شدن، پیامد‌های مثبتی دارد. این دیده شدن به مردم کمک می‌کند، بپذیرند افراد مختلفی در جامعه وجود دارند و هراس از حضور افراد مختلف با شکل‌های مختلف در جامعه زدوده شود. در کنار این قضیه، اتفاقات دیگری هم قطعاً خواهد افتاد، چون مردم از نیاز‌های این افراد شناخت بیشتری پیدا می‌کنند و قطعاً مطالبه اجتماعی برای بهتر کردن شرایط زیستی این آدم‌ها افزایش می‌یابد. برای مثال، قبلاً ممکن بود من ماشین خودم را روی پل عابر پیاده پارک می‌کنم به این نیت که عابران پیاده امکان گذشتن از کنار ماشین را خواهند داشت. در صورتی که بعد از آشنایی بیشتر با افراد دارای معلولیت، متوجه شدم که شاید عابران پیاده امکان عبور از کنار ماشین پارک شده روی پل را داشته باشد، ولی برای افرادی که دارای معلولیت هستند و با ویلچر یا عصا تردد می‌کنند، مشکل ساز است. اختلاف سطح چند سانتیمتری که در خیابان‌های سطح کشور قابل مشاهده است، ممکن است باعث پرت شدن یک فرد ویلچری و صدمه دیدن آن شخص شود. این موضوع در طی این مدت، باعث حساس شدن من روی موضوع اختلاف سطح خیابان‌ها شده و این یکی از مطالبات من است که چرا باید خیابان‌ها این شکلی باشد؟ یک فرد دارای معلولیت به همین علت امکان تردد در خیابان‌ها با ویلچر و حتی با حضور همراه را ندارد و این باعث خانه‌نشینی او می‌شود. این فقط یکی از این مسائلی است که مردم به علت دوری از این افراد از آن بی‌اطلاع هستند و باید در این زمینه‌ها آگاهی ایجاد شود. کارگردان مستند «آواز‌های بی‌اجازه» در مورد دلیل انتخاب عنوان «ارغوان» برای این مسابقه ویدئویی مستند توضیح داد: عنوان «روایت تصویری ارغوان» را برای این رویداد انتخاب کردیم تا بگوییم اسم این مسابقه بر اساس شعر «ارغوان شاخه همخون جدا مانده من» از هوشنگ ابتهاج نام‌گذاری شده است. این اسم از این ایده نشأت گرفته که اکثر افراد دارای معلولیت از جامعه جا مانده و دیده نمی‌شوند چنان‌که به انزوا رانده شده‌اند از این رو فکر کردیم این وضعیت خیلی به شعر ارغوان شباهت دارد، چون جامعه معلولان هم تکه‌هایی از وجود این جامعه و شاخه‌هایی از این درخت تنومند هستند که نادیده گرفته می‌شوند. ما به بهانه مسابقه ویدئویی «روایت تصویری ارغوان» می‌خواهیم به سراغ معلولان برویم و از آن‌ها بخواهیم، بگویند آسمان این روز‌های آن‌ها چه رنگی است؟ وی اظهار کرد: قصد داریم بخشی از این فیلم‌ها را به شکل گلچین‌شده به افراد شاغل در حوزه‌های مختلف از قبیل مسؤولان شهری و جامعه‌شناسان و دیگر کسانی که در زمینه‌های گوناگون دارند در عرصه‌های مرتبط با معلولان فعالیت می‌کنند، نشان دهیم تا روی آن، اقدامات تحقیقاتی صورت بگیرد. اتفاق خوب دیگری هم که قرار است، رخ دهد این است که 10 اثر برتر مسابقه ویدئویی «روایت تصویری ارغوان» در قالب یک فیلم مستقل، در جشنواره‌های دنیا و شبکه‌های تلویزیونی بین‌المللی به نمایش درآید تا بعد رسانه‌ای مورد نظر را پیدا کند. سرمد در پایان گفت: من از افرادی که دارای معلولیت هستند، دعوت می‌کنم که نترسند، موبایل شأن را در دست بگیرند و شروع به روایت کردن از خودشان کنند. اگر هم نیاز به کمک داشتند، ما در انجمن مستندسازان سینمای ایران و مؤسسه آموزشی نیکوکاری رعد آماده هستیم تا به آن‌ها کمک کنیم. کارگاه‌هایی هم در زمینه ساخت این فیلم‌های ویدئویی در آینده برگزار خواهد شد که به زودی، به اطلاع مخاطبان خواهد رسید.