شناسایی ریشه تورم بی سابقه آمریکا
اقتصادنیوز: «اکونومیست» در شماره جدید خود به بررسی ابعاد مختلف تورم آمریکا پرداخت. درحالی‌که اقتصاد آمریکا رکورد چهل ساله تورم خود را شکسته است، نگرانی‌ها از واکنش فدرال‌رزرو در سرتاسر جهان به چشم می‌خورد. این سطح از تورم که با کاهش نرخ بهره و بسته‌های حمایتی کرونایی دولت آمریکا آغاز شده، با افزایش قیمت انرژی تشدید شده‌است.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای اقتصاد نشریه اکونومیست سرمقاله شماره جدید خود را به مساله تورم آمریکا اختصاص داده است. این نشریه معتقد است بانک های مرکزی باید با پایین نگه داشتن نرخ تورم و ایجاد ثبات در آن، در اقتصاد اعتماد ایجاد کنند. فدرال‌رزرو اما به‌طور نگران کننده ای کنترل خود بر تورم را از دست داده است.
قیمت های مصرف کننده در ماه مارس 5/ 8درصد نسبت به سال گذشته بالاتر بوده اند که این سریع ترین رشد سالانه قیمت ها از سال1981 بوده است. درحال حاضر حدود یک پنجم آمریکایی ها می گویند تورم مهم‌ترین مشکل کشورشان است؛ رئیس جمهور جو بایدن برای کنترل قیمت بنزین، دست به آزادسازی نفت از ذخایر استراتژیک کشور زده است و دموکرات ها برای سرزنش به دنبال افراد خطاکار می گردند. اما این فدرال رزرو است که ابزارهای مهار تورم را در اختیار دارد و در استفاده به موقع از آنها شکست خورده است. نتیجه، رونق بیش از اندازه در یک اقتصاد بزرگ و ثروتمند و ایجاد تورم در طول عصر سی ساله بانک های مرکزی شده که هدفشان کنترل تورم بوده است. خبر خوب این است که تورم بالاخره به قله خود رسیده است؛ ولی هدف تورم 2درصدی فدرال‌رزرو بسیار دور است که می تواند بانک مرکزی را مجبور به اتخاذ تصمیمات سخت کند.
کسانی که به دنبال توجیه تصمیمات سیاستگذاران آمریکایی هستند، به‌عنوان شواهدی از وجود یک مشکل جهانی به تورم سالانه 5/ 7 درصدی اروپا و 7درصدی انگلستان اشاره می کنند که نتیجه افزایش قیمت کالاهای اساسی به‌ویژه از زمان شروع جنگ اوکراین است. نزدیک به سه چهارم تورم حوزه یورو می‌تواند به افزایش قیمت های غذا و انرژی ربط داده شود. اما با توجه به سودبردن آمریکا از گاز فراوان شیل و درآمدهای بالاتر، کالاهای اصلی تاثیر کمتری بر متوسط قیمت ها در این کشور دارند. اگر غذا و انرژی را حذف کنید، تورم حوزه یورو 3درصد است؛ ولی تورم آمریکا 5/ 6 درصد خواهد بود. از سوی دیگر، بازار کار آمریکا، برخلاف اروپا، کاملا پررونق است؛ به‌طوری که دستمزدها با متوسط نرخ 6درصد درحال رشد هستند. کاهش های اخیر در قیمت های نفت، خودروهای دست دوم و هزینه‌های حمل، احتمالا به این معنی است که تورم در ماه‌های آتی کاهش خواهد یافت؛ ولی با توجه به وجود فشارهای فزاینده بر قیمت ها، تورم همچنان بالا باقی خواهد ماند.
عمو سام به‌دلیل بسته محرک مالی 9/ 1هزار میلیارد دلاری که در مارس 2021 تصویب شد در مسیر منحصر به فردی قرار گرفته است. این امر به اقتصادی که پس از چندین دوره هزینه به سرعت در حال بهبود بود هیجان بیشتری وارد کرده و کل بسته محرک همه گیری کرونا را به 25درصد تولید ناخالص داخلی رسانده است که درمیان کشورهای ثروتمند بالاترین میزان است. زمانی که کاخ سفید پدال گاز را فشار داد، بانک مرکزی باید ترمز را می گرفت؛ ولی این کار را نکرد. تردید بانک مرکزی تا حدی ناشی از دشواری پیش بینی مسیر اقتصاد در طول همه گیری و همچنین تمایل سیاستگذاران به استفاده از راهکارهای گذشته است. اقتصاد آمریکا دهه پس از بحران مالی 2009-2007 را عمدتا تحت تاثیر اثرات ناشی از این بحران و سیاست پولی انقباضی بوده است.
با این وجود شکست فدرال‌رزرو نشان‌دهنده تغییری آهسته در میان بانک های مرکزی در سراسر جهان نیز هست. بسیاری از این بانک ها از روند کند مدیریت چرخه تجاری ناراضی هستند و از مبارزه با تغییرات آب وهوایی گرفته تا تولید ارزهای دیجیتال، مایلند وظایف چشمگیرتری به عهده بگیرند. در فدرال‌رزرو این تغییر در وعده‌ها، در پیگیری بهبود همه جانبه و فراگیر نمود پیدا کرده است. این تغییر شعارگونه این واقعیت را نقض می کند که نرخ بیکاری که تورم در آن افزایش می‌یابد، چیزی نیست که بانک های مرکزی بتوانند آن را کنترل کنند. در سپتامبر2020 فدرال‌رزرو دیدگاه جدید خود را تدوین کرد و وعده داد تا زمانی که اشتغال به بالاترین حد پایداری خود نرسیده باشد، نرخ بهره را افزایش نخواهد داد. این تعهد باعث شد که فدرال‌رزرو بسیار دچار عقب افتادگی شود.
نتیجه آشفتگی بود که حالا فدرال‌رزرو به دنبال پاک کردن آن است. این بانک در دسامبر یک افزایش 75/ 0درصدی در نرخ بهره را برای امسال پیش بینی کرد. امروز اما افزایشی 5/ 2درصدی مورد انتظار است. هم سیاستگذاران و هم بازارهای مالی فکر می کنند که این میزان برای پایین آوردن تورم کافی است. اما پیش بینی شان احتمالا باز هم بسیار خوش بینانه است. راه عادی برای مهارکردن تورم، افزایش نرخ ها به بالای سطح خنثی آنها که گمان می رود بین 2 تا 3 درصد باشد، تا بیش از افزایش در تورم اصلی است. این مساله به معنای نرخ 5 تا 6درصدی صندوق‌های فدرال است که از سال2007 بی‌سابقه بوده است.
نرخ هایی تا این حد بالا، افزایش قیمت ها را مهار می کنند؛ ولی سبب ایجاد رکود می شوند. در طول 60 سال گذشته فدرال رزرو تنها در سه مورد توانسته است بدون ایجاد رکود، سرعت اقتصاد آمریکا را کاهش دهد و هرگز قبلا درحالی که تورم تا این اندازه بالا رفته باشد، این کار را انجام نداده است. سیاست انقباضی در آمریکا در نهایت به‌عنوان یکی از ریسک های سه گانه در کنار امنیت انرژی اروپا و تلاش چین برای مهار همه گیری کرونا، اقتصاد جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد. کشورهای فقیر و بادرآمد متوسط با خروج سرمایه و ضعیف شدن نرخ واحد پول ملی شان، از افزایش نرخ بهره آمریکا بسیار زیان خواهند دید؛ به‌ویژه اگر رکود جهانی تقاضا برای صادرات آنها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
آیا فدرال‌رزرو تحمل چنین فشار اقتصادی را دارد؟ بسیاری از اقتصاددانان از تورم بالاتر دفاع می‌کنند؛ چراکه در بلندمدت نرخ های بهره نیز همراستا با آن رشد خواهند کرد و از صفر بالاتر خواهند آمد. درحال حاضر تورم با کاهش ارزش واقعی بدهی، به دولت آمریکا کمک می کند. حدود سال2025 که فدرال‌رزرو چارچوب سیاستگذاری خود را بازبینی می کند، این شانس را خواهد داشت تا هدف خود را افزایش دهد. هیچ نکته خاصی درباره تورم 2درصدی وجود ندارد؛ به جز این واقعیت که فدرال رزرو وعده آن را در گذشته داده است. تورمی که باثبات باشد و کمی بالاتر از 2درصد می تواند برای اقتصاد حقیقی قابل تحمل باشد؛ اما هیچ تضمینی وجود ندارد که شرایط فعلی فدرال‌رزرو حتی بتواند تاب آن را بیاورد.
وعده‌های شکستن این نرخ هم می تواند تبعات خود را داشته باشد؛ چون به دارندگان اوراق قرضه شامل بانک‌های مرکزی خارجی و دولت‌هایی که بالغ بر 4 تریلیون دلار اسناد خزانه دارند، آسیب می زند. (یک‌دهه تورم 4درصدی به جای تورم 2درصدی، برابری قدرت خرید پول را که در پایان آن دوره بازپرداخت می شود، تا 18درصد کاهش می دهد.) این کار باعث می شود یک ریسک تورمی متوجه هزینه‌های استقراض شود و حتی اگر آمریکا در رابطه با وعده‌های تورمی خود طی دوران سخت خلف وعده کند، ممکن است سرمایه گذاران نگران شوند که مبادا سایر بانک های مرکزی هم همین کار را بکنند.
در دهه1980 رکودهایی که فدرال رزرو به ریاست پال ولکر باعث وقوع آن شد، زمینه ساز رژیم های هدف‌گذاری تورم در سرتاسر جهان شدند. هر ماه اما تورم به سرعت می تازد و بخشی از آن اعتبار سخت به‌دست آمده، رنگ می بازد.
همچنین بخوانید