شهریار از پاسداران شعر و ادب ایران

سید محمدحسین بهجت تبریزی (زاده 1285 - درگذشته 1367) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت) شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است. پدرش «حاج میرآقا بهجت تبریزی» نام داشت که در تبریز وکیل بود. شهریار دوران کودکی را - به علت شیوع بیماری در شهر - در روستا‌های قایش قورشاق و خشگناب بستان‌آباد سپری کرد. پس از پایان سیکل (راهنمایی) در تبریز، در سال 1300 برای ادامه تحصیل از تبریز عازم تهران شد و در مدرسه دارالفنون تا سال 1303 و پس از آن در رشته پزشکی ادامه تحصیل داد.

پس از سفری چهارساله به خراسان برای کار در اداره ثبت اسناد مشهد و نیشابور، شهریار به تهران بازگشت. او در سال 1315 در بانک کشاورزی استخدام و پس از مدتی به تبریز منتقل شد. دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکترای افتخاری دانشکده ادبیات تبریز را نیز به وی اعطا نمود. در مرداد 1332 به تبریز آمد و با یکی از بستگان خود به‌نام «عزیزه عبدخالقی» ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه فرزند - دو دختر به نام‌های شهرزاد و مریم و یک پسر به نام هادی - بود.

شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی - مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی - نیز تبحر داشته‌است. اما بیشتر از دیگر گونه‌ها در غزل شهره بود و از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به «علی‌ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار نسبت به علی بن ابی‌طالب ارادتی ویژه داشت و همچنین شیفتگی بسیاری نسبت به حافظ داشته‌است.

شعر حیدربابای شهریار

حیدربابا ایلدیریملار شاخاندا / سئللر سولار شاققیلدییوب آخاندا

قیزلار اونا صف باغلییوب باخاندا / سلام اولسون شوکتوزه ائلوزه!

منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوزه

حیدربابا، کهلیک لرون اوچاندا / کول دیبینن دوشان قالخوب قاچاندا

باخچالارون چیچکلنوب آچاندا / بیزدن ده بیر مومکون اولسا یاد ائله

آچیلمیان اورکلری شاد ائله

«بهروز ثروتیان» این شعر را به فارسی برگردانده است:

حیدربابا چو ابر شَخَد، غُرد آسمان / سیلاب‌های تند و خروشان شود روان

صف بسته دختران به تماشایش آن زمان / بر شوکت و تبار تو بادا سلام من

گاهی رَوَد مگر به زبان تو نام من

حیدربابا چو کبکِ تو پَرد ز روی خاک / خرگوشِ زیر بوته گریزد هراسناک

باغت به گُل نشسته و گُل کرده جامه چاک / ممکن اگر شود ز من خسته یاد کن

دل‌های غم گرفته، بدان یاد شاد کن

از میزان ارادت شهریار به حضرت علی (ع) بسیار گفته و نوشته‌اند. در میان سروده‌هایش اشعاری که در وصف حضرت باشند کم نیست. یکجا اینگونه سروده که:

علی آن شیر خدا شاه عرب / الفتی داشته با این دل شب

شب ز اسرار علی آگاه است / دل شب محرم سرالله است

و در جای دیگر این شعر معروف از او را می‌بینیم که در باب سرودنش داستان‌هایی نیز وجود دارد:

علی‌ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را / که به ماسوا فکندی همه سایه هما را

دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین / به علی شناختم من به خدا قسم خدا را

به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند / چو علی گرفته باشد سر چشمه بقا را

مگر‌ای سحاب رحمت تو بباری ار نه دوزخ / به شرار قهر سوزد همه جان ماسوا را

برو‌ای گدای مسکین در خانه علی زن / که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را

بجز از علی که گوید به پسر که قاتل من / چو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا

بجز از علی که آرد پسری ابوالعجائب / که علم کند به عالم شهدای کربلا را

نیز در جایی دیگر و خطاب به حضرت اینچنین سروده که:

قربانی کوی توام‌ای کعبه عشاق / بگذار که من هم به منای تو بمیرم

در مروه صفا کن به طلب جان، که بهشت است / آن مروه که در وی به صفای تو بمیرم

روز ملی شعر و ادب پارسی

شهریار در 27 شهریور سال 1367 چشم از جهان فروبست و بنا بر وصیتش در مقبره‌الشعرای تبریز به خاک سپرده شد. بعد‌ها این روز به نام «روز ملی شعر و ادب پارسی» نام‌گذاری شد.

در سال 1384 مجموعه‌ای به نام «شهریار» و به کارگردانی کمال تبریزی پیرامون زندگی این شاعر بلندآوازه ساخته و از تلویزیون پخش شد. در این مجموعه «اردشیر رستمی» و مرحوم «سیروس گرجستانی» به ترتیب نقش شهریار را در جوانی و میان‌سالی بازی کرده‌اند.