شگفت‌زدگی از سرعت واکسیناسیون در ایران به روایت آمار و یک نگرانی بزرگ!
«سرعت واکسیناسیون در ایران، غربی‌ها را کاملا شگفت‌زده کرده است»؛ وزیر بهداشت در حالی چنین جملاتی را مطرح می‌کند که نیم‌نگاهی به آمار‌های واکسیناسیون، روایت متفاوتی نشان می‌دهد و مشکلاتی را برملا می‌سازد که ضرورت دارد به قید فوریت رفع شوند وگرنه روند واکسیناسیون در کشورمان نزولی خواهد شد.
«سرعت واکسیناسیون در ایران، غربی‌ها را کاملا شگفت‌زده کرده است»؛ وزیر بهداشت در حالی چنین جملاتی را مطرح می‌کند که نیم‌نگاهی به آمار‌های واکسیناسیون، روایت متفاوتی نشان می‌دهد.
به گزارش «تابناک»، از بیست و یکمین روز بهمن ماه 1399 که برنامه ملی واکسیناسیون علیه کووید 19 در کشورمان آغاز شد تا به امروز، 253 روز می‌گذرد و در این بازه، فراز و فرود‌های زیادی را تجربه کرده‌ایم؛ از پشت سر گذاشتن موج سهمگین چهارم شیوع بیماری در کشورمان در فروردین امسال تا موج مرگبار پنجم که هنوز پس لرزه هایش ادامه دارد و پایان نیافته است.
درباره محدوده زمانی بزرگی، قریب به 8.5 ماه سخن می‌گوییم که در ابتدای آن سرعت واکسیناسیون به شدت کند بود تا جایی که در 65 روز ابتدایی تنها کمی بیش از 462 هزار دوز واکسن تزریق شد (میانگین روزانه 7100 دوز)، بعد کمی شتاب گرفت و به میانگین تزریق روزانه 100 هزار و در ادامه، 200 هزار دوز واکسن در روز رسید و در ادامه دچار سکته‌ای محسوس گردید و حتی تا آستانه توقف پیش رفت.
احتمالا نیاز به مرور نباشد که کمبود واکسن و تاخیر‌های پیاپی در واردات آن و همچنین بدعهدی کشور‌های تولیدکننده، چه بر سر روند واکسیناسیون در کشورمان آورد و بعد در ادامه مسیر و با تغییر دولت، چه گشایشی در روند واردات این محصول مهم رقم خورد، اما مرور این پیشینه، مقدمه‌ای ضروری برای تحلیل وضعیت فعلی واکسیناسیون در کشورمان است؛ وضعیتی مطلوب که البته سوالاتی مهم پیرامون آن مطرح است.
در شرح وضعیت فعلی برنامه واکسیناسیون علیه کویید در کشورمان همین بس که تا به امروز بالغ بر 75 میلیون دوز واکسن تزریق شده که رهاورد آن واکسینه شده کامل (یعنی تزریق دو دوز واکسن) 26 میلیون تن از هموطنان‌مان بوده است؛ تکمیل واکسیناسیون نزدیک به 40 درصد جامعه هدف واکسیناسیون در ایران که 66 میلیون نفر (کل جمعیت 12 سال به بالای کشورمان) است.
اکنون کافی ست که بدانیم در هفته‌های اخیر به طور میانگین روزانه بالغ بر 1.2 میلیون دوز واکسن تزریق می‌شود تا روند واکسیناسیون در کشورمان مطلوب‌تر به نظر برسد و تحقق وعده اتمام واکسیناسیون در کشورمان تا پایان سال جاری و حتی زودتر، دهه فجر (مطابق وعده وزیر بهداشت)، دست یافتنی جلوه کند؛ دورنمایی که دقت در آمار‌های واکسیناسیون بر آن قلم تردید می‌کشد!
برای درک این موضع می‌بایست کمی در آمار‌ها دقیق‌تر شویم و مثلا آمار واکسیناسیون در شبانه روز اخیر را مرور کنیم که حکایت از تزریق یک میلیون و 266 هزار و 637 دوز واکسن دارد. عددی که شامل تزریق 417 هزار و 515 دوز اول و 849 هزار و 122 دوز دوم است، که معنای آن، کاهش چشمگیر ورودی افراد به برنامه واکسیناسیون و افزایش شمار خروجی‌ها از این برنامه با دریافت دوز دوم است. (برای مطالعه آمار تفکیکی هر روز به اینجا بروید)
این روندی است که طی روز‌های گذشته هم مشاهده می‌شود؛ تزریق 482 هزار دوز اول در مقابل 987 هزار دوز دوم در روز دوشنبه هفته جاری، 459 هزار دوز اول در مقابل 826 هزار دوز دوم در روز یکشنبه، 301 هزار دوز اول در مقابل 526 هزار دوز دوم در روز ابتدای هفته جاری و... این در حالی است که مثلا در روز 15 مهر، 621 هزار دوز اول و 384 هزار دوز دوم تزریق شده بود که نشان از برتری شمار ورودی‌ها به نسبت شمار خروجی‌های واکسیناسیون داشت.
بیایید کمی ماجرا را ساده‌تر کنیم؛ آمار واکسیناسیون عبارت است از شمار افرادی که برای دریافت دوز اول مراجعه می‌کنند و آن‌هایی که پیشتر دوز اول را دریافت کرده و برای تکمیل واکسیناسیون مراجعه می‌کنند. اکنون اگر بدانیم تعداد افرادی که برای دوز اول مراجعه می‌کنند به مرور کاسته شده، نتیجه غایی چیزی جز کاهش تعداد تزریق واکسن در آینده نزدیک خواهد بود؟
به عنوان مثال می‌شود به این نکته اشاره کرد که احتمالا در نیمه آبان ماه، قریب به 600 هزار نفر (همان‌هایی که در نیمه مهر دوز اول واکسن را دریافت کرده اند) برای دریافت دوز دوم مراجعه خواهند کرد در حالی که در هفته آخر آبان ماه، تعداد این دست مراجعین به کمتر از 500 و حتی 400 هزار خواهد رسید. دورنمایی ناگریز که تنها راه جلوگیری از وقوع آن، افزایش شمار مراجعان دریافت دوز اول واکسن است.
اینجاست که وضعیت واکسیناسیون در کشورمان که مطلوب به نظر می‌رسید، تا حدی نگران کننده جلوه می‌کند به ویژه اگر بدانیم به زودی با موج ششم شیوع ویروس و بیماری در کشورمان مواجه خواهیم بود که یکی از نتایج جانبی آن، کاهش میزان مراجعه برای واکسیناسیون خواهد بود. شرایطی که احتمالا تحت تاثیر عوامل زیادی به وجود آمده که نیازمند ریشه یابی و رفع است، از جمله کمبود واکسن‌هایی مانند آسترازنکا و حتی کووایران برکت که سرگردانی برخی هموطنان مان را به دنبال داشته است.
به این ایرادات، وعده‌های مسکوت مانده‌ای مانند واردات واکسن جانسون اند جانسون تولید بلژیک (که به مانند واردات واکسن فایزر، وزیر بهداشت کشورمان وعده اش را داد و برخلاف فایزر، وارداتش منتفی اعلام نشد) یا حتی عرضه نشدن واکسن‌های وطنی مانند پاستوکووک یا اسپایکوژن را می‌توان افزود که بی شک در کند شدن مراجعه برای دریافت دوز اول واکسن تاثیر گذار بوده است، یا حتی مشکلات جانبی مانند برچیده شدن برخی پایگاه‌های واکسیناسیون یا کمبود پایگاه در برخی شهر‌ها و مناطق در کشورمان.
مشکلاتی که رفع آن‌ها بسیار ضروری و حیاتی است تا جایی که اگر به دستور کار ویژه ستاد ملی مقابله با کرونا یا کمیته‌های زیرمجموعه آن تبدیل شود هم جای تعجب نخواهد داشت، اما این گونه نمی‌شود و به جایش وزیر بهداشت مدعی شگفت زده شدن غربی‌ها از سرعت واکسیناسیون در کشورمان می‌شود! ادعایی که پیشتر هم مشابه آن از زبان وزیر مطرح شده و به مانند قبلی ها، نتیجه اش هرچه باشد، رفع موانع موجود بر سر راه واکسیناسیون نخواهد بود. روندی که می‌بایست تغییر کند تا واکسیناسیون با کمترین حواشی پیش برود و از این رو شاید بهتر است وزیر کمتر در این خصوص سخنرانی نماید!